• Czwartek, 28 marca 2024
X

Pociągi pancerne w Finlandii w latach 1918-1945. Część 1

W 1914 roku armia rosyjska nie dysponowała pociągami pancernymi na obszarze Wielkiego Księstwa Finlandzkiego. W związku z narastającym zagrożeniem ze strony niemieckiej (desant w Ostrobotni) zbudowano jeden pociąg pancerny. Pociąg stacjonował w Oulu i jego skład nie jest znany. Najprawdopodobniej na platformach towarowych zamontowano armaty morskie. Pociąg wykazywany był w ewidencji aż do lipca 1917 roku, po czym najprawdopodobniej został rozebrany. Rosjanie zbudowali także kilka lub kilkanaście improwizowanych wagonów bojowych, które dołączono do pociągów wojskowych. Załoga wagonu składała się z kilkunastu strzelców, którzy ochraniani byli przez ściany zbudowane z desek i drewnianych bali oraz worków z piaskiem. Wagony takie zaczęto stosować w związku z zagrożeniem terrorystycznym ze strony Finów. Pierwsze potwierdzone użycie przez Rosjan takiego improwizowanego pociągu miało miejsce 7 lutego 1918 roku w rejonie Vilppula.

Dowodzący Armią Zachodniej Finlandii, płk Swiecznikow wysłał dwa pociągi z Tampere w celu zdobycia mostów w Vilppula. Pierwszy skierowano do Pynnöste, a drugi do Vilppula. Wieczorem 6 lutego drugi z pociągów dotarł do stacji Korkeeakoski i rankiem następnego dnia rozpoczął atak na Vilppula. W pociągu znajdowały się dwa wagony z czterema armatami polowymi, które miano wyładować w trakcie ataku na mosty. Ostatecznie wstępne natarcie nie osiągnęło spodziewanego sukcesu i pociąg nie wziął udziału w walkach, Rosjanie zostali zmuszeni do wycofania się.

Wagon artyleryjski z dwoma działami, jedną armatę typu Hotchkiss-Nordenfelt kalibru 57 mm L/48 (po lewej stronie) oraz drugą typu Hotchkiss kalibru 47 mm L/40.

Do drugiej akcji bojowej z udziałem pociągu pancernego doszło na południu. 4 lutego z Petersburga wyruszyły do Helsinek dwa pociągi. Pierwszy z nich był improwizowanym pociągiem pancernym, który składał się z wagonów wyposażonych w armaty przeciwlotnicze kalibru 76 mm oraz lorę towarową z samochodem pancernym. Załogę stanowiło 40 ludzi. W drugim znajdowało się 400 Łotyszy z 6. Pułku Łotewskiego, stanowili oni ochronę K. Jeremjewa, członka Kolegium Ludowego Komisariatu Spraw Wojskowych, który miał zapoznać się z sytuacją w Finlandii. Po przybyciu do Wyborga pociągi się rozdzieliły, Jeremiejew z Łotyszami skierował się do Helsinek, a pociąg pancerny przez Kouvola do Savo w osłonie pociągu z 200 Łotyszami, którzy mieli stanowić trzon sił Czerwonych. Rankiem 7 lutego pociągi znalazły się w rejonie stacji Mäntyharju i rozpoczęło się natarcie. Jako pierwszy wjechał pociąg pancerny, wzdłuż toru posuwali się Czerwoni, za nimi jechał drugi pociąg z Łotyszami. W rejonie Toes nacierający dostali się pod ostrzał i natarcie utknęło. Do walki włączyli się Łotysze, którzy byli bardzo dobrymi żołnierzami. Biali Finowie nie zdołali ich powstrzymać i zostali zmuszeniu do wycofania się w kierunku mostu w Klepinssalmi, który został wysadzony. Do niewoli dostało się ośmiu Finów, którzy zostali natychmiast rozstrzelani przez Czerwoną Gwardię. Ten czyn wzbudził duże niezadowolenie wśród Łotyszy, którzy nie zgadzali się na takie traktowanie jeńców. 11 lutego 800 Czerwonych wspieranych przez Łotyszy ponownie zaatakowało pozycje Białych. Ci ostatni otrzymali posiłki w postaci oddziału Gwardii Obywatelskiej z Jyväskylä. W rezultacie 16 Łotyszy poległo, a białym Finom udało się utrzymać swoje pozycje. Sytuacja była dla Czerwonej Gwardii ciężka, zajęli Mäntyharju, ale nadeszły meldunki, że na tyłach pojawiły się grupy Białych, którzy zamierzali wysadzić tory, aby odciąć możliwość odwrotu pociągom. Łotysze nie wykazywali chęci do walki za „światową rewolucję”. W kolejnych dwóch dnia Czerwonym nie udało się zdobyć pozycji Białych, których sytuacja znacznie się polepszyła i 20 lutego zdobyli Varkaus, tym samym pociągi (w relacjach Białych wspominano o drugim pociągu pancernym, który składał się z dwóch wagonów artyleryjskich) w rejonie Mäntyharju znalazły się prawie w okrążeniu. Niestety, pociągi okazały się bardzo przydatną bronią i gdy Biali zaatakowali stację Mohu na południe od Mäntyharju, aby zamknąć okrążenie, załogi pociągów swoim ogniem nie dopuściły do tego i zmusiły Białych do wycofania się. Tak miał miejsce debiut pociągu pancernego, który powstał w Helsinkach na polecenie sztabu Czerwonej Gwardii.

W dniu 1 lutego 1918 roku Fińska Delegatura Ludowa, czyli rząd rewolucyjny wydał rozporządzenie o „mobilizacji kolei i budowie pociągów pancernych”. Rada Kolei zobowiązana została do budowy 4–6 opancerzonych lokomotyw oraz „niezbędnej liczby wagonów pancernych”. Kierownictwo nad budową pociągów pancernych powierzono Juho Koskelainenowi, szefowi Wydziału Techniczno-Transportowego Rady Kolei. Prace projektowe i wykonanie miały być prowadzone w największych warsztatach kolejowych Fredriksberg.

Reklama

Najnowsze czasopisma

Zobacz wszystkie
X
Facebook
Twitter
X

Dołącz do nas

X