Rosyjskie siły zbrojne dysponują kilkunastoma typami lądowych, lotniczych i morskich systemów rakietowych o przeznaczeniu taktyczno-operacyjnym i operacyjnym, czyli przeznaczonych do zwalczania ważnych celów w strefie bezpośrednich działań bojowych i na zapleczu przeciwnika. W czasie agresji na Ukrainę użyto ich wszystkich, choć z różnym skutkiem.
Iskander
Kompleks rakietowy szczebla operacyjno-taktycznego (Operatwino-Takticzeskij Rakietnyj Kompleks, OTRK) o nazwie Iskander został opracowany jako następca systemów 9K72 Elbrus z rakietami balistycznymi R-17. Wstępne prace nad nowym systemem rozpoczęto jeszcze w latach 70. ub. wieku, by przerwać je po kilku latach i wznowić w 1988 roku. Powrót wynikał z konsekwencji podpisanego w grudniu 1987 roku pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a ZSRR układu o likwidacji rakiet średniego i krótkiego zasięgu INF (Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty). Porozumienie wymuszało na stronie sowieckiej zniszczenie nowych i relatywnie nowoczesnych systemów RDS-10 (RT-21) Pionier z pociskami 15Ż45 i 15Ż53 o zasięgu do 5000 km, 9K714 Oka z pociskami 9M714 o zasięgu do 480 km oraz kompleksów 3K12 (RK-55) Relief ze skrzydlatymi pociskami manewrującymi 3M12 (KS-122) o zasięgu do 2600 km. W związku z tym zmodyfikowano koncepcję opracowywanego wówczas kompleksu Iskander, którego rakieta miała mieć znacznie większy niż wymagany poprzednio zasięg, planowano bowiem, że zastąpić systemy Oka. Decyzja rządowa o opracowaniu nowego OTRK została wydana w grudniu 1988 roku i zainicjowała pracę doświadczalno-konstrukcyjną (opytno-konstruktorskaja rabota, OKR) kryptonim Iskander (inna nazwa: OKR Tender). W toku OKR korzystano z doświadczeń uzyskanych przy okazji opracowywania kompleksów rakietowych poprzednich generacji, w tym systemu taktycznego 9K79 Toczka oraz operacyjno-taktycznych 9K714 Oka (9K717 Oka-U) i eksperymentalnego 9K716 Wołga, a także pracy naukowo- -badawczej (nauczno-issledowatielskaja rabota, NIR) Wołna, dotyczącej również operacyjno-taktycznego systemu rakietowego. Nowy kompleks 9K715 Iskander miał wejść w skład systemu rozpoznawczo-uderzeniowego Rawienstwo, w którym koordynaty celów dla systemów rażenia przekazywane miały być z wysokościowego samolotu rozpoznawczego Miasiszcew M-55 Geofizika.
Prototypowy pocisk rakietowy oznaczony 9M720 wywodził się z rakiety 9M714 kompleksu Oka i miał zbliżone wymiary oraz częściowo konstrukcję, wprowadzono jednak kilka zasadniczych zmian, m.in. opracowano nowy przedział sterowania z płytowymi powierzchniami sterowymi zamiast kratownicowych. W celu zwiększenia skuteczności i zmniejszenia prawdopodobieństwa zestrzelenia trajektoria lotu rakiety w fazie ataku na cel miała być zmienna: pocisk miał odchylać tor lotu od założonej krzywej balistycznej. Założono również, że nie będzie miał głowic wymiennych w warunkach polowych, lecz będzie ładowany na wyrzutnię w całości, tj. z ładunkiem bojowym. Miało to uprościć konstrukcję pocisku oraz przyspieszyć wykonanie strzelania. Z uwagi na wymaganą elastyczność bojową, tj. możliwości porażenia różnych typów celów różnymi głowicami, pododdziały miały dysponować rakietami odmiennych typów. Planowano, że liczba wyrzutni i pojazdów transportowo-załadowczych w jednostce bojowej miała być w stosunku 1:1, a na wyrzutniach i pojazdach transportowo-załadowczych będą transportowane pociski z różnymi głowicami.
Nową, dwupociskową wyrzutnię, oznaczoną 9P78-1, na podwoziu białoruskiego pojazdu MZKT-79301 Astrołog w układzie jezdnym 8 × 8 zbudowano w 1994 roku. W ramach OKR Iskander opracowano również zestaw pojazdów pomocniczych, czyli wóz transportowo-załadowczy na podwoziu Astrołog oraz wóz dowódczo-sztabowy, pojazd przygotowania informacji do strzelania i pojazdy zabezpieczenia logistycznego – te z kolei na nośniku ciężarowo-terenowym KamAZ-4110 6 × 6.
Pierwsze próby elementów nowego systemu, w tym samej rakiety oraz układu naprowadzania, przeprowadzono w latach 1989–1990 na poligonie Kapustin Jar. Pierwszy start technologiczny prototypu rakiety wykonano w 1991 roku z wyrzutni testowej, a pierwsze odpalenie pocisku w docelowej konfiguracji w roku następnym. Niedługo potem, w czasie prób rakiet, dokonano zmiany w założeniach systemu. Wprowadzono możliwość zastosowania różnych pocisków rakietowych – balistycznych i skrzydlatych manewrujących – odpalanych z tej samej wyrzutni kompleksu. Nowy system otrzymał oznaczenie 9K720 Iskander-M.
Testy nowej rakiety aerobalistycznej 9M723 z wyrzutni 9P76 z różnymi modelami głowic przeprowadzono w latach 1995–1997. Od razu rozpoczęto prace nad eksportową wersję systemu 9K720E Iskander-E z wyrzutnią 9P78E i pociskami 9M723E (9M720E) o zasięgu do 280 km. Na ten parametr wpływ miały postanowienia porozumienia z kwietnia 1987 roku w sprawie kontroli technologii rakietowych MCTR (Missile Control Technology Regime), które zakazywało eksportu technologii pocisków rakietowych lub innych środków przenoszenia ładunków bojowych o zasięgu ponad 300 km, zdolnych do przenoszenia głowic o masie ponad 500 kg. Z kolei w 2001 roku rozpoczęto próby fabryczsie szczebla operacyjno-taktycznego, o zasięgu ponad 185 km, z dwiema rakietami na jednej wyrzutni. Pierwszy pokaz systemu dla władz rosyjskich miał miejsce w 1996 roku, a publiczna prezentacja odmiany eksportowej nastąpiła trzy lata później. Państwowe połączone próby wojskowe Iskandera-M z pociskiem balistycznym rozpoczęto w 1999 roku, uczestniczyła w nich nowa wyrzutnia 9P78 i rakieta 9M723 z inercyjnym układem Pocisk manewrujący 9M728 wywodzi się z rakiety skrzydlatej 3M14 systemu Kalibr. Do celów treningowych w systemie Iskander-M jest używany pocisk szkolny 9M723-UT lub 9M723B, imitujący wersję z głowicą jądrową. ne uniwersalnej wyrzutni 9P78-1 na podwoziu MZKT-79301 Astrołog, która umożliwia odpalanie zarówno pocisków aerobalistycznych, jak i opracowanych dla kompleksu Iskander rakiet manewrujących. W 2005 roku ujawniono z kolei projekt wyrzutni systemu na podwoziu rosyjskiego pojazdu BAZ-6909 Woszczina-1/2 w układzie 8 × 8.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
