Dnia 5 kwietnia 2024 roku Siły Powietrzne Republiki Włoskiej (Aeronautica Militare) uroczyście pożegnały samolot AMX, którego 35-letnia intensywna eksploatacja dobiegła końca. Samolot ten wykonywał zadania zarówno we Włoszech, jak i poza ich granicami, stając się między innymi odrzutowcem lotnictwa taktycznego najczęściej używanym przez Siły Powietrzne w misjach poza granicami kraju. Jego ostatnie zadanie związane było z przelotem z lotniska w Istranie, będącego siedzibą 51. Skrzydła, do bazy w Piacenzie, gdzie wydaje się, że co najmniej dwa egzemplarze będą przechowywane w stanie lotnym lub przynajmniej nie zostaną ostatecznie spisane ze stanu.
Po modernizacji, mającej na celu poprawę zdolności operacyjnych i zabezpieczenia eksploatacji (wł. Adeguamento delle Capacità Operative e Logistiche, ACOL), oznaczenie samolotu zmieniono na A-11B dla wersji jednomiejscowej i TA-11B dla wersji dwumiejscowej. AMX to odrzutowiec, którego głównym zadaniem było prowadzenie rozpoznania i bezpośredniego wsparcia wojsk (CAS, Close Air Support). Znany w lotnictwie był również pod nazwą „GHIBLI” lub mniej oficjalnie nazywany przez pilotów i specjalistów jako „TOPONE”.
AMX wprowadzono do Aeronautica Militare w 1989 roku, jako następcę dla Fiat G.91Y. Początkowo był on mocno krytykowany zarówno za ograniczony zestaw pokładowej awioniki, jak i za silnik, który był uważany za stosunkowo wiekowy i awaryjny. Po trudnym początku służby operacyjnej, w trakcie którego flota AMX była dwukrotnie uziemiona (w 1991 i 1996 roku), AMX przeszedł rzeczywistą poprawę w ramach programu ACOL, wdrożonego tylko dla części posiadanej floty, a dokładniej dla 43 egz. A-11A i 10 TA-11B. Modernizacja ACOL wyeliminowała główny problem AMX, a mianowicie ograniczoną zdolność do operacyjnego wykorzystania przenoszonego uzbrojenia.
Program ACOL rozpoczęto w 2003 i zakończono w 2012 roku. Pierwszy AMX po pracach modernizacyjnych dostarczono do dalszej służby w sierpniu 2007 roku. Prowadzony program dotyczył wprowadzenia w AMX inercyjnego systemu nawigacji/GPS, modyfikacji systemów łączności i identyfikacji swój–obcy (NGIFF, New Generation Identification Friend or Foe). Ponadto przyrządy w kokpicie samolotów jednomiejscowych dostosowano do korzystania przez pilota z gogli noktowizyjnych. Z kolei dla poprawy zarządzania nowymi zdolnościami, kokpit otrzymał także nowoczesny, wielofunkcyjny kolorowy wyświetlacz LCD, wspomagany przez wydajny Computer Symbol Generator (CSG) z funkcją mapy cyfrowej.
Modernizacja obejmowała także integrację lotniczego uzbrojenia precyzyjnego. Zdolności do prowadzenia rozpoznania i ataków na cele naziemne umożliwiły przede wszystkim dwie kolejne nowości. Po pierwsze, samolot został przystosowany do przenoszenia zasobnika rozpoznawczego RecceLite,pozwalającego na wykonywanie i przesyłanie filmów oraz zdjęć w czasie zbliżonym do rzeczywistego poprzez szerokopasmowy cyfrowy datalink. Po drugie, zastosowano zasobnik celowniczy Litening,współpracujący z amunicją precyzyjną, zarówno tą naprowadzaną systemami inercyjnymi, jak i laserowymi, dodatkowo umożliwiający przesyłanie informacji o sytuacji na ziemi wojskom wspieranym, tym samym zwiększając ich świadomość sytuacyjną (co się działo, co się dzieje, co będzie się dziać w najbliższej przyszłości w rejonie ich zainteresowania). Dane rozpoznawcze i informacyjne w czasie rzeczywistym przesyłane były poprzez datalink na naziemne stanowisko.
ACOL doprowadził AMX do poziomu dojrzałego bojowego statku powietrznego, znacznie zwiększając jego możliwości operacyjne. Standard ten utrzymywał się aż do jego wycofania z eksploatacji. W kolejnych latach, w ramach racjonalizacji zasobów, Siły Powietrzne Włoch zgrupowały wszystkie posiadane samoloty AMX z trzech grup (101., 103. i 132.) w ramach jednej bazy, w Istranie. W lipcu 2014 roku z bazy Amendoli trafiła tam także 101. Grupa OCU (Operational Conversion Unit). Tak było do 2016 roku, kiedy to zdecydowano o rozwiązaniu 101. i 103. Grupy.
Samoloty AMX przez lata służby uczestniczyły w rożnych działaniach operacyjnych. W ograniczonym zakresie zostały wykorzystane (jeszcze w standardzie początkowym) podczas operacji „Deliberate Force” w 1995, a także w Bośni i Kosowie w 1999 roku. Następnie włoskie samoloty AMX uczestniczyły w operacji „Unified Protector”, działając nad Libią w składzie Powietrznej Grupy Zadaniowej „Birgi”, utworzonej na terenie lotniska Trapani należącego do 37. Skrzydła. Łącznie AMX wykonały wówczas, z bardzo dobrym efektem, kilkaset misji lotniczych o łącznym czasie ponad 500 godzin.
Na potrzeby operacji „Inerent Resolve” w Kuwejcie, o nazwie włoskiej „Prima Parthica”, w czerwcu 2016 roku samoloty AMX z Grupy Zadaniowej „Black Cats” zastąpiły Tornada należące do Grupy Zadaniowej „Diabeł” z 6. Skrzydła. W trakcie operacji wykonywano zadania rozpoznania powietrznego. Grupa „Black Cats” działała w oparciu o bazę Al-Jabera, w ścisłej współpracy z innymi elementami sił koalicyjnych. Skuteczność działań samolotów AMX z zasobnikami rozpoznawczymi RecceLite, wyposażonymi w urządzenia elektrooptyczne i pracujące w podczerwieni, wniosła bardzo istotny wkład w prowadzoną operację.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
