20 stycznia 1942 roku garstka australijskich samolotów typu CAC Wirraway z 24. Sqn próbowała przeciwstawić się formacji ponad stu japońskich samolotów, które wystartowały z czterech lotniskowców by zaatakować bazę w Rabaulu.
Gdy rankiem 21 stycznia 1942 roku Sqn Ldr John Lerew, dowodzący stacjonującym w Rabaulu na Nowej Brytanii oddziałem wydzielonym 24. Sqn RAAF, w wysłanej wiadomości zamieścił zdanie Morituri vos salutamus!, w Melbourne miano problem z jego przetłumaczeniem. „My idący na śmierć pozdrawiamy was!” jest parafrazą zawołania: Ave Caesar, morituri te salutant!, potocznie przypisywanego gladiatorom po wyjściu na arenę, ale użytego w starożytnym Rzymie przypuszczalnie tylko jeden raz, w 52 roku przed cesarzem Klaudiuszem w specyficznych okolicznościach podczas naumachii.
Rabaul
Rabaul na Nowej Brytanii położony jest nad Simpson Harbour. Ten naturalny port powstał w wyniku gwałtownej erupcji wulkanu w VII wieku naszej ery i bardzo długo korzystali z niego jedynie rdzenni mieszkańcy Nowej Brytanii lub sąsiednich wysp, takich jak Nowa Irlandia. Pomimo, że Nowa Brytania została odkryta już w 1616 roku przez holenderskiego żeglarza Jacoba Le Maire’a, na port zwrócono uwagę dopiero w 1872 roku, kiedy fregata HMS Blanche, dowodzona przez kapitana Cortlanda Simpsona, badała wody wokół Nowej Brytanii. Simpson nazwał port od swojego nazwiska, a większą zatokę od nazwy swojego okrętu. Dwanaście lat później, w 1884 roku, Nowa Brytania, Nowa Irlandia, północne Wyspy Salomona i północno-wschodnia część Nowej Gwinei zostały zaanektowane przez Niemcy, stając się ich protektoratem pod nazwą Nowa Gwinea Niemiecka (niem. Deutsch-Neuguinea). Korzystając ze wspaniałego portu, Niemcy zbudowali stolicę prowincji na północnym krańcu Simpson Harbour, nadając miastu nazwę Rabaul.
Niemieckie panowanie zakończyło się w 1914 roku. Po rozpoczęciu pierwszej wojny światowej wojska australijskie zdobyły Rabaul. Po zakończeniu wojny Liga Narodów przekazała Australii administrowanie nad Nową Gwineą Niemiecką jako terytorium mandatowym (Nowa Gwinea Australijska). Australia zmieniła nazwy wszystkich wysp, zachowując jedynie niemiecką nazwę morza na północ od Nowej Brytanii (Morze Bismarcka).
Rabaul nadal był stolicą terytorium mandatowego, ale odnotował stosunkowo niewielki rozwój. Miasto znajdowało się w strefie aktywnego wulkanu i często dochodziło do drobnych erupcji. W 1937 roku dwa wulkany Tavurvur i Vulcan w pobliżu Rabaulu eksplodowały, zabijając ponad 500 osób i niszcząc miasto. Stolica terytorialna została przeniesiona do Lae na Nowej Gwinei. Wulkany uczyniły miasto zbyt niebezpiecznym dla gubernatora terytorialnego, ale port był po prostu zbyt piękny, aby go porzucić. Rabaul pozostał najważniejszym miastem na Nowej Brytanii.
24 Squadron RAAF
24 Squadron Królewskich Australijskich Sił Powietrznych (Royal Australian Air Force, RAAF) utworzono jako dywizjon ogólnego przeznaczenia w bazie Amberley 17 czerwca 1940 roku. Początkowo przydzielono mu cztery samoloty CAC Wirraway, a w sierpniu także dwusilnikowe Lockheed Hudson. Na stanie miał również samoloty de Havilland Moth Minor. W październiku 24. Sqn przeniesiono w okolice Townsville w Quennsland w celu patrolowania północnych podejść do Australii w poszukiwaniu niemieckich statków i okrętów podwodnych, jednocześnie podejmując szereg działań szkoleniowych w kolejnych miesiącach. W odpowiedzi na działalność niemieckich rajderów w tym rejonie, w grudniu 1940 roku trzy Hudsony skierowano na północ do Rabaulu na Nowej Brytanii. Przez dziesięć dni Lockheedy prowadziły patrole od świtu do zmierzchu, ale nie doszło do żadnego kontaktu z wrogiem. Ta misja potwierdziła jednak, że Hudsony można szybko przemieścić i mogą one operować z bazy, w której poza zapasem paliwa nie ma prawie żadnych udogodnień. W czerwcu 1941 roku na stanie 24. Sqn było tylko pięć Hudsonów i siedem Wirrawayów.
5 grudnia 1941 roku oddział wydzielony 24. Sqn pod dowództwem Sqn Ldr Johna Lerewa dostał rozkaz przenosin do Rabaulu. Tego dnia przeleciały cztery Hudsony, a 9 grudnia także 10 Wirrawayów, które uzupełniały paliwo w Lae na Nowej Gwinei i w Gasmacie na południu Nowej Brytanii. 16 grudnia wylądowały one na pasie startowym wyciętym w słoniowej trawie w Vunakanau (18 km na południe od Rabaulu). Z ponad 400 osób personelu naziemnego 24. Sqn, który w czasie pokoju obsługiwał dywizjon w dobrze wyposażonej bazie w Townsville, do Rabaulu trafiło tylko 115 i to nie od razu. Infrastruktura była tu bardzo uboga.
Już 8 grudnia 1941 roku nad Rabaulem pojawiła się łódź latająca Kawanishi H6K4 z Yokohama Kōkūtai. Nieproszony gość wykonał trzy przeloty, bez wątpienia zauważając nowo przybyłe Hudsony zaparkowane w Vunakanau. H6K4 była widziana też następnego dnia. Japończycy pojawili się nad Nową Brytanią także 26 grudnia. Tego dnia było to sześć łodzi latających H6K4, które wystartowały z atolu Kapingamarangi w Mikronezji (jednej z japońskich Wysp Mandatowych; 300 mil na północ od Rabaulu). Wystartowały wszystkie Wirrawaye, ale do przechwycenia nie doszło.
4 stycznia 1942 roku 16 bombowców Mitsubishi G3M2 z Chitose Kōkūtai zaatakowało nieskutecznie oba lotniska i port. Niestety 17 bomb o masie po 60 kg trafiło w szpital w Rapindink. Zginęło 12 osób, a 30 zostało rannych, niektórzy ciężko. Wieczorem tego dnia pojawiło się jeszcze osiem H6K4 z Yokohama Kōkūtai, których bomby spadły daleko od lotniska w Vunakanau. W obu przypadkach dwa patrolujące Wirawaye próbowały bezskutecznie interweniować.
6 stycznia Rabaul zaatakowało dziewięć H6K4 z Yokohama Kōkūtai, które wystartowały z atolu Truk na Karolinach. W celu ich przechwycenia wystartowały cztery Wirrawaye, ale tylko maszyna pilotowana przez Flt Off Bruce’a Andersona (CA-5; nr ser. 128; nr ewid. A20-128) z obserwatorem/strzelcem Plt Off C.A. Butterwothem zdołała dojść na odległość otwarcia ognia. Wirraway doznał jednak usterki silnika z powodu jego zbytniego forsowania. Jedna łódź latająca odniosła uszkodzenia od ognia artylerii przeciwlotniczej. Na ziemi został natomiast ziszczony Wirraway A20-71 (CA-3).
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
