Pierwsze samoloty myśliwskie MiG-29 Siły Powietrzne Słowacji otrzymały w wyniku podziału lotnictwa czechosłowackiego w grudniu 1992 roku, tuż przed formalnym rozdzieleniem obu państw 1 stycznia 1993. Był to też dzień, w którym sformowano 1. Bazę Lotniczą na lotnisku Sliač. Druga partia samolotów Mikojana trafiła do tej samej bazy w dwóch transzach na przełomie 1993 i 1994 oraz 1995 i 1996 roku jako spłata długu Federacji Rosyjskiej wobec Słowacji. W ten sposób liczba samolotów MiG-29 wzrosła do 24 (21 jednomiejscowych i trzy dwumiejscowe), co pozwoliło sformować dwie eskadry lotnictwa myśliwskiego. Po 29 latach użytkowania w bieżącym roku zakończono ich eksploatację.
Wprowadzenie samolotów 4. generacji do lotnictwa Czechosłowacji
Po przezbrojeniu lotnictwa taktycznego w samoloty Su-22 i Su-25 oraz zakupie śmigłowców szturmowych Mi-24, w 1988 roku podjęto decyzję o wyborze nowego typu samolotu myśliwskiego, który stopniowo zastąpiłby starzejące się MiG-i-21 w jednostkach czechosłowackiego lotnictwa Obrony Powietrznej Kraju. Jako pierwszy do przezbrojenia wytypowano 11. Pułk Lotnictwa Myśliwskiego z bazy Žatec. Po rygorystycznych testach z jego szeregów wyłoniono 15 pilotów, którzy wraz z technikami wzięli udział w trwającym od stycznia do kwietnia 1989 roku szkoleniu. Odbyło się ono w ZSRR w Szkole Lotniczej we Frunze na terenie byłej Kirgiskiej SRR oraz w Bazie Lotniczej Ługowaja na terenie obecnego Kazachstanu (wówczas Kazachska SRR).
Myśliwce MiG-29 zostały wprowadzone na stan lotnictwa Czechosłowackiej Armii Ludowej (letectvo Československé lidové armády) w czerwcu 1989 roku, kiedy pierwsze samoloty zostały dostarczone do 11. PLM w Žatecu. Łącznie sprowadzono 18 maszyn w wersji bojowej MiG-29A (izdielije 9.12A) i dwa szkolno-bojowe MiG-i-29UB (izdielije 9.51A).
W związku z międzynarodowym traktatem o ograniczeniu uzbrojenia konwencjonalnego w Europie, wbrew zwyczajowi panującemu w czechosłowackich siłach powietrznych samoloty otrzymały numery taktyczne (boczne) składające się z dwóch ostatnich cyfr numeru seryjnego i dwóch kolejnych cyfr numeru porządkowego – jednomiejscowe od 01 do 18, a dwumiejscowe 01 i 02 (przy czym w przypadku sparek pierwsze dwie cyfry numeru bocznego to 44).
Pierwszego MiG-a-29UB przebazowano do kraju 10 kwietnia 1989 roku. Otrzymał numer taktyczny 4401 i został przejęty przez techników jednostki w Žatecu. 24 kwietnia jego oblotu dokonała załoga w składzie płk pil. Václav Vašek i ppłk pil. Alois Häckel. 27 i 28 czerwca piloci radzieccy dostarczyli odpowiednio pięć i trzy maszyny bojowe. Otrzymały one numery taktyczne 7501, 7702, 8003, 8304, 8605, 8906, 9207 i 9308. Z kolei 1 lipca do jednostki dostarczono drugi samolot dwumiejscowy, który otrzymał numer 4402.
Po zmianie orientacji politycznej jesienią 1989 roku anulowano zamówienie na kolejnych 20 samolotów MiG-29 (dwie partie po 10 egz.). Dostawy zamówionych wcześniej maszyn były jednak kontynuowane. 27 stycznia 1990 roku otrzymano cztery jednomiejscowe maszyny, którym nadano numery 3709, 3810, 3911 i 4012. Ostatnich sześć bojowych MiG-ów-29A zostało dostarczonych 17 kwietnia. Otrzymały numery taktyczne 5113, 5414, 5515, 5616, 5817 i 5918.
Wiosną 1990 roku MiG-i-29 po raz pierwszy wzięły udział w ćwiczeniach w kraju, a w połowie roku zostały włączone do krajowego systemu Wojsk Obrony Powietrznej Kraju (Protivzdušné Vojska Obrany Státu, PVOS). W maju 1991 roku czeska eskadra brała udział w ostatnich ostrych strzelaniach na poligonie w Astrachaniu w Rosji. W lipcu tego samego roku dwa MiG-i-29 po raz pierwszy wzięły udział w zagranicznych pokazach lotniczych. W związku z trzydziestoleciem pokazów Tiger Meet, odbywających się w tym czasie w bazie RAF Fairford w Wielkiej Brytanii, 1. eskadra lotnicza 11. PLM została zaproszona do uczestnictwa w roli obserwatora w tym prestiżowym międzynarodowym klubie lotniczym jako pierwsza jednostka wywodząca się z bloku wschodniego. Na wystawie statycznej ekipa z Czechosłowacji zaprezentowała samolot nr 5616. Dwa lata później eskadra naszych południowych sąsiadów została honorowo przyjęta w poczet członków stowarzyszenia NATO Tiger Association.
W pierwszym okresie eksploatacji MiG-i użytkowano niezwykle ostrożnie. Roczny nalot poszczególnych egzemplarzy nie przekraczał 60 godzin. Największym nalotem legitymowały się samoloty 5918 i 9308, które przekroczyły 100 godzin. Mały nalot był także podyktowany niewielką liczbą pilotów, których szkoleniem zajęli się instruktorzy przeszkoleni w ZSRR. W tym też czasie zaczęły się problemy z dostawami części zamiennych od producenta oraz terminami napraw gwarancyjnych.
Czechosłowackie MiG-i-29 nosiły kamuflaż złożony z koloru brązowego i zielonego na górnych i bocznych powierzchniach. Miały czterocyfrowe czarne numery z białymi otoczkami. Znaki rozpoznawcze umieszczono na statecznikach pionowych i obu powierzchniach skrzydeł.
Po rozpadzie Czechosłowacji (Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej) w grudniu 1992 roku na dwa niezależne państwa – Republikę Czech i Republikę Słowacką – doszło do reorganizacji czeskich sił zbrojnych oraz utworzenia Sił Zbrojnych Republiki Słowackiej. Ustalono, że tylko najnowsze myśliwce zostaną podzielone po połowie, natomiast pozostały sprzęt lotniczy zostanie rozdzielony proporcjonalnie do liczby ludności zamieszkującej oba kraje. Taki podział faworyzował Czechy, które jednak i tak zdecydowały się na reorganizację swojego lotnictwa, do której doszło w latach 1993–1995. W jej wyniku 21 grudnia 1994 roku rozwiązano m.in. 11. PLM, a dziesięć stacjonujących w Žatecu MiG-ów-29 przekazano do 1. PLM w Czeskich Budziejowicach. Od 1995 roku stałym członkiem NATO Tiger Association została 41. Eskadra Myśliwska (41. stíhací letka), początkowo wyposażona w samoloty MiG-23ML. Jej kontynuatorką jest obecnie 211. Eskadra Taktyczna (211. taktická letka) z bazy Čáslav, wyposażona w samoloty JAS 39 Gripen.
W 1. PLM MiG-i-29 nie zagrzały długo miejsca, ponieważ już 1 czerwca 1994 roku jednostkę rozwiązano, a samoloty wystawiono na sprzedaż. Ostatecznie wszystkie odstawione i zakonserwowane maszyny w grudniu 1995 i styczniu 1996 roku pozyskała Polska w drodze wymiany za 11 fabrycznie nowych śmigłowców W-3 Sokół. MiG-i były w bardzo dobrym stanie technicznym i legitymowały się znacznie mniejszym nalotem niż nasze samoloty, które wprowadzono do uzbrojenia 1. PLM w Mińsku Mazowieckim w tym samym czasie, co czechosłowackie.
Jako ciekawostkę dotyczącą czechosłowackich samolotów MiG-29 można dodać, że sześć maszyn było przystosowanych do przenoszenia bomby atomowej RN-40 o mocy 30 kt (7501, 7702, 8003, 8304, 8605 i 8906). Trzy z nich trafiły później do Sił Powietrznych RP i otrzymały numery taktyczne 77, 83 i 89. Strona czeska przekazała je z pełnym wyposażeniem, w tym belkami dostosowanymi do przenoszenia uzbrojenia specjalnego. Pozostała trójka weszła do uzbrojenia lotnictwa Słowacji.
Adam Gołąbek, Andrzej Wrona
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
