Do początku XXI wieku czołg T-84 przeszedł już długą drogę związaną z
opracowaniem kolejnych wersji i ich udoskonaleniem. Wóz został formalnie przyjęty
do uzbrojenia Sił Zbrojnych Ukrainy, lecz w ówczesnych warunkach gospodarczych i
politycznych nie można było spodziewać się większych zamówień od krajowego
odbiorcy. Przez lata wciąż problemem pozostawało wyjście z czołgowym produktem
na światowy rynek uzbrojenia.
Próby eksportu
W lutym 2000 roku ogłoszono przetarg na powstanie nowego czołgu dla tureckich sił zbrojnych.
Wartość umowy szacowano na ponad 4,5 mld USD. Warunkiem była dostawa pierwszych 250
czołgów przez zwycięzcę, a następnie licencyjna produkcja kolejnych w Turcji. Do ostatniego
etapu postępowania wytypowano propozycje z Niemiec, Stanów Zjednoczonych, Ukrainy i
Francji. Ukraina zaprezentowała dwa czołgi: Obiekt 478DU5 wyposażony w system automatyki
do sterowania jazdą czołgu oraz Obiekt 478N1, który otrzymał oficjalną nazwę Jatagan. W
niektórych źródłach czołg ten nazywano także jako Kern 2-120 lub T-84-120, ale żadna z tych
nazw nie została oficjalnie użyta. Do przygotowania czołgów do przetargu strona ukraińska
zaangażowała szereg znanych firm zagranicznych. Przykładowo lufę działa KBM-2
wyprodukowano w szwajcarskiej firmie Swiss Ordnace Enterprise Corporation.
Testy czołgów przeprowadzono w temperaturze powietrza otoczenia od –30°С do +55°С.
Pierwszy ich etap odbył się w północno-wschodniej Turcji w okolicach miasta Sarykamysz, drugi
– w Centralnej Anatolii. Jak zauważył zastępca generalnego konstruktora ChKBM, Jurij Busiak,
próby ukraińskich czołgów w Turcji odbywały się w znacznie trudniejszych warunkach niż w
Grecji, ale dzięki uwzględnieniu wyników z poprzednich przedsięwzięć tego rodzaju,
wprowadzeniu odpowiednich zmian w projekcie, ukraiński czołg miał duże szanse. Zgodnie z
wynikami kompleksowych prób wozy Leopard 2 i Jatagan zajęły odpowiednio pierwsze i drugie
miejsce.
Według strony tureckiej, głównymi zaletami ukraińskiego czołgu była niższa o prawie 10 ton
masa, mniejsze wymiary, a także możliwość pokonywania przeszkód wodnych o głębokości do
1,8 m bez przygotowania. Ponadto silnik 6TD-2 nie tracił mocy przy temperaturze powietrza do
+55°С. Ponadto Jatagan był najtańszym uczestnikiem przetargu, nawet jeśli weźmiemy pod
uwagę wyposażenie go w szwajcarską lufę działa i francuski system celowniczy. Ukraina była
również jedynym uczestnikiem przetargu gotowym na przeniesienie do Ankary kompletnej
technologii produkcji czołgów. Jednak do 2005 roku Turcja formalnie nie ogłosiła zwycięzcy
przetargu. Taki krok wyjaśniono ubytkami budżetowymi spowodowanymi klęskami żywiołowymi,
które wstrząsnęły Turcją w tym okresie. W rezultacie dowództwo Wojsk Lądowych Turcji
otrzymało 170 czołgów M60 zmodernizowanych przez Israel Military Industries oraz 298
używanych czołgów Leopard 2A4, pochodzących z magazynów armii niemieckiej, a
przygotowanych dla nowego użytkownika w zakładach Krauss-Maffei Wegmann i Rheinmetall
Landsysteme.
Wiosną 2000 roku czołg T-84 zaprezentowano na wystawie uzbrojenia DSA-2000 w Kuala
Lumpur, co było jednym z warunków udziału w międzynarodowym przetargu na dostawę
czołgów dla armii malezyjskiej. Testy w tym kraju odbyły się pomiędzy 19 lipca a 21 sierpnia
2000 roku. Czołgi musiały przejechać 2800 kilometrów w dżungli, górzystym terenie oraz
pokonywać tereny podmokłe i przeszkody wodne. Ukraina do testów wystawiła T-84 Obiekt
478DU7 (zmodernizowany prototyp Obiekt 478DU2, z zainstalowanym kompleksem ochrony
dynamicznej Nóż i pomocniczą jednostką napędową EA-8, ale z ekranami bocznymi o mniejszej
powierzchni niż w T-80UD). Polski czołg PT-91, rosyjski T-90S i szwedzki czołg lekki CV90-120
przeszły testy porównawcze wraz z T-84. Mimo udanych testów ukraińskiego czołgu, w kwietniu
2002 roku rząd Malezji ogłosił decyzję o zakupie 48 egzemplarzy PT-91M Pendekar oraz
pojazdów towarzyszących w Polsce. Decyzję tę można wyjaśnić faktem, że polskie władze dużo
więcej uwagi poświęciły potencjalnemu klientowi i zaproponowały dogodniejsze warunki
płatności za kontrakt.
Od 1998 roku czynione były próby sprzedaży T-84 (jeśli nie całego wozu, to jego
komponentów) do Pakistanu. Kraj ten wraz z Chinami stworzył własny czołg Al-Khalid na
podstawie chińskiego Typ 90-II. Przetestowano dla niego kilka opcji silnika,
w tym brytyjski Perkins Condor СV12, licencjonowaną kopię niemieckiego MTU 396.
Nie spełniały one jednak wymagań armii pakistańskiej dotyczących niezawodności
pracy w klimacie południowych regionów tego kraju.
Ukraina zaoferowała czołg T-84 dysponujący silnikiem wysokoprężnym 6TD-2. W sierpniu 1998
roku przeprowadzono testy dwóch egzemplarzy T-84, które musiały jednak zostać przerwane z
powodu awarii obu silników. W jednym z nich, po 43 godzinach pracy, zepsuła się sprężarka
doładowania, w drugim cylinder pękł po 149 godzinach pracy. Po renowacji silnika 6TD-2, czołg
T-84 przeszedł cały cykl prób z 350 godzinami pracy. Zgodnie z wynikami testów, silnik 6TD-2
został dopracowany i wysłany do powtórnych testów, które odbyły się w okresie lipiec–sierpień
1999 roku. Na początku 2001 roku Pakistan otrzymał pierwszą partię 13 zespołów napędowych,
gdzie w skład każdego wchodził silnik 6TD-2I, przekładnie boczne, a także systemy
wspomagania (podobne do czołgu T-84). Po zakończeniu testów tej partii, w lipcu 2002 roku
podpisano kontrakt na kolejnych 285 zestawów (wyprodukowanych w okresie od kwietnia 2003
do października 2005 roku).
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
