Tajwan od 1949 roku stoi wobec groźby chińskiej inwazji, co ma bezpośredni wpływ na organizację i wyposażenie jego sił zbrojnych. Choć jest krajem zamożnym, to wydatki na zbrojenia nie pokrywają wszystkich potrzeb w zakresie obronności. Z powodu rosnącego potencjału militarnego Chińskiej Republiki Ludowej, w XXI wieku, a zwłaszcza w minionej dekadzie, nastąpiło jednak znaczące przyspieszenie procesu modernizacji tajwańskich sił zbrojnych, w tym także lotnictwa. Zmodernizowano myśliwce F-16A/B i F-CK-1A/B, kupiono morskie samoloty patrolowe P-3C, śmigłowce bojowe AH-64E i transportowe UH-60M oraz skonstruowano i wdrożono do służby samoloty szkolno-treningowe T-5.
Tajwan znajduje się w skomplikowanej sytuacji politycznej. Formalnie pozostaje częścią Chin, ale de facto jest od nich niezależny i funkcjonuje jako samodzielne państwo, które pod względem geograficznym obejmuje główną wyspę Tajwan (o powierzchni 35,8 tys. km2) oraz pobliskie niewielkie archipelagi Peskadory (Penghu), Kinmen (Jinmen) i Mazu. Od kontynentalnych Chin oddziela je szeroka na około 160 km Cieśnina Tajwańska. Władze w Tajpej, powołując się na kontynuowanie tradycji Republiki Chińskiej, proklamowanej 29 grudnia 1911 roku, uznają się za jedyne legalne władze całych Chin, z nominalną stolicą w Nankinie, jedynie tymczasowo rezydujące na wyspie. Z tego powodu używają oficjalnej nazwy kraju Republika Chińska, która jest nieuznawana przez większość państw świata (w tym przez Polskę), aby nie zadrażniać stosunków z Chińską Republiką Ludową. Pekin z kolei uważa Tajwan za zbuntowaną prowincję i nie uznaje jego władz. Taki stan utrzymuje się od 1949 roku, kiedy to członkowie i zwolennicy Chińskiej Partii Narodowej (Kuomintangu) pod przewodnictwem Czang Kaj-szeka uciekli na Tajwan po przegranej wojnie domowej z komunistami Mao Zedonga.
Głównym zagrożeniem dla bezpieczeństwa i suwerenności Tajwanu są Chiny. Choć jakiś czas temu Pekin zaprzestał agresywnej retoryki wobec Tajwanu, to rozbudowa potencjału militarnego ChRL budzi poważne zaniepokojenie w Tajpej. Nad wyspą nieustannie wisi groźba chińskiej inwazji, a prowokacyjne działania chińskiej floty i lotnictwa – znacznie zintensyfikowane w ostatnich kilku latach – są codziennością. Na przykład w dniach 1–4 października 2021 roku w tajwańskiej Strefie Identyfikacji Obrony Powietrznej (Air Defence Identification Zone, ADIZ) pojawiła się rekordowa liczba aż 149 chińskich samolotów wojskowych różnych typów! Oczywiście ADIZ obejmuje znacznie większy obszar niż sama przestrzeń powietrzna nad wyspą i wodami terytorialnymi (chodzi o danie czasu na reakcję systemowi obrony powietrznej), więc chińskie samoloty mają prawo się w niej pojawiać nie naruszając przestrzeni powietrznej Tajwanu, ale działania na tak dużą skalę mają bez wątpienia charakter demonstracji siły.
Kluczowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa kraju ma rozbudowa zdolności Narodowych Sił Zbrojnych Republiki Chińskiej (chiń. Zhonghua Minguo Guojun; ang. Republic of China National Armed Forces) do odstraszania i samoobrony. Kilka dekad wcześniej, na mocy zawartego 2 grudnia 1954 roku traktatu o wzajemnej obronie, Stany Zjednoczone zobowiązały się do obrony Tajwanu i Peskadorów. Sytuacja uległa jednak zmianie 1 stycznia 1979 roku, po nawiązaniu stosunków dyplomatycznych między Waszyngtonem a Pekinem i uznaniu komunistycznego rządu za jedynego reprezentanta Chin. W kwietniu tego samego roku Kongres Stanów Zjednoczonych przyjął ustawę „Taiwan Relations Act”, w której wprawdzie nie zagwarantował obrony Tajwanu przed ewentualną agresją ze strony ChRL, ale zgodził się na dostawy uzbrojenia w zakresie i ilości „koniecznej do umożliwienia Tajwanowi utrzymania wystarczających zdolności do samoobrony”. Stany Zjednoczone pozostają głównym dostawcą uzbrojenia dla Tajwanu, ale część sprzętu i broni powstaje siłami lokalnego przemysłu.
Siły Powietrzne
Zrealizowane lub zapoczątkowane w minionej dekadzie programy modernizacyjne Sił Powietrznych Republiki Chińskiej (Zhonghua Minguo Kongjun; Republic of China Air Force, ROCAF) objęły: modernizację myśliwców F-16A/B do standardu F-16V i zakup nowych myśliwców F-16V, modernizację myśliwców F-CK-1A/B do standardu F-CK-1C/D, zakup morskich samolotów patrolowych P-3C w celu zastąpienia S-2T, modernizację samolotów wczesnego ostrzegania E-2T do standardu E-2K, opracowanie i wdrożenie do produkcji i służby samolotów szkolenia zaawansowanego T-5, zastąpienie śmigłowców S-70C nowymi UH-60M i zakup zwiadowczych bezzałogowych statków powietrznych (BSP) MQ-9B. Od wielu lat wśród pilnych potrzeb operacyjnych ROCAF wymienia się samoloty tankowania powietrznego, ale w tej sprawie nie podjęto żadnych działań.
W listopadzie 1992 roku amerykańska administracja wyraziła zgodę na sprzedaż Tajwanowi 150 myśliwców General Dynamics (Lockheed Martin) F-16 Fighting Falcon w wariancie Block 20, w tym 120 jednomiejscowych F-16A i 30 dwumiejscowych F-16B. Ich dostawy zostały zrealizowane w latach 1997–2001 w ramach programu Peace Phoenix, przy czym 20 maszyn pozostało w USA w celu szkolenia tajwańskich pilotów. Wbrew temu, co mógłby sugerować niski numer bloku, tajwańskie Falcony pod względem wyposażenia są porównywalne do maszyn F-16A/B po modernizacji MLU (Mid-Life Update) i amerykańskich F-16C/D po modernizacji CCIP (Common Configuration Implementation Program). W następnych latach Tajwan kupił znaczne ilości nowego uzbrojenia, m.in. kierowane pociski rakietowe powietrze–powietrze AIM-120C AMRAAM (które zastąpiły używane wcześniej AIM-7M Sparrow), powietrze–ziemia AGM-65G Maverick i przeciwokrętowe AGM-84L Block II Harpoon. Zmodernizowano również oprogramowanie komputera misji.
Od 2006 roku władze Tajwanu starały się dokupić partię 66 egz. F-16C/D w najnowszym wówczas wariancie Block 52+, ale amerykańska administracja nie wyrażała na to zgody. Ostatecznie w 2011 roku rząd Tajwanu zgodził się na amerykańską propozycję modernizacji posiadanych F-16A/B. Amerykańska Agencja Współpracy w dziedzinie Bezpieczeństwa Departamentu Obrony (Defense Security Cooperation Agency, DSCA) poinformowała 21 września 2011 roku Kongres Stanów Zjednoczonych o wniosku złożonym przez rząd Tajwanu (w komunikatach DSCA nie pojawia się nazwa Tajwan, ani tym bardziej Republika Chińska, ale określenie Przedstawicielstwo Gospodarcze i Kulturalne Tajpej w Stanach Zjednoczonych) do amerykańskiej administracji w sprawie zakupu w ramach procedury FMS (Foreign Military Sale) wyposażenia, uzbrojenia, części zamiennych i usług dodatkowych w celu modernizacji 145 egz. F-16A/B (do tego czasu ROCAF straciły bowiem w wypadkach pięć maszyn), o łącznej maksymalnej wartości 5,3 mld USD. Po uzyskaniu zgody Kongresu w lipcu 2012 roku podpisano umowę międzyrządową.
Amerykański Departament Obrony 28 września 2012 roku zawarł z Lockheed Martin kontrakt o wartości 1,85 mld USD na modernizację tajwańskich F-16A/B (program Peace Phoenix Rising). Kwota ta w następnych latach wzrosła aż do 3,39 mld dolarów, wraz z poszerzeniem zakresu modernizacji w stosunku do początkowych planów. Ostatecznie program objął m.in. wymianę radaru AN/APG-66(V)3 na AN/APG-83 (Scalable Agile Beam Radar, SABR) z anteną AESA oraz instalację nowego komputera misji, kolorowych monitorów w kokpicie (w tym panoramicznego Center Pedestal Display), transpondera systemu identyfikacji swój–obcy (IFF) AN/APX-126, łącza wymiany danych taktycznych w standardzie Link 16, systemu nawigacji inercyjnej i satelitarnej (Embedded Global Positioning System/Inertial Navigation Systems, EGI), systemu samoobrony (walki elektronicznej) AN/ALQ-213 (Electronic Warfare Management System, EWMS), czujników ostrzegawczych AN/ALR-56M (Radar Warning Receivers, RWR) oraz automatycznego systemu wyprowadzania z nurkowania w celu uniknięcia uderzenia w ziemię (Automatic Ground Collision Avoidance System, Auto GCAS). Inne istotne zmiany dotyczyły przeglądu i wzmocnienia struktury konstrukcji płatowca, wzmocnienia podwozia oraz wymiany silników Pratt & Whitney F100-PW-220 na ulepszone i mocniejsze F100-PW-229. Dzięki temu zmodernizowane tajwańskie F-16A/B, w ROCAF oznaczone jako F-16AM/BM, odpowiadają standardowi wersji F-16C/D Block 72, lepiej znanej jako F-16V Viper. To właśnie tajwańskie zamówienie przyczyniło się do powstania tej najnowszej oferowanej obecnie wersji Falcona, a ROCAF zostały jej pierwszym użytkownikiem.
Oprócz wyposażenia i usług związanych z samą modernizacją Tajwan kupił także pakiet nowoczesnego uzbrojenia i wyposażenia dodatkowego, m.in. kierowane pociski rakietowe powietrze–powietrze AIM-9X Sidewinder i przeciwradarowe AGM-88B HARM, bomby szybujące AGM-154C JSOW, bomby kierowane GBU-31V1 i GBU-38 JDAM oraz GBU-24 Enhanced Paveway III, celowniki nahełmowe (Joint Helmet Mounted Cueing Systems, JHMCS), gogle noktowizyjne, zasobniki celownicze AN/AAQ-33 Sniper i zasobniki walki elektronicznej AN/ALQ-131A(V). W latach 2020–2023 roku rząd Tajwanu wystąpił do amerykańskiej administracji z wnioskami o zakup w ramach procedury FMS dodatkowego uzbrojenia dla myśliwców F-16, w tym pocisków AIM-9X Block II, AIM-120C-8, AGM-84L-1 Block II, AGM-84H SLAM-ER i AGM-88B.
Pierwszy zmodernizowany F-16A (nr ewid. ROCAF 6601), będący zarazem prototypem wersji F-16V, został oblatany 16 października 2015 roku w Fort Worth w Teksasie. Lockheed Martin zmodernizował również jeden egzemplarz F-16B (6801). Testy obu maszyn trwały do końca 2016 roku. Modernizację pozostałych 139 egz. F-16A/B (w międzyczasie ROCAF straciły cztery kolejne samoloty), w tym 113 egz. F-16A i 26 egz. F-16B, przeprowadziła tajwańska firma Aerospace Industrial Development Corporation (AIDC) w zakładach Shalu Plant w Taizhongu (Taichungu) przy użyciu części i podzespołów dostarczonych z USA. Prace przy modernizacji czterech pierwszych egzemplarzy ruszyły pod koniec stycznia 2017 roku. Pierwszy zmodernizowany w AIDC F-16V (6626) rozpoczął próby w locie w czerwcu 2018 roku, a 19 października został uroczyście przekazany ROCAF.
Z powodu pewnych problemów technicznych w pierwszym okresie modernizacji w AIDC, a następnie wybuchu pandemii koronawirusa, program opóźnił się o ponad rok. ROCAF ogłosiły osiągnięcie przez eskadrę myśliwców F-16V wstępnej gotowości operacyjnej (Initial Operational Capability, IOC) dopiero w marcu 2021 roku, a pełnej (Full Operational Capability, FOC) 18 listopada tego samego roku. W tym czasie w służbie znajdowały się 64 egz. F-16V. Setny zmodernizowany egzemplarz F-16V (6673) zakończył próbne kołowania 16 grudnia 2022 roku. Dzień wcześniej do zakładów AIDC trafił ostatni egzemplarz F-16A (6621) w celu przeprowadzenia modernizacji, która potrwa do końca bieżącego roku. Niestety, 11 stycznia 2022 roku ROCAF straciły F-16V nr 6650, który z nieustalonych przyczyn wpadł do morza pół godziny po starcie z bazy Jiayi [Chiayi] – w artykule do zapisu chińskich nazw własnych i geograficznych oraz nazwisk i imion (w takiej właśnie kolejności) zastosowano uproszczoną transkrypcję pinyin (bez znaków tonalnych). W niektórych przypadkach w nawiasach kwadratowych podano dodatkowo zapis według transkrypcji Wade’a-Gilesa.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
