W orędziu o stanie Unii, wygłoszonym 13 września 2023 roku, przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen zapowiedziała przygotowanie europejskiej strategii przemysłu obronnego jako inicjatywy w ramach wzmacniania pozycji UE na świecie. Strategia znalazła się w programie prac Komisji na 2024 rok, opublikowanym 17 października 2023 roku, i ma być ogłoszona jeszcze w I kwartale tego roku. Za jej powstanie odpowiada Dyrekcja Generalna ds. Przemysłu Obronnego i Przestrzeni Kosmicznej KE nadzorowana przez komisarza ds. rynku wewnętrznego Thierry’ego Bretona. Dyrekcja uruchomiła 27 października 2023 roku konsultacje z interesariuszami z branży zbrojeniowej oraz opublikowała pięć dokumentów roboczych, w których przedstawiła swoje podejście do nowej strategii.
Większy potencjał i gotowość
Komisja Europejska zauważa, że postępująca destabilizacja ładu międzynarodowego, w tym w wyniku pełnoskalowej agresji Rosji na Ukrainę trwającej od 24 lutego 2022 roku, nie pozostawia krajom członkowskim UE innego wyboru, jak tylko przyjąć bardziej asertywną i odstraszającą postawę, objawiającą się m.in. wzmocnieniem potencjału i gotowości europejskiej bazy przemysłowej i technologicznej sektora obronnego (European Defence Technological and Industrial Base, EDTIB). W ocenie Komisji rdzeniem odporności, odstraszania i gotowości UE jest zapewnienie trwałej zdolności EDTIB do dostarczania siłom zbrojnym państw członkowskich UE, w każdych okolicznościach, wymaganego sprzętu wojskowego w szybkim tempie i na dużą skalę. W ocenie KE, UE nie może być wiarygodnym i niezawodnym dostarczycielem bezpieczeństwa bez solidnej EDTIB.
Jednocześnie KE podkreśla, że EDTIB jest osłabiona z powodu nieskoordynowanych na poziomie UE i niewystarczających inwestycji krajów członkowskich wspólnoty we własne potencjały obronne, a także utrzymującego się rozdrobnienia bazy przemysłowej sektora obronnego. Fragmentaryzacja uniemożliwia EDTIB wykorzystanie ekonomii skali, a brak koordynacji w udzielaniu zamówień na sprzęt wojskowy spowodował napięcia w transgranicznych łańcuchach dostaw i walkę o zasoby. Komisja podkreśla, że nadszedł czas, aby UE przeszła od etapu reagowania kryzysowego do budowania długoterminowej gotowości UE w obszarze obronności. Oznacza to w praktyce wspólne zaangażowanie państw członkowskich UE i przemysłu w uzgodnione przedsięwzięcia zbrojeniowe. Wymaga też pogłębionej współpracy na poziomie politycznym pomiędzy krajami członkowskimi UE.
Więcej koordynacji i szybsza transformacja
Komisja Europejska ocenia, że mimo wzrostu wydatków na zbrojenia w ostatnich latach w 22 krajach członkowskich UE, efektywność tych wydatków nadal nie jest satysfakcjonująca. Jeśli państwa członkowskie UE nie będą bliżej współpracować i koordynować zamówień zbrojeniowych, to według KE doprowadzą one do kryzysu w zarządzaniu łańcuchami dostaw oraz spirali cenowej wywołanej nadmiernym popytem przy niskiej podaży, przez co wyższe budżety obronne nie przełożą się na zwiększenie zdolności obronnych.
Komisja zwraca uwagę, że niedociągnięcia we wczesnej identyfikacji kluczowych potrzeb krajów członkowskich UE i brak przejrzystości w zakresie długoterminowego planowania zamówień obronnych pozbawiają branżę zbrojeniową przewidywalności co do potencjalnego popytu ze strony kilku krajów jednocześnie, przez co poszczególnym firmom bardzo trudno jest planować inwestycje mające na celu zwiększenie mocy produkcyjnych. To sprawia, że procesy planowania obronnego oraz wyznaczania priorytetów w zakresie modernizacji sił zbrojnych muszą być bardziej przejrzyste dla EDTIB oraz być skoordynowane pomiędzy krajami członkowskimi UE. KE proponuje zatem stworzenie tzw. Funkcji Wspólnego Programowania i Zamówień (Joint Programming and Procurement Function), bazującej na doświadczeniach z realizacji unijnych projektów na podstawie regulacji dotyczących produkcji amunicji – ASAP (Act in Support of Ammunition Production), czy wspierania wspólnych zamówień zbrojeniowych – EDIRPA (European Defence Industry Reinforcement through Common Procurement Act). Rolą tej inicjatywy mogłaby być koordynacja wysiłków wszystkich zainteresowanych stron, zbieranie informacji o popycie w UE oraz proponowanie konsolidacji i gaszenie konfliktów w związku z niedoborami przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa dostaw, większej efektywności wydatków publicznych i terminowej dostępności produktów obronnych dla krajów członkowskich UE.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
