W trakcie trwającej wojny rosyjsko-ukraińskiej siły zbrojne Ukrainy i Federacji Rosyjskiej podają do publicznej wiadomości statystyki strat zadanych przeciwnikowi. Oto oficjalne wyniki podane przez obie strony za marzec oraz komentarz co do ich wiarygodności.
Porównanie sukcesów ogłoszonych przez Siły Zbrojne Ukrainy wg stanu na ranek 1 kwietnia i ranek 1 marca 2025 roku.
Doniesienia Sił Zbrojnych Ukrainy
Według oficjalnej statystyki strat przeciwnika podawanej przez ukraiński Sztab Generalny w grudniu Siły Zbrojne Ukrainy zadały przeciwnikowi następujące straty (w nawiasach dane za luty i styczeń br., grudzień, listopad, październik, wrzesień, sierpień, lipiec, czerwiec, maj, kwiecień, marzec, luty i styczeń 2024 r. i miesiące 2023 roku: grudzień, listopad, październik, wrzesień, sierpień, lipiec, czerwiec, maj, kwiecień i marzec):
• personel: 41 160 (36 570 / 48 240 / 48 670 / 45 720 / 41 980 / 38 130 / 36 810 / 35 680 / 35 030 / 38 940/26 960 / 28 200 / 28 450 / 26 220 / 29 970 / 28 550 / 22 920 / 15 080 / 16 800 / 17 820 / 20 500 / 17 140 / 16 970 / 24 100) “zlikwidowanych żołnierzy”
• czołgi: 272 (331 / 230 / 203 / 307 / 279 / 291 / 193 / 300 / 359 / 428 / 326 / 376 / 288 / 339 / 419 / 341 /521 / 243 / 243 / 174 / 238 / 104 / 84 / 221)
• pojazdy opancerzone: 607 (536 / 610 / 674 / 899 / 923 / 787 / 557 / 653 / 652 / 880 / 746 / 739 / 809 / 686 / 715 / 538 / 843 / 378 / 408 / 337 / 390 / 286 / 219 / 343)
• lufowe systemy artyleryjskie: 1644 (1415 / 961 / 609 / 884 / 1184 / 1219 / 1517 / 1520 / 1415 / 1160 / 942 / 976 / 878 / 744 / 551 / 681 / 773 / 947 / 691 / 677 / 688 / 553 / 211 / 290)
• rakietowe systemy artyleryjskie: 43 (62 / 10 / 3 / 9 / 40 / 30 / 42 / 21 / 23 / 35 / 58 / 23 / 24 / 33 / 31 / 66 /48 / 63 / 36 / 67 / 58 / 31 / 17 / 48)
• systemy przeciwlotnicze: 35 (38 / 18 / 13/ 25 / 31 / 17 / 33 / 33 / 59 / 35 / 36 / 53 / 28 / 38 / 23 / 39 /26 / 37 / 38 / 73 / 56 / 38 / 16 / 32)
• samoloty: 0 (1 / 0 /0 /0 / 0 / 1 / 5 / 3 / 3 / 9/1 /2 / 13 / 3 / 6 / 2 / 5 / 1 / 0 / 0 / 2 / 5 / 2 / 6)
• śmigłowce: 4 (0 / 0 /2 /0 / 1 / 0 / 2 / 0 / 0 / 1/0/ 0 / 1 / 0 / 0 / 0 / 8 / 0 / 5 / 3 / 10 / 4 / 3 / 6)
• bezzałogowe statki powietrzne: 4060 (3708 / 2563 / 1328 / 1715 / 1766 / 1815 / 1539 / 1348 / 1003 / 1079/781 / 963 / 657 / 479 / 681 / 508 /425 / 584 / 394 / 482 / 414 / 655 / 228 / 193)
• pociski manewrujące i balistyczne: 38 (30 / 51 / 151 / 224 / 15 / 56 / 150 / 74 / 103 / 104/69 / 145 / 65 / 138 / 142 / 26 / 18 / 84 / 98 / 86 / 154 / 175 / 21 / 38)
• samochody: 3545 (3472 / 2954 / 2168 / 2469 / 2417 / 1740 / 2065 / 2103 / 1707 / 1831 / 1423 / 1546 / 939 / 937 / 931 / 715 / 741 / 874 / 685 / 530 / 555 / 294 / 317 / 271);
• sprzęt specjalny: 24 (36 / 55 / 53 / 40 / 265 / 323 / 278 / 265 / 267 / 201/154 / 215 / 149 / 185 / 40 / 118 / 86 / 102 / 113 / 138 / 122 / 99 / 57 / 66)
Rosyjskie straty personalne poniesione w marcu oszacowano na nieco ponad 41 tys. ludzi, co jest – uwzględniając dłuższy miesiąc – wynikiem na poziomie lutego. Oznacza to blisko 20-procentowy spadek w porównaniu do poprzednich czterech miesięcy i powrót do stanu odnotowanego latem. Jednocześnie spadły deklarowane sukcesy przeciwko czołgom, których odnotowano 272 (w opublikowanych nagraniach potwierdzono wizualnie stratę 50 wozów), choć wzrosły przeciwko innym pojazdom opancerzonym.
Rekordowe były natomiast straty w artylerii lufowej, w tej kategorii zadeklarowano bowiem aż 1644 sukcesów, w tym 27 marca ustanowiono rekord dzienny wynoszący 122 systemy. Tego samego dnia zniszczono rekordową liczbę 210 rosyjskich samochodów. Wysokie były również deklarowane sukcesy przeciwko artylerii rakietowej, które opiewały na 43 systemy. Serię sukcesów odnotowano także w zakresie zwalczania rosyjskiej obrony przeciwlotniczej, deklarując zniszczenie 35 systemów.
Pomimo zaangażowania jak się wydaje pewnych rezerw siły rosyjskie odnotowały w marcu na terenie Ukrainy tylko niewielkie postępy w skali taktycznej. Atakując na kilku kierunkach zajęto łącznie tylko około 130 kilometrów kwadratowych ukraińskiego terytorium. Dużym rosyjskim sukcesem było jednak zmuszenie wojsk ukraińskich do opuszczenie Sudży – jedynego miasta zajętego przez wojska ukraińskie w obwodzie kurskim, oraz terenów położonych na północ od niego. W konsekwencji Rosjanie odzyskali około 300 kilometrów kwadratowych własnego terytorium. Odwrót Ukraińców był jednak uporządkowany, a ich oddziały nie opuściły obwodu, zajmując za miastem kolejną, korzystniej położoną, linię obrony. W Donbasie, w rejonie istotnego węzła komunikacyjnego jakim jest Pokrowsk, wojska ukraińskie zdołały natomiast powstrzymać rosyjską ofensywę, odbijając nawet kilka wiosek.
W marcu odnotowano tylko jeden duży rosyjski atak prowadzony za pomocą pocisków dalekiego zasięgu na cele w głębi Ukrainy. Miał on miejsce 7 marca i okazał się dotkliwy dla infrastruktury naftowo-gazowej. Do braku kolejnych akcji tego typu pewnością przyczynił się przeprowadzony 20 marca ukraińskie uderzenia dronowe na bazę rosyjskich bombowców strategicznych na lotnisku Engels, na którym wg. danych ukraińskiego wywiadu zniszczeniu uległo 96 pocisków manewrujących, przewidzianych do wykonania uderzeń na Ukrainę do końca kwietnia. Generalnie cały czas stopniowo rośnie jednak użycie rosyjskich bezzałogowych statków powietrznych.
23 marca ukraińskie rozpoznanie wykryło obecność rosyjskich śmigłowców na wysuniętym lądowisku w obwodzie biełgorodzkim w Rosji, które ostrzelano pociskami artyleryjskiego systemu rakietowego HIMARS. Celem ataku były cztery stojące na ziemi śmigłowce zidentyfikowane jako dwa szturmowe Ka-52 i dwa transportowe Mi-8. Jak wynika z upublicznionego powyżej nagrania, wykonanego z drona obserwującego ostrzał, zostały one zniszczone lub porażone odłamkami w stopniu uniemożliwiającym naprawę. Rosjanie opublikowali później poniższy film przedstawiający dwa podziurawione małymi wolframowymi odłamkami śmigłowce: Mi-28 i Mi-8. Ponadto przyznali, że 24 marca stracili w wyniku awarii samolot szturmowy Su-25.
Doniesienia Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej
Z kolei według danych ogłaszanych przez Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej w ciągu marca Siłom Zbrojnym Ukrainy zadano następujące straty sprzętowe (w nawiasach dane za luty i styczeń br, grudzień, listopad, październik, wrzesień, sierpień, lipiec, czerwiec, maj, kwiecień, marzec, luty i styczeń 2024 r. i miesiące 2023 roku: grudzień, listopad, październik, wrzesień, sierpień, lipiec, czerwiec, maj, kwiecień i marzec):
• samoloty: 4 (4 / 2 /1 / 2 / 1 / 4 / 10/ 15 / 9 / 14 /12 / 6 / 7 / 3 / 25 / 37 / 17 / 8 /14 / 14 / 17 / 8 / 14)
• śmigłowce: 0 (0 / 0 /0 / 0 / 0 / 0/ 5 / 2 / 0 / 4 /0 / 3 / 2 / 2 / 2 / 4 / 3 / 2 /5 / 5 / 5 / 2 / 16)
• bezzałogowe statki powietrzne: 4223 (2929 /3048 / 2034 / 1894 / 2561 / 1638 / 2125 / 1755 / 2076 / 1316 /5469 / 4317 / 2282 / 1262 / 970 / 836 / 1198 / 1021 / 891 /557 / 438 / 494 / 283 / 369)
• opancerzone wozy bojowe: 676 (962 /857 / 550 / 565 / 544 / 667 / 1067 / 263 / 252 / 328 /221 / 366 / 427 / 454 / 688 / 649 / 842 / 660 / 520 /637 / 1078 / 425 / 430 / 421)
• rakietowe systemy artyleryjskie: 10 (12 /7 / 7 / 15 / 13 / 35 / 39 / 33 / 36 / 51 /14 / 34 / 13 / 20 / 7 / 15 / 13 / 12 / 6 /7 / 29 / 90 / 18 / 31)
• działa i moździerze: 982 (1070 /980 / 1313 / 1649 / 1708 / 1552 / 1232 / 1481 / 1187 / 768 /619 / 369 / 311 / 342 / 375 / 273 / 330 / 449 / 537 /408 / 337 / 251 / 225 / 237)
• systemy przeciwlotnicze: 1 (10 /0 / 4 / 1 / 6 / 4 / 16/ 24 / 10 / 16 /14 / 20 / 18 / 12 / 3 / 1 / 2 / 5 / 7 /1 / 2 / 3 / 6 / 9)
• inne pojazdy: 1223 (1252 /1412 / 780 /1008 / 1133 / 1264 / 1251 / 1049 / 1019 / 769 937 / 1240 / 1112 / 1199 / 1094 / 966 / 1209 / 1054 / 599 /679 / 737 / 694 / 646 / 648)
Strona rosyjska odnotowała w styczniu zniszczenie 676 pojazdów opancerzonych przeciwnika, podczas gdy Ukraińcy zadeklarowali 879 takich sukcesów. Jeśli chodzi o zwalczaniu artylerii przeciwnika, strona ukraińska naliczyła 1644 sukcesów w kategorii systemów lufowych i 43 rakietowych, rosyjska zaś odpowiednio 982 i 10. Wydaje się jednak, że dane ukraińskie są dużo wiarygodniejsze, choć również sporo przesadzone. W ostatnim czasie Rosjanie coraz częściej wykorzystują coraz starsze systemy uzbrojenia, w tym mało efektywną na współczesnym polu walki artylerię ciągnioną, która zupełnie nie sprawdza się we współczesnej walce kontrbateryjnej. W coraz większej liczbie pojawiają się też mało efektywne systemy północnokoreańskie zasilane pochodzącą z tego kraju amunicją, której jakość przedstawia sporo do życzenia.
Rosyjskie dane co do sukcesów przeciwko ukraińskim dronom, znacznie wzrosły w porównaniu do poprzednich miesięcy, co niewątpliwie związane jest ze zwalczaniem tego typu aparatów coraz zacieklej atakujących cele o znaczeniu gospodarczym i militarnym znajdujące się terytorium Federacji Rosyjskiej. Jeśli chodzi o straty załogowych statków powietrznych, rosyjskie siły zbrojne ogłosiły zniszczenie w ciągu miesiąca czterech samolotów, nie przedstawiając jednak na to jakichkolwiek dowodów.
Rosjanie regularnie podają podsumowania swoich roszczeń co do strat ukraińskich podczas walk w obwodzie kurskim. W marcu objęły one 7125 żołnierzy, 21 czołgów, 38 bojowych wozów piechoty, 44 transportery opancerzone, 147 innych pojazdów opancerzonych, 319 pojazdów nieopancerzonych, 90 dział artyleryjskich, jeden rakietowy system artyleryjski, jeden system przeciwlotniczy, pięć radioelektronicznych stacji bojowych, trzy radary kontrbateryjne oraz pięć pojazdów inżynieryjnych.
Problem wiarygodności danych
Osobną kwestią jest, w jakim stopniu dane przedstawiane przez ministerstwa obrony obu państw odpowiadają rzeczywistości. Oczywiste jest, że obie strony przeceniają straty przeciwnika, co jest charakterystyczne dla każdego konfliktu zbrojnego. Ze względu na duże odległości, na które zwykle następuje wymiana ognia, w praktyce nie ma możliwości dokładnego ustalenia faktycznych strat przeciwnika i często dokonuje się tego w sposób szacunkowy.
Same dane liczbowe – jak w każdym konflikcie zbrojnym – są oczywiście zawyżane przez obie strony konfliktu. Liczby podawane przez stronę ukraińską są jednak bardziej wiarygodne, ponieważ znaczną ich część popierają opublikowane filmy. Można szacować, że rzeczywisty stosunek strat jest około dwukrotnie korzystniejszy dla Ukraińców, niż pokazuje to proste porównanie oficjalnych danych ogłoszonych przez obie strony.
Należy przyjąć, że rosyjskie straty w zabitych wynoszą nie więcej niż 25 proc. liczby „zlikwidowanych żołnierzy” podawanej przez stronę ukraińską. W praktyce podawana przez Ukraińców liczba obejmuje bowiem także rannych, tych zaś statystycznie przypada około trzech na jednego zabitego. Analitycy badający rosyjskie straty znaleźli już w źródłach otwartych potwierdzenie śmierci ponad 100 tys. imiennie zidentyfikowanych rosyjskich żołnierzy. Pozwala to sądzić, że faktyczne straty śmiertelne przekroczyły już 150 tys. ludzi.
Podsumowanie potwierdzonych imiennie strat rosyjskich oficerów wg statystyki prowadzonej przez czeski blog twitterowy “Russian Officers killed in Ukraine”. W okresie od 23 lutego do 30 marca potwierdzono 162 nowe nazwiska.
Z kolei jeśli chodzi o rosyjskie straty sprzętowe dotyczące wyposażenia wojsk lądowych, wiarygodność ukraińskich meldunków odnośnie do liczby zniszczonych wozów bojowych wynosi aktualnie około 1:2. Na przestrzeni ostatniego półrocza bezwzględne potwierdzenie w opublikowanych filmach i zdjęciach znajduje zniszczenie 50–90 rosyjskich czołgów miesięcznie, choć można zakładać, że nie każdy sukces został sfilmowany i faktyczna liczba sukcesów była większa. Dokonując analogicznego porównania znanych strat ukraińskich wozów bojowych z rosyjskimi danymi na ten temat, można zauważyć, że doniesienia strony rosyjskiej są przeszacowane w stopniu około dwukrotnie większym niż strony ukraińskiej, a więc na jeden sukces realny przypadają ponad trzy-cztery fikcyjne.
Zawyżenia strat przeciwnika mają szereg przyczyn, typowych dla wszelkich konfliktów zbrojnych. Otóż w celu zmylenia przeciwnika powszechnie stosowaną praktyką po obu stronach frontu jest stawianie makiet sprzętu bojowego, które mają za zadanie ściągnąć na siebie atak wroga. W tym celu stosowane są wraki wcześniej zniszczonego sprzętu, makiety wykonywane doraźnie na miejscu z materiałów podręcznych oraz profesjonalne zestawy fabryczne, specjalnie przeznaczone do mylenia przeciwnika w wielu zakresach obserwacji.
Kolejnym czynnikiem jest ułomność dostępnych technik zwiadu i rozpoznania, które nie zawsze umożliwiają dokonanie dokładnej oceny skutków przeprowadzonych uderzeń. Często cel zakwalifikowany jako zniszczony bywa tylko lekko uszkodzony lub jedynie zasłonięty chmurą dymu po bliskim wybuchu. Należy mieć na uwadze, że ujawniane filmy z dronów przedstawiające niszczenie sprzętu wojskowego przeciwnika są starannie dobierane pod względem wartości propagandowej i przedstawiają jednoznaczne sytuacje, sfilmowane ze stosunkowo bliskiej odległości, co jest statystycznie unikalne. Ponadto dynamicznie zmieniająca się sytuacja taktyczna na polu walki nie pozwala na długie prowadzenie obserwacji jednego miejsca.
Często bywa, że jeden wóz bojowy zostaje uszkodzony i unieruchomiony przez jeden pododdział, a po pewnym czasie ostatecznie zniszczony przez inny. Każdy z nich w dobrej wierze raportuje zniszczenie tego samego pojazdu jako swoje indywidualne osiągnięcie, co sprawia, że w ogólnych statystykach pojedynczy sukces ulega podwojeniu.
Praktyka zawyżania strat przeciwnika najbardziej widoczna jest w przypadku doniesień dotyczących lotnictwa. Otóż liczbę podawanych zniszczonych nieprzyjacielskich statków powietrznych należy traktować raczej jako liczbę maszyn celnie ostrzelanych, a następnie raportowanych jako zniszczone po utracie z nimi kontaktu radarowego lub wzrokowego. Ze względu na zwykle duże odległości, na jakich toczy się walka z samolotami, raportujący w większości przypadków nie mają żadnych dowodów na sukces. Jeśli takie zaś istnieją, to są niezwłocznie wykorzystywane na polu propagandowym, co jednak zdarza się rzadko w stosunku do liczby oficjalnie ogłoszonych sukcesów. Z przyczyn obiektywnych, przede wszystkim niemożności dotarcia do wraków spoczywających na terenie kontrolowanym przez przeciwnika, faktyczna liczba sukcesów jest większa od bezsprzecznie udokumentowanej, lecz i tak większość raportowanych sukcesów należy uznać za fikcję.
Nierzadkim zjawiskiem, zwłaszcza po stronie rosyjskiej, jest składanie przez dowódców raportów o fikcyjnych lub celowo zawyżonych sukcesach. Przyczyną jest chęć usprawiedliwienia wysokich strat własnych oddziałów, jak również wybujałe ambicje poszczególnych oficerów, czy też naturalna skłonność części osób do przeceniania swoich osiągnięć. Wreszcie powodem wpływającym na zawyżanie własnych sukcesów są towarzyszące walce skrajne emocje, które uniemożliwiają jej uczestnikom obiektywną ocenę sytuacji na polu walki.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
