Narodowa Armia Ludowa NRD jako członek Układu Warszawskiego miała kluczowe znaczenie w ramach sojuszniczego systemu, zajmując rubież wyjściową w planach błyskawicznej ofensywy na Europę Zachodnią, a później pierwszą linię oporu w operacji obronnej. Istotną częścią Volksarmee były jej wojska lądowe, których potencjał przedstawiono w poniższym artykule.
Idea pełnego rozbrojenia terytorium Niemiec po zakończeniu II wojny światowej szybko odeszła w zapomnienie wraz z opadnięciem żelaznej kurtyny, która podzieliła Europę na dwa przeciwstawne obozy polityczne, militarne, gospodarcze i społeczne. Gdy radziecka strefa okupacyjna została przekształcona w Niemiecką Republikę Demokratyczną początkowo formalnie starano się ukrywać fakt tworzenia na jej terytorium uzbrojonych formacji wojskowych.
W październiku 1948 roku w radzieckiej strefie okupacyjnej zostaje utworzona Policja Ludowa, a w niej tzw. grupy szybkiego reagowania. Po utworzeniu Niemieckiej Republiki Demokratycznej (7 października 1949 roku) powstało ministerstwo spraw wewnętrznych, a w jego strukturze w kwietniu 1950 roku rozpoczął działalność Główny Zarząd Szkolenia, na bazie którego 1 lipca 1952 roku sformowano Kasernierte Volkspolizei, czyli Skoszarowane Oddziały Policji Ludowej. W ramach tej formacji tworzone były zalążki jednostek wojskowych, zarówno lądowych, jak również lotniczych i morskich. 18 stycznia 1956 roku Izba Ludowa NRD (organ władzy ustawodawczej) przyjęła ustawę w sprawie utworzenia ministerstwa obrony narodowej oraz Narodowej Armii Ludowej – Nationale Volksarmee (w skrócie NVA), która formalnie rozpoczęła działalność z dniem 1 marca, stając się od razu częścią Układu Warszawskiego.
Siły lądowe – Landstreitkräfte der NVA – były oczywiście najliczniejszą i najważniejszą częścią nowo formowanych sił zbrojnych. Od samego początku tworzenie i funkcjonowanie wschodnioniemieckiego wojska odbywało się pod ścisłym nadzorem Grupy Wojsk Radzieckich w Niemczech, stacjonującej od 1945 roku w radzieckiej strefie okupacyjnej, z której formalnie utworzono NRD. W ścisłym kierownictwie ministerstwa obrony narodowej tego państwa był zawsze oddelegowany radziecki generał wraz ze swoim sztabem.
Początkowo tworzenie poszczególnych rodzajów sił zbrojnych opierało się kadrowo na oficerach i podoficerach wywodzących się z Wehrmachtu, Luftwaffe i Kriegsmarine. Szacunki mówią o blisko 30% obecności żołnierzy tamtego okresu III Rzeszy w tych formacjach. Z kolei struktury organizacyjne tworzonych dowództw i jednostek opierano na wzorach radzieckich, podobnie było z przyjmowanym na stan uzbrojeniem. W przypadku sił lądowych początkowo nie utworzono dla nich odrębnego dowództwa. Tak jak w ZSRR i chociażby w Polsce istniały tylko dowództwa okręgów wojskowych, które dopiero w 1972 roku doczekały się nadrzędnej struktury wyższego szczebla w postaci powołanego do życia dowództwa wojsk lądowych (Kdo. LaSK) z siedzibą w Geltow koło Poczdamu.
W początkowym okresie tworzenia całości sił NVA wiele wysiłku poświęcano na pracę polityczno-wychowawczą wewnątrz jednostek oraz tworzenie wizerunku antyfaszystowskiego nowego wojska. Było to konieczne przede wszystkim na arenie międzynarodowej, aby ukazać żołnierzy nie mających nic wspólnego z II wojną światową i zbrodniami niemieckimi. Efekty podejmowanych działań w tym zakresie przejawiały się m.in. w kontaktach z jednostkami Sił Zbrojnych PRL. Wspólne wzmacnianie potencjału bojowego Układu Warszawskiego wymagało ścisłej współpracy między armiami państw członkowskich, co skutkowało chociażby bezpośrednimi kontaktami żołnierzy podczas ćwiczeń i szkoleń. Budowanie poprawnych relacji nie przynosiło natychmiastowych rezultatów. Gdy powstawała NVA minęło zaledwie 11 lat od zakończenia wojny, której ślady były widoczne jeszcze na każdym kroku. Trudne rozwijanie tych relacji trwało kilkanaście lat, co doskonale widać chociażby po rozwoju kontaktów polsko-wschodnioniemieckich. W zasadzie początek wspólnych roboczych spotkań datuje się od początku lat 60. XX wieku i robiono to z dużą ostrożnością, prowadząc intensywną pracę polityczną przede wszystkim z żołnierzami z poboru.
Strukturę sił lądowych NVA, tak czasu pokoju, jak również i na okres wojny, oparto o dwa okręgi wojskowe. Ich tworzenie było związane z istniejącymi przed 1956 rokiem terytorialnymi organami administracji Kasernierte Volkspolizei, dzielącymi cały obszar NRD na dwa regiony: północny i południowy. Przyjmując te same granice podziału zdecydowano się na sformowanie dowództw dwóch okręgów, na południu powstał III Okręg Wojskowy (Militärbezirk III, w skrócie MB III) oraz na północy V Okręg Wojskowy (MB V). W czasie pokoju były one odpowiedzialne za szkolenie i zabezpieczenie miejsc dyslokacji oraz przygotowanie sił podległych do przejścia na wyższe stany gotowości bojowej. Podobnie jak w Siłach Zbrojnych PRL, na czas wojny dowództwa okręgów miały być przeformowane na dowództwa związków operacyjnych, w tym przypadku korpusów armijnych (dopiero od początku lat 80. nazywanych po prostu armiami), z numerami porządkowymi dowództw i jednostek przejętymi z okresu pokojowego. O zadaniach wojennych dla NVA w latach 60. i 70. wiadomo tyle, że obie armie lądowe w całości miały być włączone w skład radzieckiego 1. Frontu Operacyjnego, tworzonego z kolei na bazie istniejącej w czasie pokoju Zachodniej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej w NRD.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
