Planując pełnoskalową agresję na Ukrainę, kierownictwo wojskowo-polityczne Rosji szczególną uwagę zwracało na zawładniecie Charkowem. Choć drugie co do wielkości miasto Ukrainy znajduje się w odległości zaledwie 40 km od granicy, broniące go oddziały zdołały powstrzymać uderzenie przeciwnika.
ierwsze próby podbicia Rosjanie podejmowali jeszcze wiosną 2014 roku. Proklamowana przez ich agentów „Charkowska Republika Ludowa” przetrwała jednak zaledwie 10 godzin – na przeszkodzie stała dzielna postawa miejscowych patriotów oraz błyskawiczna akcja przerzuconego z Winnicy 8. Pułku Specjalnego Przeznaczenia MSW „Jaguar”. W 2022 roku postanowiono zająć Charków regularnymi oddziałami Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. Miasto Charków liczy 1,4 mln mieszkańców i obejmuje powierzchnię 350 km2 . Jest ważnym ośrodkiem gospodarczym. Właśnie tu znajduje się znana Fabryka im. Małyszewa produkująca czołgi, Biuro Projektowe im. Morozowa projektujące czołgi i inne pojazdy pancerne czy Charkowskie Zakłady Pan cerne przeprowadzające remonty i modernizacje tych maszyn. Spośród zakładów prowadzących produkcję cywilną warto wymienić Turboatom i Elektrotiażmasz, zaspokajającekiedyś aż 17 proc. światowego rynku ciężkich instalacji energetycznych, czy fabrykę XADO będącą ukraińskim liderem chemii samochodowej. Charkowskie Zakłady Lotnicze, chociaż przeżywały nie najlepsze czasy, zachowały duży potencjał produkcyjny. To tylko kilka spośród 380 przedsiębiorstw przemysłowych miasta. Charków jest również niezwykle istotnym węzłem komunikacyjnym. Wśród ponad 20 uczelni wyższych w Charkowie znajdują się cztery wojskowe: Charkowski Narodowy Uniwersytet Sił Powietrznych, Instytut Wojsk Pancernych, Wojskowy Instytut Prawniczy oraz Akademia Gwardii Narodowej.
Klęska rosyjskiego Blitzkriegu
Przed 24 lutego 2022 roku Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej ześrodkowały na kierunku Charków–Ochtyrka, z punktu widzenia dowództwa ukraińskiego będące słobożańskim rejonem operacyjnym, około 16–20 batalionowych grup bojowych wystawionych przez jednostki Zachodniego Okręgu Wojskowego (ZOW). 47. Dywizja Pancerna, 25. Samodzielna Brygada Zmechanizowana (SBZmech), 138. SBZmech i 200. SBZmech, skupione były pod dowództwem 6. Armii Ogólnowojskowej. Bezpośredni atak na Charków podjąć miały pododdziały 25. SBZmech oraz 2. Brygady Specjalnego Przeznaczenia GRU GSz (Gławnoje Razwiedywatielnoje Uprawlienie Gienieralnogo Sztaba). Ściągnięta z rejonu Murmańska i nominalnie przeznaczona do działań w warunkach arktycznych 200. SBZmech nacierała po wschodniej stronie obwodnicy charkowskiej i dalej na południowy wschód, na Izium i Bałaklię. Siły te dysponowały szacunkowo ponad 250 czołgami i ponad 600 wozami bojowymi. W celu obrony Charkowa i obwodu charkowskiego zostało utworzone Operacyjne Zgrupowanie Wojsk (OZW) „Słoboda”. W skład zgrupowania wchodziły 92. i 93. Samodzielna Brygada Zmechanizowana (SBZmech), trzy brygady obrony terytorialnej, 40. Brygada Artylerii oraz brygada artylerii rakietowej, grupa taktyczną „Grim” i szereg innych jednostek. W Charkowie znajdowały się również jednostki Gwardii Narodowej Ukrainy – 3. Brygada Operacyjnego Przeznaczenia (BOP) oraz 5. Brygada. Odnotować należy, że OZW „Słoboda” powstało w marcu, a do tego czasu działaniami bojowymi kierował sztab obrony Charkowa.
Rosyjskie natarcie rozpoczęło się wczesnym rankiem 24 lutego. Dosłownie w parę godzin Rosjanie znaleźli się na przedmieściach Charkowa. Swoistą bazą dla następnych ataków i ostrzałów stała się duża wieś Cyrkuny położona w północno-wschodnich okolicach miasta, tuż przy obwodnicy. Od 5 rano Charków znajdował się pod ostrzałem. To właśnie wyróżniało działania na kierunku charkowskim – na innych kierunkach w pierwsze dni inwazji Rosjanie prawie nie używali artylerii, starając się zdobyć miasta i inne ważne punkty z marszu. Charków natomiast od początku odczuł na sobie uderzenia artylerii ciężkiej, w tym systemów rakietowych BM-30 Smiercz.
W pierwszych dniach obrony Charkowa trzon sił obrońców stanowiły trzy bataliony oficerskie (z niewielkim wzmocnieniem w postaci podchorążych starszych roczników) Charkowskiego Narodowego Uniwersytetu Sił Powietrznych (ChNUSP). Obroną miasta dowodził pułkownik Serhij Guzczenko – szef szybko zostały zniszczone. W tych pierwszych starciach obrońcy miasta wzbogacili swój arsenał dzięki trofeom – na przykład batalion Karpenki zdobył dwa działka przeciwlotnicze ZU-23-2, zainstalowane na nowiutkich samochodach KamAZ. Obsadzono je załogami złożonymi z podchorążych i użyto w walce.
Działania Rosjan często przeczyły logice. Dobrym przykładem jest najbardziej chyba znany rajd przeprowadzony 27 lutego. Był on próbą przedarcia się do Charkowa ze strony położonego na północny zachód od niego miasteczka Dergacze pododdziału specnazu z 2. Brygady. Grupa dysponowała lekkimi samochodami opancerzonymi Tigr, będąc całkowicie pozbawioną wsparcia czołgów i artylerii. Sens tego posunięcia Rosjan pozostaje niezrozumiały, ponieważ co najmniej naiwnym byłoby spodziewać się zdobycia miasta niewielkim pododdziałem. Być może chodziło o swoiste rozpoznanie bojem. Kolumna samochodów została szybko zatrzymana, a grupa doznała strat w ludziach. Pozostali zabarykadowali się w gmachu szkoły nr 134 przy ulicy Szewczenki, prawie w centrum Charkowa. Jeden z uczestników tego starcia, oficer 92. SBZmech Roman Zuj, tak opisywał wydarzenia:
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
