Poddajmy krótkiej analizie dwie tureckie strzelby. Pierwsza z nich to Duo-Sys firmy Khan, druga XPA-12 firmy Ermox. Zaliczają się one do broni dwusystemowej (dwufunkcyjnej).
W obu przypadkach zasadniczym rodzajem pracy jest tryb samopowtarzalny. Przy silnym zanieczyszczeniu broni (lub używaniu amunicji gorszej jakości albo po prostu o słabszym ładunku) strzelec może przejść na tryb powtarzalny i przeładowywać broń za pomocą przesuwnego czółenka.
Broń firmy Khan w dużym stopniu kopiuje rozwiązania zastosowane w Benelli M3 Super 90. Strzelba XPA-12 to własny projekt firmy Ermox.
Duo-Sys dostępny jest w odmianach taktycznych i myśliwskich. Model dla służb ochrony prawa, o sygnaturze A-Tac Force Duo-Sys może spełniać rolę Sluga, czyli broni przeznaczonej do strzelania pociskami kulowymi do luf gładkich – taka wersja sprawdzi się podczas polowań zbiorowych. Strzelba taktyczna dysponuje lufą długości 508 mm (bez czoka, czyli z cylindrem) i magazynem rurowym na siedem nabojów. Hamulec wylotowy ogranicza płomień oraz odrzut broni. Strzelba wyposażona jest w przeziernikowe przyrządy celownicze oraz szynę Picatinny, umieszczoną na komorze zamkowej. Można na niej osadzać kolimator, laserowy wskaźnik celu bądź celownik optyczny. Broń wyposażono w pełny chwyt pistoletowy, osada wykonana jest z mocnego włókna węglowego w kolorze czarnym lub w wojskowym kamuflażu.
Wersja myśliwska Field Duo-Sys ma chromowaną lufę długości 710 mm oraz skrócony magazyn na cztery naboje. Łoże z syntetyków nie ma chwytu pistoletowego, lecz typową kolbą typu niemieckiego. Do broni oferowane są wymienne czoki; starsze odmiany mogą mieć czok stały ½ (Mod.).
Przełącznik rodzaju pracy ulokowany jest z przodu czółenka, zmiany trybu wykonuje się jednym ruchem, bez odejmowania broni od ramienia.
Turecka firma ERMOX powstała w 2016 roku. Początkowo funkcjonowała w branży motoryzacyjnej. Po dwóch latach zmieniła profil i zaczęła wprowadzać nowe opracowania w zakresie broni strzeleckiej, głównie policyjnej i wojskowej. Produkcja odbywa się w zakładach w Beysehir.
W ofercie firmy Ermox znajduje się model XPA-12. Jest to broń dwufunkcyjna kalibru 12/76, strzelająca zarówno w trybie samopowtarzalnym jak i powtarzalnym („pump action”). Przełącznik trybu działania umieszczono na czółenku. Po jego wciśnięciu należy przesunąć czółenko w przód, broń staje się wtedy strzelbą powtarzalną typu „pompka”.
Główna różnica miedzy Khanem a Ermoxem zawiera się w zasilaniu. Duo-Sys jest „karmiony” z klasycznego magazynka stałego, umieszczonego równolegle pod lufą (typowy magazyn rurowy, jak w setkach starszych modeli). XPA-12 to konstrukcja nowocześniejsza, w związku z czym zasilana jest z wymiennych, jednorzędowych magazynków o pojemności 2, 5 lub 10 nabojów. Na nasz rynek trafiła ukompletowana dwoma dłuższymi magazynkami (5 i 10 nabojów).
XPA-12 ma górny chwyt transportowy jak w systemie Armalite oraz nowoczesne, nieco drapieżne wzornictwo. Chromowana lufa ze stali 4140 może mieć długość 47 lub 51 cm. Komora zamkowa wykonana jest z duraluminium 7075. Perforowane osłony lufy oraz kolba także wykonane są z duralu i tworzywa sztucznego.
Kolba XPA-12 może być stała (oznaczenie XS) lub wysuwana (XT). W przypadku kolby typu stałego mamy do czynienia z odmianą Thumbhole, czyli z otworem na kciuk. Zapewnia to świetną składność i dobrą ergonomię.
XS1 to odmiana w kolorze czarnym; XS2 zielonym, zaś XS3 brązowym. XS4 pokryta jest kamuflażem pustynnym (Desert), a XS5 zielono-czarnym. Oznaczenia modelu XT są takie same.
Chwyt transportowy mieści przeziernikowe przyrządy celownicze oraz wymusza wysokie osadzenie muszki.
Broń ma sporą masę, ponad 4 kg bez nabojów. Wpływa to na złagodzenie odrzutu, ale tak znaczna masa nie każdemu pasuje.
Strzelba, przy obecnym kursie euro, nie powinna kosztować więcej niż 3000 zł. Khan jest minimalnie tańszy.
Jak sprawdzą się obie śrutówki na strzelnicy? Do mojej dyspozycji były dwa nowe egzemplarze tej broni i 200 sztuk różnej amunicji w kalibrze 12 i 12/76 Magnum z mocną naważką 50 g śrutu.
Strzelbę dwufunkcyjną XPA-12 testowałem zarówno w trybie samopowtarzalnym, jak i powtarzalnym. Moim zdaniem funkcjonuje lepiej jako półautomat niż pompa, co oczywiście może wynikać z moich osobistych preferencji. Osada typu Thumbole jest dość ergonomiczna.
Przy nabojach 12/70 i niskich naważkach (21 i 24 g) obie strzelby zacinają się w trybie „auto”. Po przejściu na funkcję powtarzalną broń działa praktycznie bez zarzutu. Wydaje się, że sprawdzane modele lepiej pracują z amunicją z wysokim okuciem łuski. Przy niskim okuciu Khan miał dwa zacięcia z naważki 32 g, śrut nr 2.
Naważka 34 g śrutu wydaje się już optymalna, w każdym razie obie strzelby funkcjonowały bez żadnych zacięć.
Przy amunicji 12/76 Magnum Khan Duo-Sys charakteryzuje się silniejszym odrzutem, wynika to prawdopodobnie z niższej masy tej strzelby.