Jak pokazuje całe doświadczenie najnowszej historii wojskowości, dominacja w powietrzu była i pozostaje najważniejszym elementem wymaganym dla skutecznego prowadzenia działań wojennych. Osiągnięcie takiego stanu jest kluczowym celem na początku praktycznie każdej wojny. Aby jednak zdobyć tę przewagę, konieczna jest neutralizacja wrogiego lotnictwa i jego naziemnego systemu obrony powietrznej. W trakcie zakrojonej na szeroką skalę inwazji rosyjskiej, która rozpoczęła się 24 lutego 2022 roku, siły zbrojne agresora od samego początku przewyższały liczebnie i jakościowo Ukraińców. Ich wchodząca w skład Sił Powietrznych naziemna obrona powietrzna była uzbrojona w mało nowoczesne środki rażenia. Największymi z nich były różne warianty systemów S-300 Faworit (SA-10 Grumble), które zostały przyjęte na uzbrojenie armii radzieckiej na początku lat 80. XX wieku i właściwie od tego czasu Ukraińcy modernizowali je jedynie kosmetycznie.
Po rozpadzie Związku Radzieckiego w 1991 roku Ukraina przejęła pokaźne zgrupowanie sił naziemnej obrony powietrznej. W tym czasie jej przestrzeń powietrzną chroniły dwa korpusy (49. i 60.) ze składu 8. Samodzielnej Armii Wojsk Obrony Powietrznej, łącznie zorganizowane w 18 brygad i pułków z ponad setką przeciwlotniczych dywizjonów rakietowych. Ponadto na terytorium Ukrainy znajdowały się elementy 28. Korpusu Obrony Powietrznej 2. Samodzielnej Armii Wojsk Obrony Powietrznej.
W tym czasie stacjonarne systemy rakietowej obrony powietrznej (typu S-125 i S-200) rozmieszczono wzdłuż zachodniej granicy Ukrainy oraz wokół głównych ośrodków administracyjnych i przemysłowych: Kijowa, Dniepropietrowska, Charkowa, Mikołajowa, Odesy i Krymu. Sprzętu było na tyle dużo, że można przyjąć, iż pod względem gęstości rozmieszczenia środków obrony powietrznej średniego i dalekiego zasięgu na kilometr kwadratowy, ówczesna Ukraina z pewnością zajmowała pierwsze miejsce na świecie.
Ukraina po armii radzieckiej przejąć miała 43 dywizjony rakietowe wyposażone w zestawy obrony powietrznej S-300PT/PS. W rzeczywistości mowa o praktycznie takich samych systemach. Różnica pomiędzy S-300PT (wprowadzony do służby w 1979 roku) a S-300PS (1983 rok) polega głównie na sposobie przemieszczania. S-300PT są holowane, podczas gdy S-300PS samobieżne. Ponadto, w drugiej połowie lat 80. XX wieku jednostkę ognia systemów S-300PT i S-300PS ujednolicono poprzez wprowadzenie pocisków przeciwlotniczych 5W55R, zasilanych na paliwo stałe (zasięg rażenia celów na dużych wysokościach do 75 km) i wykorzystujących naprowadzanie radiokomendowe.
S-300PS był bardzo dobrym jak na swoje czasy zestawem przeciwlotniczym, który zapewniał niszczenie celów powietrznych lecących z prędkością do 1200 m/s, w strefie rażenia do 90 km, na wysokości od 25 m do pułapu praktycznego ich bojowego użycia, w warunkach zmasowanego ataku i generalnie w trudnej sytuacji taktycznej. System ten jest odporny na praktycznie każde warunki pogodowe i może być eksploatowany w różnych strefach klimatycznych. Przed rozpadem Związku Radzieckiego wszystkie wcześniej zbudowane S-300PT przeszły naprawy i modernizację w celu poprawy właściwości bojowych. Po pracach system z udoskonalonym wyposażeniem do naprowadzania otrzymał oznaczenie S-300PT-1.
Należy zauważyć, że plany dostawy zestawów nowocześniejszych S-300PM do kijowskiej brygady rakiet przeciwlotniczych i dniepropietrowskiego pułku rakiet przeciwlotniczych nie zostały zrealizowane przed rozpadem ZSRR, chociaż Żulańskie Zakłady Remontowe (Kijów) otrzymały nawet dokumentację na obsługę pocisków przeciwlotniczych 48N6.
Ponadto, w trzech „ukraińskich” okręgach wojskowych znajdowały się dwie brygady rakiet przeciwlotniczych uzbrojone w nowocześniejsze zestawy S-300W1: 25. Brygada w mieście Stryj (obwód lwowski) i 137. Brygada Rakiet Przeciwlotniczych z Humania (obwód czerkaski) – łącznie sześć dywizjonów. Co więcej, był to sprzęt reprezentujący pierwsze kompletacje systemu – bez stacji radiolokacyjnej 9S19 Imbir i rakiet 9M83 (nowsze zestawy miano dostarczyć do Odeskiego Okręgu Wojskowego, ale wcześniej rozpadł się ZSRR). Dodać należy, że pierwsza z wymienionych brygad została rozwiązania w 2002 roku, druga zaś w 2013 roku (bardzo szybko, bo już rok później została odtworzona, ale jako pułk).
Gwarantowany przez producenta resurs kalendarzowy dla zestawów S-300PT/PS określono na 25 lat, a najnowsze ich egzemplarze wykorzystywane w Ukrainie wyprodukowano w 1990 roku. Po 1991 roku, rozpadzie ZSRR i zerwaniu wielu łańcuchów współpracy, obsługa gwarancyjna sprzętu była bardzo utrudniona, dlatego w pierwszych latach utrzymywanie zestawów w linii możliwe było głównie dzięki „kanibalizacji”, przede wszystkim egzemplarzy magazynowanych.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
