Malezja zajmuje na mapie świata miejsce szczególne. Półwysep, na którym leży, oddziela dwa wielkie oceany: Indyjski i Pacyfik. Przez Cieśninę Malakka płynie główny strumień wymiany towarowej między Chinami oraz Zachodem oraz zasadnicza arteria chińskiego importu węglowodorów z basenu Zatoki Perskiej. Z kolei terytorium Malezji, zarówno część położona na kontynencie, jak i na Borneo to naturalna platforma projekcji siły na obszar Morza Południowochińskiego. Już to wystarczy by możliwościom wojskowym tego państwa przyjrzeć się ze szczególną uwagą. Jeżeli dodamy to tego unikalny system polityczny „sprawa Malezji” staje się jeszcze bardziej fascynująca.
Malezja uzyskała obecny kształt terytorialny w 1965 roku. Wtedy to od państwa obejmującego byłe protektoraty i państwa sułtańskie na Malajach oraz kolonie brytyjskie na Borneo (Północne Borneo oraz Sarawak) pokojowo oddzielił się Singapur. Malezja jest z jednej strony kreacją wycofujących się z Azji Brytyjczyków, z drugiej wyrazem dojrzałości oraz umiarkowania tamtejszych elit. Należy podkreślić, że jest to najbardziej stabilnie rozwijające się przez ostatnie dekady państwo muzułmańskie. Malezja gwarantuje jednocześnie mieszkańcom stosunkowo wysoki poziom swobód i wolności oraz bezpieczeństwa obywatelskiego. Pod tym względem może być uznawana jako swoisty fenomen w całym muzułmańskim obszarze kulturowym. Potwierdza to, między innymi, „Human Freedom Index” publikowany przez kanadyjski Instytut Frasera (metodologię badania można kwestionować, ale ujednolicenie podejścia do badanych państw pozwala wygenerować dość spójny obraz).
Pod względem politycznym Malezja jest unikatem w skali światowej i choćby z tego względu warto jej szczególnemu ustrojowi poświęcić choć kilka zdań. Malezja jest mianowicie federacją 13 „państw” (z historycznego punktu widzenia były to tak zwane „państwa malajskie”, ukonstytuowane w czasie dominacji brytyjskiej, w literaturze polskiej używane jest określenie „stany”) oraz trzech terytoriów federalnych. „Państwa” mają zróżnicowany status. Na czele siedmiu stoją dziedziczni sułtani. Głową państwa Negeri Sembilan jest „Wielki władca”, wybierany przez wodzów klanowych i dorosłych mężczyzn wyznających islam, zaś głową Perlis dziedziczny radża. Wszystkie dziewięć państw to monarchie konstytucyjne. Z kolei na czele czterech kolejnych „państw” stoją gubernatorzy wyłaniani w wyborach. Terytoria federalne zarządzane są z poziomu centralnego. Na czele federacji stoi „Najwyższy władca” (nieoficjalnie jedynie zwany „królem”) wybierany przez siedmiu sułtanów, radżę, „Wielkiego władcę” i czterech gubernatorów spośród dziewięciu monarchów. Gremium to nosi nazwę Rady (lub Konferencji) Władców. De facto jest to więc zgromadzenie elektorów. Nie wnikając w niuanse i upraszczając nieco sprawę stwierdzić można, że „Wielki władca” wykonuje funkcje bardzo podobne, do obarczających brytyjskiego monarchę i prezydentów w stabilnych republikańskich systemach parlamentarno-gabinetowych. Mają one głównie reprezentacyjny charakter. Jest więc również zwierzchnikiem sił zbrojnych i honorowym naczelnym dowódcą sił zbrojnych. Kadencja władcy trwa pięć lat. Władzę wykonawczą na poziomie federalnym sprawuje gabinet, a w jego kompetencjach znajdują się zagadnienia obronne, bezpieczeństwo wewnętrzne federacji, wymiar sprawiedliwości i polityka walutowa.
Geografia bezpieczeństwa
Malezja położona jest w południowej części Półwyspu Malajskiego oraz na północnym brzegu Sumatry. Część kontynentalna ma około 750 km długości (od północnego zachodu ku północnemu wschodowi) oraz maksymalnie 300 km szerokości. Część wyspiarska ciągnie się wzdłuż północnych wybrzeży Sumatry pasem o długości około 1100 km oraz szerokości 250 km. W centralnej części malezyjskich terytoriów znajduje się Sułtanat Brunei (enklawa). Obie części kraju rozdziela południowa część Morza Południowochińskiego. Odległości między Malezją Zachodnią i Wschodnią wynoszą od 600 do 1500 km. Sytuację komplikuje to, że w centrum malezyjskich, de facto wewnętrznych komunikacji morskich, znajdują się należące do Indonezji Wyspy Riau. Całkowita powierzchnia Malezji to 330,8 tys. km2. Linia brzegowa ma 4700 km długości (powierzchnia Wyłącznej Strefy Ekonomicznej to 335 tys. km2). Populacja to około 34 miliony. Najgęściej zaludnione są zachodnie wybrzeża części kontynentalnej i północ wybrzeży wschodnich (maksymalnie 400 osób/km2). Z kolei interior Półwyspu Malajskiego oraz rozległe obszary Sabahu i Sarawaku (Borneo) są praktycznie bezludne. Około 58% ludności to Malajowie, 12% to rdzenni mieszkańcy Borneo, 23% to etnos chiński, a Hindusi to około 6%. Z kolei 64% ludności wyznaje islam sunnicki, 19% to buddyści, 9% chrześcijanie różnych rytów, a 6% wyznaje hinduizm.
Malezja kontroluje północny brzeg Cieśniny Malakka. Jest to jedna z najważniejszych arterii żeglugowych na świecie (50 tys. statków rocznie oraz około 3,3 mln baryłek ropy dziennie). Dostęp do cieśniny współdzieli z Singapurem i Indonezją. O ile państwo-miasto nie stwarza zagrożeń (wręcz przeciwnie, jest dla Malezji drugim co do wielkości partnerem handlowym, swoistym oknem na świat), to w stosunkach z Indonezją zaobserwować można silną nieufność. W Kuala Lumpur pamięta się o wydarzeniach z lat 60. poprzedniego wieku, kiedy to Indonezja protestowała przeciwko przyłączeniu do Malezji dwóch kolonii brytyjskich na Borneo. Skutkowało to szeregiem incydentów zbrojnych zwanych „konfrontacją indonezyjsko-malezyjską”. Aneksjonistyczne zapędy Indonezji powstrzymali żołnierze Wspólnoty Brytyjskiej. W 1967 roku oba kraje, wraz z Filipinami, Singapurem i Tajlandią utworzyły, co prawda, ASEAN (Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej, do którego przystąpiły później Brunei, Birma, Tajlandia, Laos, Wietnam i Kambodża), ale zadry pozostały. Państwa toczą też spór o przynależność wyspy Ambalat leżącej na Morzu Celebes. Wspomnieć należy, że granica lądowa na Borneo to 1800 km.
Na Półwyspie Malajskim Malezja graniczy z Tajlandią. Relacje komplikowały tendencje separatystyczne przejawiane przez malajską ludność trzech południowych prowincji Tajlandii, ale już na początku lat 70. XX wieku władze w Kuala Lumpur zdecydowanie się od nich odżegnały. Przejawem tego była budowa bariery granicznej, w postaci dwóch płotów (każde z państw zbudowało zagrodę na swoim terytorium, z pasem „ziemi niczyjej” szerokości 10 m). Na początku obecnego wieku barierę wzmocniono trzecim płotem, tym razem na terytorium Tajlandii. Oficjalnym powodem było zapobieganie przemytowi, ale w istocie była to reakcja na szerzący się wśród Malajów w Tajlandii dżihadyzm. Na wschodzie Malezji tli się separatyzm lokalny związany z sukcesją po Sułtanacie Sulu, władającym ongiś wyspami między Borneo a Mindanao.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
