Zgodnie z wcześniejszymi nieoficjalnymi doniesieniami początek grudnia ubiegłego
roku przyniósł istotne, o ile nie kluczowe, deklaracje dotyczące przyszłości
japońskiego myśliwca nowej generacji F-X oraz włosko-brytyjskiego programu
Tempest (czy też w zasadzie szerzej Future Combat Air System, którego Tempest jest
częścią). Dnia 9 grudnia 2022 roku doszło bowiem do opublikowania oficjalnego
oświadczenia premierów Japonii, Wielkiej Brytanii oraz Włoch w sprawie
uruchomienia wspólnego programu Global Combat Air Program (GCAP), mającego
doprowadzić do powstania myśliwca nowej generacji, a szerzej „systemu systemów”.
Jako graniczną datę gotowości nowej maszyny autorzy wspomnianego oświadczenia
wskazali 2035 rok.
Oświadczenie premierów
Wskazanie połowy kolejnej dekady jako daty wejścia do służby nowego samolotu oznacza
utrzymanie ram czasowych podawanych wcześniej w odniesieniu do programu Tempest oraz
japońskiego programu F-X. Według doniesień prasowych utrzymana miałaby być również data
oblotu demonstratora Tempesta, która została ustalona na 2027 rok. Przy czym faza rozwojowa
programu miałaby zostać formalnie uruchomiona w 2024 roku po dokonaniu podziału kosztów i
zakresu prac w ramach GCAP i jego członków. Około 2030 roku powinna natomiast rozpocząć się
produkcja docelowego samolotu (według japońskiego Ministerstwa Obrony ok. 2029 roku powinny
rozpocząć się próby naziemne lub nawet próby w locie), aby dotrzymać 2035 roku, jako terminu
jego wejścia do służby. W przypadku Japońskich Lotniczych Sił Samoobrony nowe maszyny
miałyby zastąpić użytkowane obecnie samoloty wielozadaniowe Mitsubishi F-2, powstałe przy
współpracy z amerykańską firmą Lockheed Martin na bazie F-16, a prawdopodobnie również część
wciąż użytkowanych i modernizowanych F-15J/DJ, które wyprodukowano na licencji w Mitsubishi.
W przypadku sił powietrznych europejskich partnerów programu Tempest miałby zastąpić obecnie
użytkowane samoloty Eurofighter Typhoon.
Japońscy, brytyjscy i włoscy politycy podkreślając łączące ich kraje długotrwałe relacje, również w
strefie obronności, zapowiedzieli ich dalszy rozwój w przywoływanym już oświadczeniu. Program
GCAP ma przyspieszyć tworzenie zdolności obronnych oraz przyczynić się do budowy przewagi
technologicznej nad potencjalnym przeciwnikiem. Pogłębiona ma zostać nie tylko sama współpraca w zakresie obronności, ale także naukowa i techniczna. Kooperacja objąć ma również zintegrowane łańcuchy oraz rozwój bazy przemysłowej mogącej służyć obronności. Wspólny komunikat członków programu GCAP podkreśla szersze korzyści gospodarcze i przemysłowe, które mają wiązać się z
realizacją projektu. Akcentuje również wpływ GCAP na utrzymanie i tworzenie miejsc pracy w
krajach członkowskich. W szczególności dotyczyć to ma kolejnej generacji inżynierów i techników.
Potwierdzeniem tego mogą być choćby liczby przytaczane przez raport PricewaterhouseCoopers,
mówiący o tym, że np. udział Wielkiej Brytanii w programie myśliwca nowej generacji może
przyczynić się do „wsparcia” 21 000 miejsc pracy rocznie (obecnie w pracach nad Tempestem
zaangażowanych jest w Wielkiej Brytanii ok. 2500 pracowników). Warto również zwrócić uwagę na
odniesienia dotyczące inwestycji w badania i rozwój w obszarze m.in. zaawansowanych procesów
produkcyjnych.
Treść oświadczenia podkreśla, że partnerzy programu GCAP będą pracować „w duchu równego
partnerstwa”, dzieląc zarówno koszty, jak i korzyści będące owocem poniesionych nakładów. Co
podkreślono, GCAP ma wspierać suwerenną zdolność krajów członkowskich do projektowania,
dostarczenia oraz modernizacji najnowocześniejszych zdolności z zakresu walki powietrznej.
Przytaczając główne punkty oświadczenia premierów warto również zwrócić uwagę na fragmenty
akcentujące fakt, że samolot nowej generacji powstawać będzie z udziałem naszych sojuszników i
partnerów. Co więcej, że nazwa programu odzwierciedla zamiar zapewnienia przyszłej
interoperacyjności z USA, NATO oraz partnerami z Europy oraz obszaru Indo-Pacyfiku i szerzej,
całego świata. Ambicją członków GCAP ma być zapewnienie, aby nowy samolot stał się centralnym
elementem szerszego systemu walki powietrznej, który będzie działał w wielu domenach.
Konieczność zapewnienia bezpieczeństwa regionów euroatlantyckich oraz Indo-Pacyfiku została
dodatkowo podkreślona w samodzielnym oświadczeniu brytyjskiego premiera.
Co ciekawe, praktycznie równocześnie z komunikatem Ministerstwa Obrony Japonii obejmującym
GCAP, oświadczenie opublikował także resort spraw zagranicznych tego kraju, dodając do tego
dodatkowo informację amerykańskiego Departamentu Obrony, dotyczącą przyszłego, nowego
samolotu myśliwskiego (Next Fighter Aircraft). Treść wspomnianego dokumentu jest o tyle
interesująca, że podkreśla on wsparcie jakiego udzielają USA współpracy w sferze obronności
Japonii oraz jej partnerom, w tym Włochom i Wielkiej Brytanii. W szczególności ma to dotyczyć
nowego samolotu myśliwskiego. Zwraca się w tym przypadku uwagę, że jest to prawdopodobnie
pierwszy przypadek wsparcia tego typu udzielanego programowi, w którym nie uczestniczą
bezpośrednio Stany Zjednoczone. W oświadczeniu upatruje się również przyzwolenia, a według
niektórych również zachęty, dla amerykańskich przedsiębiorstw z sektora zbrojeniowego do podjęcia próby zaangażowania się w GCAP, np. w roli poddostawców niektórych systemów czy też elementów. W praktyce w przypadku większości systemów żaden z obecnych członków programu nie powinien mieć problemów z uzyskaniem niezbędnych amerykańskich zgód i zezwoleń eksportowych. Otwarte oczywiście pozostaje pytanie o chęć wykorzystania rozwiązań amerykańskich.
Równocześnie amerykańsko-japońskie oświadczenie akcentuje wzmacnianie współpracy obronnej
między krajami, m.in. w sferze wspólnych prac badawczo-rozwojowych, testów i prób. W treści
oświadczenia wspomniany został m.in. fakt zainicjowania wspólnych rozmów dotyczących
systemów autonomicznych, które mogłyby stanowić uzupełnienie japońskiego samolotu
myśliwskiego nowej generacji. Obie strony miałyby w tym przypadku rozpocząć bardziej
skonkretyzowaną współpracę w 2023 roku. Wspomniane oświadczenie można więc z jednej strony
traktować jako amerykańskie wsparcie dla programu GCAP, ale i zapowiedź implementacji, w
ramach szerszego systemu, rozwiązań opracowanych z firmami amerykańskimi. Skądinąd
wiadomo, że Wielka Brytania ma dokonać niezależnej oceny ewentualnych potrzeb w zakresie
uzbrojenia, jak i tzw. bezzałogowych lojalnych skrzydłowych. Stąd też nie można wykluczyć, że
wdrożenie systemów tej klasy będzie prowadzone samodzielnie przez każdego z członków GCAP.
Przemysł
Oficjalne oświadczenie premierów przyniosło za sobą również reakcję szeregu przedsiębiorstw
zaangażowanych już w prace nad nowym systemem. W przypadku przemysłu brytyjskiego padły
deklaracje dotyczące udziału w GCAP wszystkich członków tzw. Team Tempest, uczestniczących od
2018 roku w dotychczasowych pracach, tj. firm BAE Systems, Leonardo UK, MBDA UK czy w końcu
producenta jednostek napędowych, firmy Rolls-Royce. W komunikatach m.in. podkreślano, że
brytyjscy partnerzy branżowi zdążyli już nawiązać silne relacje robocze ze swoimi odpowiednikami
we Włoszech i Japonii. W przypadku firm japońskich wskazano, zresztą bez zaskoczenia, na
producenta silników, firmę IHI Corporation (wcześniej funkcjonująca pod nazwą Ishikawajima-
Harima Heavy Industries) oraz Mitsubishi Electric i Mitsubishi Heavy Industries, czyli głównych
odpowiedzialnych za dotychczasowe japońskie wysiłki w kierunku budowy myśliwca nowej
generacji. W przypadku przemysłu włoskiego, poza, co oczywiste, Leonardo, zaznaczona została
również rola należącej do amerykańskiego potentata GE Aerospace firmy Avio Aero oraz
producenta narzędzi do rozpoznania, walki elektronicznej oraz lotniczych systemów samoobrony,
firmy Elettronica. Do grona głównych, strategicznych partnerów w programie, odpowiedzialnych za
projekt samego samolotu, wyznaczone zostały, jako wiodący integratorzy, co dość oczywiste, BAE Systems, Mitsubishi Heavy Industries (MHI) oraz Leonardo. Oczywiście nie wyczerpuje to katalogu firm i ośrodków badawczych, które mają wziąć udział w przedsięwzięciu.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
