T-80UD powstał jako napędzana dieslem wersja pierwszego na świecie seryjnego czołgu z silnikiem turbinowym T-80, który z kolei wywodzi się od T-64. Dowództwo armii radzieckiej uważało, że T-80UD miał stać się jedynym radzieckim czołgiem, łącząc w sobie najlepsze cechy innych konstrukcji. Pomimo względów technicznych i politycznych przywództwo radzieckie doskonale zdawało sobie sprawę, że równoległa produkcja i eksploatacja trzech podstawowych czołgów bojowych należących do jednej generacji (T-64, T-72 i T-80) jest procesem zbyt złożonym i kosztownym.
Już na etapie prób czołgu T-80 stało się jasne, że silnik turbinowy GTD-1000T miał szereg wad, a przede wszystkim był bardzo drogi i charakteryzował się wielokrotnie większym zużyciem paliwa niż w przypadku silnika wysokoprężnego. Eliminacja tych wad w krótkim czasie i przy minimalnych modyfikacjach wydawała się niemożliwa. Dlatego wojsko i przemysł opowiadały się za wyposażeniem T-80 w silnik wysokoprężny.
W drugiej połowie lat 70. Charkowskie Biuro Projektowe Budowy Maszyn im. O. Morozowa (ChKBM), na którego czele stał główny projektant Nikołaj Szomin, zaproponowało udoskonalenie seryjnego czołgu T-64B, polegające na zamontowaniu nowego silnika wysokoprężnego 6TD o mocy 1000 KM oraz poprawieniu skuteczności systemu kierowania ogniem. Warto szczegółowo przyjrzeć się do procesowi powstawania tego silnika.
Jego konstrukcja została stworzona pod kierunkiem głównego projektanta Charkowskiego Biura Projektowego Budowy Silników (ChKBD) Nikołaja Riazancewa, zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Przemysłu Obronnego nr 19 z dnia 15 stycznia 1974 roku. Szybki rozwój mocniejszego silnika ułatwiło znaczne ujednolicenie jego części z produkowanym już 5TDF oraz doświadczenia uzyskane podczas prac nad doładowaną wersją tej jednostki napędowej. Wzrost mocy osiągnięto dzięki zwiększeniu objętości roboczej silnika, który z pięciocylindrowego stał się sześciocylindrowy. Bazując na doświadczeniach i analizie pracy silników seryjnych, w 6TD zmieniono konstrukcję centralnej części cylindra, otworów dolotowych, opracowano nową sprężarkę i wysokociśnieniową pompę paliwa.
Pierwsze dwa silniki o mocy 1000 KM przekazano do ChKBM w grudniu 1975 roku. W latach 1975–1976 wyprodukowano 20 prototypów 6TD, które posłużyły do opracowania konstrukcji przedziału silnikowego. Pierwsze testy prototypowego czołgu Obiekt 476 odbyły się w lutym 1976 roku. Po długich próbach prowadzonych w różnych strefach klimatycznych, jego przedział silnikowo-przekładniowy w 1979 roku stał się jedynym dla czołgów, w których instalowano zespół napędowy z silnikiem 6TD (Obiekt 476, T-64BM, T-64B1M, T-64AM), w tym dla wariantu czołgu T-80U.
W latach 70. w ChKBM opracowano nowy przedział bojowy, który został przyjęty bez zmian dla T-80U (Obiekt 219АS). Zmodernizowane czołgi otrzymały nowy system kierowania ogniem 1A45 i celownik 1G46. W celu ujednolicenia parku czołgów na początku 1980 roku podjęto na najwyższych szczeblach decyzję o produkcji T-80U w zakładach w Charkowie, Leningradzie i Omsku, przy jednoczesnym zachowaniu produkcji czołgu T-72 w Fabryce Uralwagonzawod. Znamienne pod tym względem było Kolegium Ministerstwa Obrony ZSRR, które odbyło się 9 września 1977 roku. Prowadził je osobiście minister obrony ZSRR, marszałek Dmitrij Ustinow, z udziałem wysokiej rangi dowódców wojskowych, dyrektorów zakładów produkcyjnych i głównych projektantów. Głównym tematem omawianym na tym posiedzeniu był rozwój pojazdów opancerzonych. Podczas wystąpień uczestników Ustinow wielokrotnie ponawiał kwestie dotyczące najbardziej akceptowalnego typu silnika, zdając sobie sprawę, że nie wszyscy obecni podzielali jego poparcie dla silnika turbinowego. Chciał on osobiście poznać opinię wojska i przemysłu. Riazancew w swoim przemówieniu stwierdził, że silnik turbinowy jest gorszy od diesla pod względem zużycia paliwa i kosztów produkcji. Ustinow przerwał mu wówczas mówiąc: […] mamy komu liczyć pieniądze i bez pana. Słowa te są jednym z dowodów, że szeroko zakrojone plany produkcji czołgów T-80 i silników turbinowych w Charkowie zostały zatwierdzone bez dostatecznego uzasadnienia naukowo-ekonomicznego i opierały się przede wszystkim na woli wpływowych decydentów ZSRR. Wojsko rozumiało, że T-80 powstał jako alternatywa dla T-64A z silnikiem 5TDF i obawiało się obecności trzech podstawowych czołgów bojowych występujących w ośmiu modyfikacjach.
Początkiem prac nad zasilanym silnikiem wysokoprężnym czołgiem T-80UD była uchwała Komitetu Centralnego KPZR i Rady Ministrów ZSRR z dnia 16 czerwca 1981 roku, która nakazywała opracowanie, wyprodukowanie i przetestowanie dwóch czołgów T-80U napędzanych 6TD. Doświadczalny wóz z tym silnikiem otrzymał indeks fabryczny Obiekt 478 (kryptonim Bierioza).
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
