• Czwartek, 28 marca 2024
X

F-16 Jastrząb – 15 lat pod znakiem biało-czerwonej szachownicy

9 listopada 2021 roku minęło 15 lat od oficjalnego przyjęcia na wyposażenie Sił Powietrznych samolotu wielozadaniowego Lockheed Martin F-16C/D Block 52+. Dostawa 48 maszyn trwała od listopada 2006 roku do grudnia 2008 roku. Samoloty trafiły na wyposażenie trzech eskadr lotnictwa taktycznego: 3. i 6. elt wchodzących w skład 31. Bazy Lotniczej na lotnisku Poznań-Krzesiny oraz 10. elt z 32. Bazy Lotniczej na lotnisku w Łasku. Jastrzębie skokowo zwiększyły potencjał naszych Sił Powietrznych oraz umożliwiły wypełnianie zadań w ramach misji NATO.

Zanim pierwsze polskie F-16 przybyły do kraju, przez prawie dekadę trwały rozważania nad pozyskaniem nowego samolotu wielozadaniowego jako następcy znajdujących się ówcześnie na uzbrojeniu Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej (WLiOP) samolotów produkcji radzieckiej. Zakup nowoczesnego uzbrojenia wiązał się bezpośrednio z reorientacją naszej polityki na współpracę z krajami zachodnimi oraz aspiracjami do członkostwa w NATO.

Przemiany, jakie zaszły w Polsce na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, a następnie rozpad Związku Radzieckiego i rozwiązanie Układu Warszawskiego, wytworzyły całkowicie nową sytuację geopolityczną. Do 1989 roku naszymi sąsiadami były wyłącznie kraje z Bloku Wschodniego: Związek Radziecki, Czechosłowacja i Niemiecka Republika Demokratyczna. Do 1994 roku nie przetrwało żadne z nich. Odpowiedzią na zgłaszaną przez kraje Europy Środkowo–Wschodniej gotowość wstąpienia do NATO był program „Partnerstwo dla Pokoju”. Był on ideą współpracy w ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego z krajami będącymi do niedawna członkami Układu Warszawskiego. Oficjalny dokument zawierający zasady i warunki uczestnictwa w programie został przyjęty podczas szczytu w Brukseli 10 stycznia 1994 roku. Zaproszenie do udziału w programie wystosowano do wszystkich krajów europejskich zainteresowanych współpracą z NATO. Do połowy 1995 roku brało w nim udział 25 państw europejskich. Był to sygnał dla sprzeciwiającej się rozszerzeniu sojuszu Federacji Rosyjskiej, że integracja kolejnych państw z Paktem Północnoatlantyckim jest realna.

Zachodzące przeobrażenia polityczne i ustrojowe pociągały za sobą zmiany m.in. w zakresie polityki zbrojeniowej, które bezpośrednio wiązały się z planowanymi zakupami nowych systemów uzbrojenia dla Wojska Polskiego. W planach przedstawionych przez Sztab Generalny WP oraz MON na lata 1999–2005 priorytetowym zadaniem była realizacja programu pozyskania nowego wielozadaniowego samolotu myśliwskiego, który byłby w stanie zastąpić uznawane za nieperspektywiczne maszyny MiG-21 i Su-20 oraz drogie w eksploatacji myśliwce o zmiennej geometrii skrzydeł MiG-23. W połowie lat dziewięćdziesiątych rozważono pozyskanie z USA używanych F-16A/B Fighting Falcon w liczbie 64 egzemplarzy. Ostatecznie jednak zrezygnowano z tego pomysłu. W roku 1997 zakładano rozpisanie przetargu na nowy samolot wielozadaniowy, przy czym planowano pozyskanie 160 egzemplarzy. W ramach projektu wysłano zapytania ofertowe do największych producentów lotniczych na świecie. Ostatecznie zaniechano zakupów, przekładając je na kolejne lata. Analiza kosztów pozyskania nowych lub używanych samolotów przyczyniła się do zredukowania planowanej liczby maszyn. Dla zapewnienia finansowania programu 22 czerwca 2001 roku przyjęto ustawę o „Wyposażeniu Sił Zbrojnych RP w samoloty wielozadaniowe”. Pierwotną liczbę samolotów zredukowano ze 160 do zaledwie 60. Ostatecznie zmniejszono ją do 48, na co wpływ miało pozyskanie od Niemiec używanych samolotów myśliwskich MiG-29. 13 listopada 2002 roku w Dowództwie Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej nastąpiło oficjalne otwarcie kopert z ofertami: Stany Zjednoczone zgłosiły samolot F-16C/D Block 50/52+, Francja Mirage 2000-5 Mk 2, Wielka Brytania i Szwecja zaś JAS-39 Gripen.

Komisja przetargowa miała w ciągu 45 dni zdecydować o wyborze konkretnego typu samolotu wielozadaniowego dla SZ RP. W Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia do składania ofert ostatecznych komisja określiła kryteria, zgodnie z którymi został dokonany wybór najkorzystniejszej oferty. W skali 100 punktów były to: cena oferty – 45 pkt., walory operacyjne – 20 pkt., spełnienie wymogów taktyczno–technicznych – 20 pkt, offset – 15 pkt.

W trakcie oceny złożonych ofert tylko w zakresie spełnienia wymogów taktyczno-technicznych poddano weryfikacji 430 elementów, m.in.:

  • wymagane osiągi w zakresie prędkości, właściwości manewrowych, wymagania dotyczące startu i lądowania, podatności obsługowej, niezawodności i trwałości samolotu;
  • płatowiec, w tym układ hydrauliczny, elektryczny, podwozie, układy hamowania, hermetyzacji, układ paliwowy, instalację przeciwpożarową oraz zespół napędowy;
  • przewidywane uzbrojenie samolotu i układ sterowania uzbrojeniem;
  • systemy pokładowe: systemy zobrazowania informacji w kabinie, system łączności i transmisji danych, systemy nawigacyjne, system identyfikacji swój–obcy, systemy wykrywania, śledzenia i rozpoznania, systemy nawigacyjne, układy sterowania lotem, rejestracji parametrów lotu i przebiegu zadania bojowego;
  • układ ratowniczy i systemy podtrzymywania życia załogi;
  • zdolności przetrwania bojowego, oprogramowania systemowego, systemu planowania i odtwarzania misji, szkolenia personelu latającego i logistycznego, urządzeń treningowo-symulacyjnych, części zamiennych i pomocy technicznej.

Jeszcze przed upływem założonego terminu na rozpatrzenie ostatecznych ofert Komisja Przetargowa zgłosiła do akceptacji Ministrowi Obrony Narodowej najkorzystniejszą z nich. Za taką została uznana oferta, która uzyskała największą liczbę punktów wyliczoną według wzorów zawartych w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia. Oferta amerykańska uzyskała ponad 90 na 100 możliwych punktów.

27 grudnia w Dowództwie WLiOP przedstawiciele ambasad państw uczestniczących w przetargu otrzymali pisemną informację o jego rozstrzygnięciu. Tego samego dnia na konferencji prasowej ówczesny Minister Obrony Narodowej Jerzy Szmajdziński poinformował o rozstrzygnięciu przetargu i zwycięstwie oferty z wielozadaniowym samolotem typu F-16C/D Block 52+, którą w imieniu rządu Stanów Zjednoczonych złożyła Defense Security Corporation Agency (DSCA).

Po wyborze amerykańskiej oferty przystąpiono do szczegółowych negocjacji dotyczących umów kompensacyjnych (tzw. offsetu), których podpisanie 18 kwietnia 2003 doprowadziło do formalnego zawarcia kontraktu na dostawę 48 F-16C/D Block 52+. Na kontrakt składały się cztery umowy: o dostawach samolotów, o finansowaniu zakupu, o kredycie udzielonym przez rząd USA na zakup oraz o offsecie. Polskie Siły Powietrzne stały się 24. na świecie i dziewiątym w NATO użytkownikiem samolotów F-16.

W chwili podjęcia decyzji o zakupie cena 36 jednomiejscowych F-16C i 12 dwumiejscowych F-16D wraz z uzbrojeniem i osprzętem wyniosła 3 478 945 926 USD. Wprowadzenie do służby w naszym kraju samolotów F-16 było największym po roku 1989 wydarzeniem w sferze zakupów uzbrojenia. Jego znaczenie nie polegało wyłącznie na zakupie i wdrożeniu nowych zachodnich samolotów, ale na głębokiej zmianie jakościowej oraz mentalnej w lotnictwie i szerzej całych siłach zbrojnych. Oznaczało to definitywne przejście z dotychczasowego standardu wypracowanego w Układzie Warszawskim na natowski.

Reklama

Najnowsze czasopisma

Zobacz wszystkie
X
Facebook
Twitter
X

Dołącz do nas

X