• Czwartek, 28 marca 2024
X

Potencjał obronny Tajwanu (Republiki Chin)

Tajwan jest we współczesnym świecie fenomenem szczególnym. Nie jest to kraj rozległy (36,1 tys. km 2 , a więc sytuujący się pod tym względem między Holandią i Belgią), czy też wyjątkowo ludny (24 mln mieszkańców, czyli nieco więcej niż Rumunia i Mołdawia razem wzięte). Jego znaczenie jest jednak niewspółmiernie większe niż wynikałoby to z terytorium i populacji. Tajwan leży bowiem na styku interesów Stanów Zjednoczonych i Chińskiej Republiki Ludowej. Poza tym wyspiarska gospodarka zdobyła w ostatnich dekadach rolę kluczowego ogniwa w globalnym systemie dostaw. Z polskiego punktu widzenia najistotniejszy jest fakt, że działania wobec wyspy są swoistym „papierkiem lakmusowym” możliwości i sprawczości, ale też aspiracji oraz ambicji zarówno Stanów Zjednoczonych, jak i Chińskiej Republiki Ludowej. Sprawa ma przy tym wiele wymiarów. To kolejna odsłona starcia między „mocarstwem morskim” i „mocarstwem lądowym”, między „społeczeństwem otwartym” a „systemem autokratycznym”, między „starą potęgą” a „nowym pretendentem” do roli światowego hegemona. Tajwańczycy usiłują w tej arcyskomplikowanej rzeczywistości zachować wypracowany olbrzymim wysiłkiem pokoleń dobrobyt i demokratyczny system polityczny. Za jedno z kluczowych narzędzi umożliwiających zachowanie suwerenności uważane są siły zbrojne.

Uwarunkowania geograficzne

Republika Chin (w przestrzeni międzynarodowej powszechnie używana jest ze względów politycznych nazwa Tajwan) położona jest na styku Morza Wschodniochińskiego, Morza Południowochińskiego i Morza Filipińskiego. Państwo obejmuje wyspę Tajwan oraz ponad 160 mniejszych wysp i wysepek. Powierzchnia wyspy Tajwan to 35 808 km 2 , długość na osi południowy zachód – północny wschód wynosi 384 km, a szerokość 194 km. Wyspa jest wyżynno-górzysta z pasmem ciągnącym się w centralnej i zachodniej części kraju (z setką szczytów powyżej 3000 m n.p.m., najwyższy to Yushan 3952 m n.p.m.). Pas nizin, będących
obszarem koncentracji ludności, położony jest na wschodzie i północnym wschodzie. Tam znajdują się największe miasta, w tym aglomeracja Tajpej-Nowe Tajpej-Tayouan, licząca około 10 mln mieszkańców, i trzy pozostałe miasta (Kaoshingu, Tajzong i Tajnan) zamieszkiwane łącznie przez około 11 mln ludzi. Cała populacja liczy około 24 mln mieszkańców (przy poziomie urbanizacji około 80%). Sytuacja geograficzno demograficzna determinuje, w sposób zupełnie oczywisty, organizację wysiłku obronnego.

Pozostałe wyspy mają powierzchnię zaledwie 385 km 2 . Skupione są w sześciu głównych archipelagach: wyspy Taitung (dwie większe Ludao i Lanyu, położone odpowiednio 40 i 60 km na wschód od Tajwanu, w odległości 60 km id siebie), Pescadory (Penghu, około 50 km na zachód od wybrzeża Tajwanu), Quemoy (Kinmen, około 7,7 km od wybrzeży kontynentu), Matsu (około 15 km od wybrzeża kontynentu), wyspy Wuqiu (około 40 km od wybrzeży Chin, administracyjnie wchodzą w skład Quemoy), wyspy Pratas (Dongsha, około 420 km na południowy-zachód od Tawanu i 250 km od wybrzeży kontynentu) oraz wyspy Spratly (Taiping Islands, około 1400 km na południowy-zachód od Tajwanu, 500 km od wybrzeża Filipin i 700 km od wybrzeża Wietnamu).

Matsu, Quemoy i Wuqui odgrywają rolę „przesłaniającą” w odniesieniu do Tajwanu. Pojęcie to rozumieć należy przy tym szeroko, ale bardziej w wymiarze politycznym niż stricte wojskowym. Ich utrzymanie jest praktycznie niemożliwe, ale stanowią element „narodowego systemu alarmowego”. Postępowanie Chin Ludowych wobec wysp widzianych z wybrzeża kontynentu to szczególny miernik nie tylko zamiarów, ale i determinacji Pekinu. Pescadory osłaniają w wymiarze jak najbardziej militarnym południowo-wschodnie, zaś wyspy Taitung południowo-zachodnie wybrzeże Tajwanu i odgrywają rolę wysuniętych bastionów
macierzystej wyspy. Z kolei utrzymywanie sił na wyspach Pratas i wyspach Spratly (do których pretensje zgłaszają nie tylko Chiny Ludowe, ale również Wietnam i Filipiny) ma głównie symboliczny wymiar, ale nie pozbawiony politycznej głębi.

Od cesarstwa do republiki

Tajwan przez stulecia był częścią Chin. Państwo Środka w 1895 roku, po przegranej wojnie, przekazało wyspę Japonii. W 1945 roku Chiny odzyskały wyspę, a w 1949 roku ulokował się tam wyparty z kontynentu przez komunistów chiński rząd narodowy. Do 1987 roku wyspa rządzona była autorytarnie przez partię Kuomintang. W warunkach braku swobód politycznych osiągnięto jednak bezprecedensowy sukces gospodarczy. Obecnie Tajwan to dwudziesta gospodarka świata (jeden z czołowych producentów mikroprocesorów). Proces powolnych zmian rozpoczął się po śmierci Czang Kaj-szeka w 1975 roku. W toku kolejnych dekad zbudowano wielkim wysiłkiem i rozwagą sprawnie działający wielopartyjny system demokratyczny. W wymiarze zewnętrznym podstawowym wyzwaniem są relacje z Chińską Republiką Ludową. Pekin niezmiennie stoi na stanowisku  jednych Chin” uznając przyłączenie „zbuntowanej wyspy” za jeden z najważniejszych celów państwa. Tajwańscy politycy meandrują między skrajnościami, choć idea niepodległości od wielu lat cieszy się dużym społecznym poparciem.

Tajwan zbudował w ciągu ostatnich dekad zamożne społeczeństwo (wzrost PKB per capita z 2,5 tys. USD w 1980 roku do 35 tys. USD w 2021 roku), sprawnie funkcjonujący demokratyczny system przedstawicielski oraz implementował rozwiązania stawiające go w gronie państw dostarczających ludności wysokiej jakości usług publicznych (część autorów zalicza zatem wyspę do grona welfare states). Ma tam więc miejsce autentyczny rozwój, który osiągnięto mimo ciągłego zagrożenia wojennego. Kluczową rolę odegrał przy tym rozpostarty nad wyspą amerykański parasol, nader sprawnie wyzyskany przez kolejne rządy Republiki. Jest to sytuacja porównywalna jedynie, w pewnym wymiarze, z położeniem Izraela i Republiki Korei. Rozgrywka toczona przez Tajwan jest jednak znacznie trudniejsza, gdyż formalnie globalny hegemon oraz jego lokalny partner nie utrzymują nawet pełnych stosunków dyplomatycznych

Reklama

Najnowsze czasopisma

Zobacz wszystkie
X
Facebook
Twitter
X

Dołącz do nas

X