Wobec budowy w połowie lat 20. XX w. przez konkurencyjnego armatora Royal Mail Steam Packet Company (Royal Mail Line = RML) dwóch dużych statków pasażersko-towarowych typu A – Asturias /II/ (zbud. 1926 r., 22 181 BRT) i Alcantara /II/ (zbud. 1927 r., 22 209 BRT) – przedsiębiorstwo żeglugowe Blue Star Line postanowiło również wzmocnić swoją flotę poprzez budowę serii liniowców pasażersko-towarowych przeznaczonych na trasę Wielka Brytania – La Plata (Londyn, Boulogne, Lizbona, Madera, Teneryfa, Rio de Janeiro, Santos, Montevideo i Buenos Aires).
Pięć jednostek, również określanych jako typ A, zamówiono w 1925 r. w dwóch brytyjskich stoczniach, przy czym łączny wstępny koszt ich budowy miał wynieść 910 000 funtów szterlingów, co – jak się później okazało – było poważnym niedoszacowaniem. Trzy statki zamierzano zbudować w stoczni Cammell, Laird & Company Limited w Birkenhead (Almeda, Andalucia i Arandora), dwa zaś – w John Brown & Company Limited w Glasgow (Avila i Avelona). Te dwuśrubowe i dwukominowe turbinowce według projektu miały mieć pojemność wynoszącą 12 850 BRT, osiągać prędkość 16 w. i zabierać 162 pasażerów klasy I.
Krótka historia BSL
Brytyjskie przedsiębiorstwo żeglugowe Blue Star Line (BSL) zostało założone w 1911 r. przez zajmujących się biznesem mięsnym braci Williama i Edmunda Vesteyów z Liverpoolu. Jego głównym zadaniem miało być utrzymywanie towarowo-pasażerskiej żeglugi z Wielkiej Brytanii do Ameryki Południowej. Swój pierwszy statek armator czarterował już siedem lat wcześniej, a od 1909 r. starał się o zakup własnej jednostki. Statkiem tym był Brodland (eks Highland Mary,Nelson Line, zbud. 1891 r., 2989 BRT), który do eksploatacji wszedł 28 lipca 1911 r. W 1914 r. flota przedsiębiorstwa składała się z 12 statków, z których 5 przewoziło mrożone mięso z rejonu La Platy i pasażerów do Londynu (w tym wspomniany Brodland). W czasie I wojny światowej armator zaopatrywał w wołowinę walczące we Francji wojska alianckie. Pomimo wojennych strat po zakończeniu działań wojennych flota BSL liczyła 15 jednostek i dalej się rozwijała.
Od 1920 r. przedsiębiorstwo rozszerzyło zakres swojej działalności na zachodnie wybrzeża Ameryki Północnej. W drugiej połowie lat 20. XX w. armator wprowadził do eksploatacji pięć pasażersko-towarowych liniowców typu A, które zostaną opisane poniżej. Od 1933 r. rozszerzył swoją działalność na Australię i Nową Zelandię, a dwa lata później przejął przedsiębiorstwo żeglugowe Frederick Leyland Company. W 1939 r. BSL posiadał już 39 statków, które w czasie wojny były intensywnie wykorzystywane. W 1944 r. armator powiększył swoje aktywa poprzez zakup firmy żeglugowej Lamport & Holt Line. Podczas II wojny światowej BSL poniósł ogromne straty w tonażu – zatonęło 29 jednostek o pojemności 309 390 BRT. W 1946 r. armator uzyskał kontrolę nad kolejnym przedsiębiorstwem żeglugowym, którym tym razem był Booth Steamship Company (Booth Line). Wkrótce po zakończeniu wojny BSL wprowadził do eksploatacji cztery bliźniacze liniowce pasażersko-towarowe typu Argentina Star: Argentina Star (1947 r., 10 716 BRT), Brasil Star (1947 r., 10 716 BRT), Paraguay Star (1948 r., 10 722 BRT) i Uruguay Star (1948 r., 10 723 BRT), które złomowano w latach 1969–1972.
W pierwszej połowie lat 60. XX w. do eksploatacji wszedł zakupiony z drugiej ręki statek pasażerski Iberia Star (do 1963 r. Anselm /IV/, Booth Line; do 1961 r, Thysville; do 1957 r. Baudouinville,Compagnie Maritime Belge, 1950 r., 10 868 BRT), który w 1965 r. jako Australasia trafił do armatora Austasia, a na złom poszedł osiem lat później. Po 1972 r. BSL nie zajmował się już żeglugą pasażerską, skupiając się na przewozie ładunków. W latach 1974–1975 do eksploatacji weszło sześć frachtowców nowego typu A, z których cztery otrzymały nazwy opisanych w tym artykule liniowców. Służyły armatorowi w latach 1979–1985. W 1998 r. Blue Star Line zostało sprzedane brytyjskiemu przedsiębiorstwu żeglugowemu Peninsular & Oriental Nedloyd (P & O Nedloyd).
Liniowce typu A
Zamówione w 1925 r., powstały w latach 1926–1927. W 1929 r., aby odróżnić ich nazwy od noszących podobne imiona statków RML (np. Alcantara, Almanzora czy też Arlanza), postanowiono dodać do nich przyrostek Star. Przy okazji inne liniowce BSL, zawierające w swoich nazwach zintegrowany wyraz „star” (np. Napierstar),otrzymały je w formie rozdzielnej (Napier Star).Wobec trwającego w tym okresie światowego kryzysu i – co za tym idzie – spadku zapotrzebowania na liniowe przewozy pasażerskie jeden statek w 1929 r. przebudowano na wycieczkowiec (Arandora Star), drugi zaś w 1931 r. – na frachtowiec (Avelona Star). Z kolei w latach 1935–1936 trzem jednostkom przedłużono część dziobową o prawie 20 m (Almeda Star, Avila Star, Andalucia Star), co pozwoliło na powiększenie ich pojemności o ok. 2000 BRT. Na szlaku południowoamerykańskim jednostki typu A były bardzo popularne wśród pasażerów, przy czym ceniono je również ze względu na obszerne chłodnie do transportu mrożonego mięsa. Nie była to jednak seria zbyt szczęśliwa – wszystkie statki tego typu w latach 1940–1942 zostały zatopione przez niemieckie okręty podwodne.
Opis techniczny
Liniowce typu A po ukończeniu miały dość klasyczne sylwetki z prawie prostymi dziobnicami i krążowniczymi rufami oraz rozbudowanymi nadbudówkami zwieńczonymi dwoma sporymi, lekko pochylonymi w tył kominami. Posiadały po dwa palowe maszty usytuowane przed i za nadbudówką oraz po dwie pary podstaw bomów ładunkowych (półmaszty, kolumny ładunkowe) o nośności 3 t każdy: na dziobie (po obu stronach pierwszego masztu i przed pomostem nawigacyjnym) i na rufie (po obu stronach masztu rufowego i tuż za nadbudówką). Kadłuby malowano na czarno z białym nadburciem i cienką białą linią na wysokości kluz kotwicznych albo tuż nad linią wodną lub też bez owej linii. Nadbudówki były białe, a górne części łodzi ratunkowych – czerwone. Kominy malowano w barwach armatorskich, czyli w kolorze czerwonym z czarnym szczytem i poniżej z wąskimi opaskami – białą i czarną poniżej oraz w środku z niebieską gwiazdą w białym kole.
Statki miały po sześć pokładów: pokład główny (A), pokład górny (B), pokład średniówki (C), pokład spacerowy (D), pokład spacerowy górny (E) oraz pokład łodziowy. Pokład średniówki miał długość 86,86 m, przy czym wyjątkiem tutaj był liniowiec Avelona,u którego wartość ta sięgała 74,68 m. Długość pokładu spacerowego wszystkich jednostek wynosiła 51,82 m. Dziobówka miała długość 23,77 m (Avelona – 24,38), a rufówka – 20,72 m (Avelona – 25,91). Liniowce posiadały po sześć ładowni, z których trzy znajdowały się w części dziobowej, trzy zaś – w rufowej. Pojemność ładunkowa sięgała 11 878 m³, przy czym większą miała Avelona (12 034,7 m³), a mniejszą – Arandora (11 751 m³). Jednostki otrzymały po trzy pary łodzi ratunkowych, z których pierwszą usytuowano między pierwszym masztem i pomostem nawigacyjnym (po obu stronach drugiej pary podstaw bomów ładunkowych), drugą – na pokładzie łodziowym po obu stronach drugiego komina, a trzecią – bezpośrednio za drugą. Po obu stronach pomostu nawigacyjnego znajdowała się czwarta para łodzi, z której lewa była siódmą łodzią ratunkową, prawa zaś – łodzią roboczą. Na stewie dziobowej na obu burtach znajdowała się para głównych kotwic.
W wyniku przebudowy w 1929 r. Arandory Star na wycieczkowiec jego nadbudówkę na pokładzie średniówki przedłużono w kierunku dziobu i rufy, co miało pozwolić na uzyskanie dodatkowych pomieszczeń dla zdecydowanie zwiększonej teraz liczby pasażerów. Jednocześnie pokład spacerowy jednostki przedłużono o 30,48 m. W 1931 r. kadłubprzemalowano na biało z czerwoną cienką linią usytuowaną trochę poniżej nadburcia oraz z także ciemnozielonymi górnymi częściami łodzi ratunkowych. W 1934 r. nadbudówkę przedłużono w stronę rufy, a dla powiększenia powierzchni pokładu sportowego zlikwidowano dziobową parę podstaw bomów ładunkowych. W celu obniżenia środka ciężkości wycieczkowca zdjęto tylny maszt, a cienka linia na kadłubie zmieniła kolor na zielony. Na przeznaczonym do gier przednim pokładzie zamontowano osłony przeciwwiatrowe. W 1938 r. na statku zainstalowano pełną klimatyzację firmy Vent-Axia, a dla polepszenia komfortu pasażerów napędzające urządzenia pokładowe silniki parowe wymieniono na elektryczne. Dziobową nadbudówkę przedłużono jeszcze bardziej w kierunku dziobu, a w jej górnej części umiejscowiono nowy pokład słoneczny.
Na przebudowanym na frachtowiec w 1931 r. liniowcu Avelona Star zlikwidowano tylny komin oraz pomieszczenia pasażerskie z górnego pokładu, a pojemność ładunkowa wzrosła do 18 321 m³. Statek otrzymał także dodatkowe podstawy bomów ładunkowych – trzecią parę na rufie oraz wokół pozostawionego pierwszego komina. W 1934 r. pojemność ładunkowa frachtowca zwiększyła się do 18 454 m³, co było wówczas największą na świecie wartością wśród jednostek z ładowniami-chłodniami. Avelona Star miała teraz białą cienką linię umiejscowioną tuż pod nadburciem. Przedłużone w latach 1935–1937 trzy liniowce – Almeda Star, Avila Star i Andalucia Star – otrzymały zaokrąglone dziobnice Maiera (Maierform) projektu austriackiego inżyniera Fritza Maiera. Miało to pozwolić na utrzymanie dotychczasowej prędkości jednostek pomimo redukcji liczby kotłów (zdjęto dwa kotły zblokowane), która z kolei miała obniżyć koszty eksploatacyjne. W celu obniżenia środka ciężkości z jednostek tych zdjęto także tylne maszty. Statki miały teraz szersze białe nadburcia bez cienkiej linii pod nimi lub węższe z taką linią poniżej.
Pojemność jednostek przedstawiała się następująco:
Almeda /II/ – 12 838 BRT / 7826 NRT / 9400 DWT; po przedłużeniu – 14 935 BRT / 9239 NRT / 9530 DWT;
Avila – 12 872 BRT / 7878 NRT / 9400 DWT; po przedłużeniu – 14 443 BRT / 8836 NRT / 9530 DWT;
Andalucia – 12 846 BRT / 7830 NRT / 9400 DWT; po przedłużeniu – 14 943 BRT / 9529 NRT / 9530 DWT;
Avelona – 12 858 BRT / 7826 NRT / 9400 DWT; jako frachtowiec – 13 376 BRT / 8369 NRT / 9710 DWT;
Arandora – 12 838 BRT / 7818 NRT / 9042 DWT; od 1929 r. – 14 694 BRT / 8578 NRT, od 1934 r. – 15 305 BRT; od 1938 r. – 15 501 BRT / 6800 DWT.
Po ukończeniu długość liniowców wynosiła od 155,5 do 156,29 m, długość całkowita – od 162,1 do 163,1 m, szerokość – od 20,78 do 20,85 m, a zanurzenie – od 8,38 do 8,56 m. Almeda Star, Avila Star i Andalucia Star po przedłużeniu miały długość między pionami od 176 do 176,43 m oraz całkowitą od 181,9 do 182,24 m. Zanurzenie statku Avelona Star jako frachtowca wynosiło 8,75 m.
Maszynownia znajdowała się w przedziałach usytuowanych na śródokręciu, na wysokości drugich kominów. Statki były napędzane czterema turbinami Parsonsa, produkowanymi przez stocznie budujące liniowce, umieszczonymi parami. Obracające się 22 000 razy na minutę urządzenia te pracowały poprzez pojedynczą przekładnię na dwie śruby napędowe, które z kolei obracały się maksymalnie 120 razy na minutę. W każdym z zespołów znajdowała się jedna turbina wysokociśnieniowa i jedna niskociśnieniowa. Przy mocy maszyn 8000 KM jednostki osiągały prędkość 16 w., natomiast przy 8400 KM – maksymalną 17 w. Przed maszynownią, na wysokości pierwszego komina, usytuowano kotłownię. Znajdowało się w niej osiem kotłów parowych Howdena, z których trzy były podwójne, dwa zaś – pojedyncze. Pracujące przy ciśnieniu 13,6 atm kotły opalano olejem, jednak istniała także możliwość wykorzystania do tego celu węgla. Powstałe w wyniku pracy kotłów produkty odprowadzano na zewnątrz przez pierwszy komin, natomiast drugi „fałszywy” komin wykorzystywano do wentylacji maszynowni. Na szczytach kominów jednostek po ich wprowadzeniu do eksploatacji znajdowały się kapy Admiralicji (Admiralty top), które z czasem, jako niepraktyczne, postanowiono zdjąć.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
