W poprzednim numerze naszego magazynu zaprezentowaliśmy pierwszą część artykułu o jedynych hiszpańskich drednotach. W tym numerze dokończymy ich opis techniczny, przedstawimy przeprowadzone w trakcie służby modernizacje oraz krótkie dzieje ich służby.
Dla czołowych flot na początku XX w. drednoty stały się tym, czym dziś są okręty podwodne klasy SSBN, czyli jednostkami o znaczeniu strategicznym, wokół których buduje się cały system obrony kraju. Nie inaczej było w Hiszpanii, która po katastrofalnych dla niej skutkach wojny ze Stanami Zjednoczonymi próbowała odbudować własne siły morskie, a ich rdzeniem miały być trzy drednoty typu España.
Ostatecznie skończyło się na dobrych chęciach, gdyż z braku funduszy i doświadczenia, a przede wszystkim niestabilności politycznej ówczesnej Hiszpanii zaprojektowane i zbudowane z wielkim trudem pancerniki były dalekie od doskonałości, stając się najmniejszymi drednotami w historii, często ocenianymi w różnych publikacjach tematycznych również jako najgorsze, co jest już jednak skrajnie krzywdzące.
Pancerz
Pod względem ochrony pancernej okręty stanowiły wyraźny krok wstecz względem pierwszej generacji drednotów, a w wielu przypadkach – nawet ostatnich tzw. semidrednotów. Pomijając, że nawet według projektu pierwotnego grubość zasadniczego opancerzenia nie miała być jakoś szczególnie imponująca, to została jeszcze istotnie ograniczona w toku realizacji projektu wykonawczego, a to z uwagi na oszczędności i w konsekwencji – zmniejszenie wielkości okrętów o niebagatelne 5000 ts. Nadrzędne okazało się tu bowiem zachowanie pełnej siły ognia i to zarówno pod względem artylerii głównej kal. 305 mm (w myśl nowej wówczas koncepcji „all-big-gun battleship”), jak i pomocniczej kal. 102 mm. W tym kontekście najbardziej ucierpiała więc ochrona bierna, i to jako całość, a więc zarówno pancerz, jak i grodzie wraz z systemem balastowym itd.
Sam układ ochrony pancernej nie zasługuje na jakąś szczególną krytykę, gdyż stosowanie kilku pasów różnej grubości chroniących kadłub często wyłącznie przed pociskami burzącymi było wówczas czymś dość powszechnym. Tym niemniej nie sposób przejść obojętnie obok faktu, że z uwagi na ograniczenie wielkości cytadeli i grubości poszczególnych jej elementów hiszpańskie okręty liniowe praktycznie nie dysponowały w pełni skuteczną ochroną przed większością ówczesnych ciężkich pocisków przeciwpancernych. Dla przykładu, wczesny pocisk AP o masie 305 kg ze szwedzkiej armaty kal. 283 mm L/45 z dystansu 6000 m bez trudu przebijał ustawiony pionowo pancerz nawęglany typu KC o grubości 350 mm, a z odległości 18 000 m – pokład ochronny ze stali wysokostopowej o grubości 87 mm. Oba te wyniki były możliwe do osiągnięcia oczywiście tylko w idealnych warunkach, tj. przy najbardziej korzystnym kącie padania pocisku, podczas gdy zwykle walka odbywa się na mniejszych lub większych kontrkursach, gdzie ekwiwalent ochrony biernej jest dużo większy, a kąty padania pocisków – mniej korzystne z punktu widzenia zdolności do przebijania pancerza. Generalnie na świecie najbardziej rozpowszechnił się wówczas kaliber 305 mm, co notabene oznaczało (na ogół) jeszcze cięższy pocisk i w konsekwencji – większe zdolności penetracji. Tego rodzaju armaty miały na pokładzie również opisywane tu okręty, i to w dodatku mocno zmodyfikowane, z wyraźnie wyśrubowanymi parametrami balistycznymi (o czym później). W tym przypadku pocisk AP o masie 386 kg mógł przebić pancerz pionowy o grubości 300 mm już z dystansu ok. 8500 m.
Skuteczność pancerza hiszpańskich drednotów wobec wspomnianych efektorów byłaby w praktyce znikoma lub wręcz żadna. Zacznijmy jednak od elementów konstrukcji, które zabezpieczono w sposób wystarczający, a przynajmniej w odniesieniu do czasów, gdy projektowano hiszpańskie pancerniki. Najlepiej opancerzono wieże artylerii głównej i barbety. Te ostatnie miały grubość 240 mm powyżej cytadeli pancernej i 140 mm w jej obrębie. W tym miejscu należy jednak pamiętać, że ich okrągły kształt zwiększał ich realny ekwiwalent odporności o niebagatelne 70 proc., co w praktyce dawałoby wartość odpowiednio ok. 408 mm i ok. 238 mm. Płyty czołowe wież miały z kolei grubość 234 mm, jednak tutaj także ich realny ekwiwalent odporności był dużo większy z uwagi na znaczne pochylenie dośrodkowe. Taką samą grubość miały płyty boczne, ale z uwagi na znacznie mniejszy kąt pochylania rzeczywisty ekwiwalent odporności istotnie się nie zwiększał. Wszystkie wymienione elementy wykonano z pancerza utwardzanego powierzchniowo (nawęglanego) klasy KC (Krupp Cemented) produkcji Vickersa i/lub Armstronga. Montowano je bezpośrednio do wzmocnionych łączników kątowych i kątowników, jako że nie stosowano tutaj podkładu w postaci poszycia. Najsłabiej prezentowała się płyta tylna, wykonana z pancerza hartowanego powierzchniowo (nienawęglanego) klasy KNC (Krupp Non-Cemented) i do tego mająca grubość tylko 76,2 mm. Lekko profilowane dachy wież także miały grubość 76,2 mm, a więc całkiem sporo jak na tego rodzaju element konstrukcji, przy czym nie było mowy o zastosowaniu tu pancerza nawęglanego czy hartowanego (i nie chodziło tylko o kwestie technologiczne, ale czysto praktyczne, tj. potencjalne zagrożenie odłamkowe), który zastąpiono stalą wysokostopową (prawdopodobnie niklową). Pancerne główne stanowisko dowodzenia (GSD) wykonano w całości (za wyjątkiem dachu) z pancerza klasy KNC o grubości 250 mm. Tu także, z uwagi na jego owalny kształt, realny ekwiwalent odporności wobec pocisków przeciwpancernych wynosił niebagatelne 425 mm. Łączność z GSD odbywała się za pomocą tub głosowych i linii telefonicznej. Ich elementy chronił specjalny kanał komunikacyjny o średnicy 1,1 m, chroniony w całości przez pancerz o grubości 150 mm (poniżej pokładu górnego – 75 mm). Można więc postawić tezę, że czyniło to wieże artylerii głównej (od frontu) wraz z barbetami oraz GSD hiszpańskich drednotów nie do przebicia dla większości istniejących wówczas pocisków przeciwpancernych, przynajmniej czysto teoretycznie.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
