Wprowadzony do służby w 1981 roku samolot szturmowy Su-25 od początku lat 80. był używany przez radzieckie, a następnie rosyjskie siły powietrzne we wszystkich konfliktach zbrojnych, które prowadziły ZSRR i Federacja Rosyjska od czasów inwazji na Afganistan. Samoloty Su-25 były w tych konfliktach „końmi roboczymi” radzieckiego, a później rosyjskiego lotnictwa taktycznego. Także w czasie prowadzonej obecnie wojny przeciwko Ukrainie samoloty tego typu stanowią podstawowy element bliskiego wsparcia lotniczego wojsk lądowych rosyjskiego agresora.
Su-25 w lotnictwie wojskowym ZSRR
Pierwsze Su-25 przekazano do jednostki liniowej w lutym 1981 roku – trafiły do nowo sformowanego 80. Samodzielnego Pułku Lotnictwa Szturmowego (Otdielnyj Szturmowoj Awiacjonnyj Połk; OSzAP) na lotnisku Sitał-Czaj. Na bazie personelu i sprzętu pułku już od kwietnia tego roku zorganizowano 200. Samodzielną Eskadrę Lotnictwa Szturmowego (Otdielnaja Szturmowaja Awiacjonnaja Eskadrilja, OSzAE), która została przebazowana na lotnisko Szindad w Afganistanie. W kraju natomiast dwa samoloty prototypowe, pilotowane przez pilotów z 4. Centrum Przygotowania Bojowego i Szkolenia Personelu Lotniczego (Centr Bojewoj Podgotowki i Pierieucziwanija Lotnowo Sostawa, CBPiPLS) z Lipiecka, wzięły po raz pierwszy udział w manewrach „Zapad-81” we wrześniu 1981 roku. W 1983 roku samoloty seryjne trafiły do kolejnej jednostki bojowej – 90. OSzAP w bazie Arcyz – a także do eskadry 760. Badawczo-Instruktorskiego Pułku Myśliwsko-Bombowego (Issledowatielskij
Instruktorskij Awiacjonnyj Połk Istriebitielej-Bombardirowszczikow, IIAPIB) w Lipiecku, wchodzącego w skład 4. CBPiPLS. W lipcu tego roku Su-25 z jednostki linowej 80. OSzAP wzięły po raz pierwszy udział w manewrach „Sojuz-83”, które przeprowadzono na białoruskich poligonach. W ich trakcie użyto polowego kompleksu obsługi naziemnej samolotu AMK-8. W 1984 roku samoloty Su-25 trafiły do nowo utworzonych 357. OSzAP z lotniska Prużany (przeniesiony w następnym roku na lotnisko Brandis w Niemieckiej Republice Demokratycznej w skład 16. Armii Lotniczej Zachodniej Grupy Wojsk) i 368. OSzAP z bazy Kalinow (przeniesiony w 1988 roku na lotnisko Tutow w NRD). W tym samym roku utworzono również 387. OSzAP, który po sformowaniu rozmieszczono na lotniskach Bagram i Kandahar w Afganistanie. Z kolei w 1985 roku szturmowiki weszły na wyposażenie bojowych 187. OSzAP na lotnisku Czernihowka i 206. OSzAP w bazie Prużany, a także eskadry w 234. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (Istriebitielnyj Awiacjonnyj Połk, IAP) w Kubince, który był jednostką pokazową (w 1989 roku przemianowany na 234. Pułk Lotnictwa Mieszanego; Smieszannyj Awiacjonnyj Połk, SAP). W połowie lat 80. etat samodzielnego pułku lotnictwa szturmowego przewidywał trzy eskadry lotnicze z łącznie 36 jednomiejscowymi samolotami Su-25 oraz czterema szkolno-bojowymi Su-25UB. Z kolei pierwsze samoloty Su-25K (a w następnych latach Su-25UBK) w wersji eksportowej znalazły się w 1985 roku na stanie eskadry 802. Pułku Lotnictwa Szkolnego (Uczebnyj Awiacjonnyj Połk, UAP) w Krasnodarze. Pułk należał do Krasnodarskiej Połączonej Wojskowej Szkoły Lotniczo-Technicznej (Krasnodarskoje Wojennoje Objedinienije Lotno-Tiechniczeskoje Ucziliszcze, KWOLTU) i realizował szkolenie podstawowe i zaawansowane pilotów zagranicznych sił powietrznych. W 1986 roku sformowano tylko jedną nową jednostkę bojową Su-25 – 397. OSzAP w bazie Kobryń. Maszyny tego typu weszły również na stan 399. Mieszanego Instruktorskiego Pułku Lotniczego (Smieszannyj Instruktorskij Awiacjonnyj Połk, SIAP) w bazie Czirczik, który stanowił część 1038. Centrum Przygotowania Załóg Lotniczych (Centr Podgotowki Lotnowo Sostawa, CPLS). Pułk realizował szkolenie załóg lotniczych lotnictwa armijnego na samolotach szturmowych i śmigłowcach różnych typów w związku z potrzebami radzieckich WWS wynikającymi z interwencji w Afganistanie. W następnym roku sformowano ósmy bojowy pułk szturmowików – 452. OSzAP w bazie Blizniecy pod Charkowem.
W 1989 roku nastąpiło kilka zasadniczych zmian w strukturach jednostek wyposażonych w samoloty szturmowe Su-25. W skład sformowanej w poprzednim roku 372. Samodzielnej Instruktorskiej Eskadry Lotnictwa Szturmowego (Otdielnaja Instruktorskaja Szturmowaja Awiacjonnaja Eskadrilja, OISzAE) weszły samoloty z eskadry szturmowej rozformowanego 399. SIAP. Su-25 trafiły również na wyposażenie szkolnego 186. UAP w bazie Buturiłowka, który przeformowano w 186. Instruktorski Pułk Lotnictwa Szturmowego (Instruktorskij Szturmowoj Awiacjonnyj Połk, ISzAP). Rozformowano 90. OSzAP, a jego samoloty przekazano do bazy przechowywania techniki lotniczej lub innych jednostek używających Su-25. Poza tym, w 1989 roku samodzielne pułki lotnictwa szturmowego przeformowano na nowy etat, w którym w składzie jednostki miały znajdować się 32 samoloty Su-25 i 10 szkolno-bojowych Su-25UB. Pierwsze samoloty Su-25 otrzymało w tym roku także lotnictwo radzieckiej Marynarki Wojennej (Wojenno-Morskoj Fłot, WMF). Szturmowiki trafiły do jednostek, które rozpoczęły wycofywanie nieudanych samolotów skróconego startu i lądowania Jak-38M. Su-25, głównie samoloty używane, wprowadzono na stan jednej eskadry 100. Pokładowego Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (Korabielnyj Istriebitielnyj Awiacjonnyj Połk, KIAP) i 299. Samodzielnego Pokładowego Pułku Lotnictwa Szturmowego (Otdielnyj Korabielnyj Szturmowoj Awiacjonnyj Połk, OKSzAP); obie jednostki stacjonowały w bazie Saki. Pułki podporządkowano nowo sformowanemu 1063. Centrum
Przygotowania Bojowego Lotnictwa Pokładowego (Centr Bojewogo Primienienija Korabielnoj Awiacji, CBP KA). W następnym roku kolejnymi jednostkami lotnictwa morskiego WMF na szturmowikach zostały 311. OKSzAP w bazie Pristań oraz 279. Samodzielny Morski Pułk Lotnictwa Szturmowego (Otdielnyj Morskoj Szturmowoj Awiacjonnyj Połk, OMSzAP) w bazie Siewieromorsk-3. Do 100. KIAP wprowadzono pierwsze pokładowe samoloty szkolne Su-25UTG. Stacjonująca w niemieckim Oranienburgu 65. Samodzielna Lotnicza Eskadra Holownicza (Otdielnaja Buksirowocznaja Awiacjonnaja Eskadrilja, OBAE) miała otrzymać pierwsze samoloty Su-25BM, ale została rozformowana. Utworzono natomiast 34. OBAE na lotnisku Noworossija na Dalekim Wschodzie. Specjalistyczne holowniki celów Su-25BM z uwagi na brak części docelowego wyposażenia były używane bardzo krótko, po czym zostały przekazane do jednostek bojowych. Przed rozpadem ZSRR, w końcu 1991 roku samoloty Su-25, Su-25BM, Su-25K, Su-25UB i Su-25UBK znajdowały się w ośmiu operacyjnych samodzielnych pułkach lotnictwa szturmowego radzieckich WWS (80., 187. 206., 357., 368., 378., 397., 452. OSzAP), pułku instruktorskim (186. ISzAP) oraz w czterech eskadrach w jednostkach badawczych, pokazowych i przygotowania bojowego (760. IIAPIB, 372. OISzAE, 234. SAP, 802. UAP). Marynarka Wojenna używała Su-25, Su-25UB oraz Su-25UTG w trzech pułkach (279. OMSzAP, 299. OKSzAP i 311. OKSzAP) oraz eskadrze w 100. KIAP. Część starszych samolotów przekazano do dwóch baz przechowywania techniki lotniczej w Owruczy na Ukrainie i Kyzył-Awracie (obecnie Serdar) w Turkmenistanie.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
