Kawasaki Ki-45 kai Toryū, w kodzie alianckim znany jako Nick, był pierwszym i jedynym produkowanym seryjnie dwusilnikowym myśliwcem lotnictwa Japońskiej Armii Cesarskiej. Prace projektowe rozpoczęły się na początku 1938 roku, ale rozwój samolotu przeciągnął się i dwa razy był bliski anulowania. Ostatecznie produkcję seryjną zmodyfikowanej wersji Ki-45 kai uruchomiono dopiero późnym latem 1941 roku, a oficjalne przyjęcie samolotu do uzbrojenia nastąpiło w lutym 1942. Do końca drugiej wojny światowej w dwóch wytwórniach firmy Kawasaki wyprodukowano niemal 1700 egzemplarzy w kilku wersjach różniących się uzbrojeniem.
Geneza
W połowie lat 30. w różnych krajach zaczęto budować dwusilnikowe samoloty myśliwskie, przeznaczone przede wszystkim do eskortowania własnych i zwalczania nieprzyjacielskich bombowców. Takie samoloty były większe, cięższe i mniej zwrotne niż klasyczne jednosilnikowe myśliwce, ale miały znacznie większy zasięg, dzięki możliwości pomieszczenia większej ilości paliwa, oraz większy udźwig, który pozwalał zamontować silniejsze uzbrojenie. Połączona moc dwóch silników miała zaś umożliwić (przynajmniej teoretycznie) osiągnięcie większej prędkości maksymalnej, mimo zwiększonego oporu aerodynamicznego. Drugi członek załogi miał pełnić funkcję strzelca, radiooperatora, obserwatora i nawigatora, odciążając w ten sposób pilota podczas długotrwałych lotów.
Na początku 1937 roku dwusilnikowymi myśliwcami zainteresowała się także Japońska Armia Cesarska (Dai Nippon Teikoku Rikugun), która pilnie śledziła wszelkie światowe nowinki lotnicze. W styczniu i lutym specjaliści z Instytutu Doświadczalnego Techniki Lotniczej Armii (Rikugun Kōkū Gijutsu Kenkyūsho; w skrócie Kōgiken lub Giken) w Tachikawie odbyli szereg dyskusji na temat celowości budowy takich samolotów oraz zadań, które miałyby realizować. Początkowo zgodzono się, że głównym zadaniem dwusilnikowych myśliwców będzie eskorta bombowców. Ustalono, że samolot powinien mieć promień działania 400 km z zachowaniem rezerwy paliwa na prowadzenie walki powietrznej przez 30 minut. Uzbrojenie miało składać się z dwóch stałych karabinów maszynowych i jednego ruchomego, służącego do samoobrony i obsługiwanego przez drugiego członka załogi (strzelca/radiooperatora). W toku dalszych analiz rozważano wzmocnienie uzbrojenia poprzez zainstalowanie ruchomego działka w kabinie strzelca, ale szybko zrezygnowano z tego pomysłu z powodu zbyt dużego skomplikowania konstrukcji. Zwiększono natomiast wymagany promień bojowy do 500 km (plus 30 minut rezerwy), a zakres zadań rozszerzono o atakowanie celów naziemnych.
Ogólne założenia sformułowane w Kōgiken uzyskały akceptację Rady Uzbrojenia Armii (Rikugun Gunju Shingikan), będącej organem doradczym ministra armii, która zarekomendowała włączenie tego rodzaju samolotów do opracowywanego właśnie planu rozwoju uzbrojenia lotniczego (Kōkū heiki kenkyū hōshin). Na tej podstawie w marcu 1937 roku Ministerstwo Armii (Rikugunshō) zleciło Głównemu Biuru Lotnictwa Armii (Rikugun Kōkū Honbu) zainicjowanie prac nad prototypami dwusilnikowych dwumiejscowych samolotów myśliwskich zdolnych do atakowania celów naziemnych (shisaku sōhatsu fukuza sentōki ken chijō kōgekiki).
Propozycję opracowania projektów takich samolotów Kōkū Honbu skierowało do trzech wytwórni lotniczych, które od wielu lat budowały samoloty dla lotnictwa Armii: Nakajima, Kawasaki i Mitsubishi. Nadano im oznaczenia wojskowe odpowiednio Ki-37, Ki-38 i Ki-39. Według wstępnego harmonogramu prototypy miały być gotowe do prób porównawczych w połowie 1938 roku. Wytwórnie Nakajima i Mitsubishi w ogóle jednak nie podjęły prac nad takimi samolotami, tłumacząc się obciążeniem innymi zleceniami i brakiem wolnej kadry technicznej. Na placu boju pozostała więc jedynie Fabryka Samolotów Stoczni Kawasaki (Kabushiki Gaisha Kawasaki Zōsensho Hikōki Kōjō), która w listopadzie 1937 roku została przekształcona w spółkę Zakłady Przemysłu Lotniczego Kawasaki (Kawasaki Kōkūki Kōgyō Kabushiki Gaisha).
Głównym konstruktorem Ki-38 został inż. Isamu Imachi, twórca m.in. lekkiego bombowca Ki-32. Samolot miał skrzydła o eliptycznym obrysie i usterzenie podobne do zastosowanego w Ki-32. Do napędu rozważano początkowo zarówno silniki rzędowe chłodzone cieczą, jak i gwiazdowe chłodzone powietrzem. Przez chwilę pojawił się nawet wariant trzysilnikowy – z dwoma silnikami gwiazdowymi w gondolach na skrzydłach i silnikiem rzędowym w nosie kadłuba – ale uznano go za niepotrzebną komplikację. Ostatecznie wybrano dwa sprawdzone 12-cylindrowe silniki rzędowe w układzie V Kawasaki Ha-9, zastosowane wcześniej w myśliwcach Ki-10 i Ki-28 oraz w bombowcu Ki-32.
W październiku 1937 roku gotowa była pełnowymiarowa makieta Ki-38. Wydaje się, że została pozytywnie oceniona przez przedstawicieli Kōkū Honbu. Wkrótce nastąpiła jednak zmiana koncepcji rozwoju tego rodzaju samolotów i pod koniec grudnia projekt Ki-38 został anulowany. Zamiast niego firma Kawasaki dostała zlecenie skonstruowania dwóch nowych dwusilnikowych samolotów – myśliwskiego Ki-45 i bombowego lekkiego Ki-48. Kōkū Honbu zleciło opracowanie konkurencyjnego bombowca lekkiego Ki-47 także firmie Mitsubishi, ale prace nad dwusilnikowym myśliwcem powierzono wyłącznie firmie Kawasaki. Realizację projektu Ki-45 podjął ponownie zespół inż. Imachi, a Ki-48 zespół inż. Takeo Doi. Były to pierwsze w historii firmy samoloty z chowanym podwoziem i dwoma silnikami, w dodatku chłodzonymi powietrzem.
Tym razem Kōkū Honbu sformułowało bardziej szczegółowe wymagania. Ki-45 miał być dwusilnikowym dwumiejscowym samolotem myśliwskim przeznaczonym do eskortowania bombowców oraz samodzielnego zwalczania wrogich samolotów w powietrzu. Do napędu rekomendowano dwa najnowsze 9-cylindrowe silniki gwiazdowe Nakajima Ha-20 otsu o mocy startowej po 790–800 hp. Prędkość maksymalna miała wynosić co najmniej 540 km/h na wysokości 3500 m (według innych źródeł 3000 m), pułap operacyjny 2000–5000 m, a długotrwałość lotu 4 godz. 40 min przy prędkości przelotowej 350 km/h (według innych danych 330 km/h) na wysokości 3500 m plus 30 min rezerwy na prowadzenie walki powietrznej przy pełnej prędkości. Stałe uzbrojenie miało składać się z jednego działka i dwóch karabinów maszynowych, a ruchome z jednego kaemu obsługiwanego przez strzelca. Tak wielka długotrwałość lotu wymagała dużego zapasu paliwa, co wpływało na zwiększenie gabarytów i masy płatowca. Pogodzono się więc ze znacznym spadkiem zwrotności w porównaniu z myśliwcami jednosilnikowymi. W zamian położono nacisk na dużą prędkość maksymalną, która miała być aż o 40 km/h większa niż w przypadku zamówionego w tym samym czasie klasycznego jednosilnikowego myśliwca Nakajima Ki-43.
Budowa samolotów Ki-45 i Ki-48 została uwzględniona w nowym planie rozwoju uzbrojenia lotniczego, zaakceptowanym przez Ministerstwo Armii 1 lipca 1938 roku. Nie wprowadzono żadnych zmian jeśli chodzi o zasadnicze oczekiwane parametry Ki-45, jedynie promień działania zwiększono do co najmniej 600 km (plus 30 min rezerwy) i zalecono, aby konstruktorzy podjęli działania mające na celu zwiększenie tego parametru w przyszłości do co najmniej 1000 km, ale w taki sposób, aby pozostałe osiągi nie uległy pogorszeniu. Należało także podjąć prace związane z wyborem i sposobem zabudowy działka, a w przyszłości nad wyposażeniem samolotu w radionamiernik. Działko uznano za zasadniczy element wpływający na wartość bojową samolotu i w ogóle na sens budowy dwusilnikowego dwumiejscowego myśliwca.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
