• Autor: Morze Statki i Okręty
• Opublikowano: 15 czerwca 2023
• 6 min czytania

Portugalskie przedsiębiorstwo żeglugowe Companhia Colonial de Navegação (CCN, Cia. Colonial) z Lizbony powstało w Angoli 3 lipca 1922 r. z połączenia firm Sociedada Agricola de Ganda, Companhia do Amboim de Angola i Ed. Guedes Limitada. Jego głównym zadaniem była pasażersko-towarowa obsługa linii żeglugowych z Portugalii do jej afrykańskich kolonii (Angola, Gwinea Bissau i Mozambik) oraz później do Ameryki Południowej (Brazylia, Urugwaj i Argentyna) i Ameryki Środkowej (Wenezuela i Karaiby). W lutym 1974 r. armator połączył się z przedsiębiorstwem żeglugowym Empresa Insulana de Navegação (EIN), w wyniku czego powstała firma Companhia Portuguesa de Transportes Maritimes (CPTM, CTM), która dwa miesiące później została znacjonalizowana. Przedsiębiorstwo prowadziło swoją działalność do 1 lutego 1985 r., a jego ostateczna likwidacja nastąpiła w 2001 r.

Armator w swojej działalności wykorzystywał zarówno statki towarowe, jak i pasażerskie, których w jego historii pojawiło się w sumie 13. Początkowo CCN wprowadzał do eksploatacji starsze jednostki pasażerskie zakupione „z drugiej ręki”. Było to siedem liniowców, nabytych w latach 1923-1940 i złomowanych w latach 1929-1955. W 1923 r. do służby wszedł jednośrubowy, jednokominowy i dwumasztowy eksbrytyjski parowiec Ganda /I/ (poprzednie nazwy to: do 1920 r. General Allenby w S.R. Sequerra; do 1919 r. Benalder /II/ w Ben Line Steamers, zbud. 1895 r., 3044 BRT), złomowany w 1929 r. we włoskiej Savonie.

W 1925 r. zakupiono od portugalskiego rządu zajętą podczas I wojny światowej jednostkę niemiecką – jednokominowy i dwumasztowy parowiec Sâo Jorge (do 1916 r. Sardinia Hamburg – Amerika Line – HAPAG, 1898 r., 3601 BRT), który otrzymał imię Amboin /I/ i po krótkiej służbie został złomowany w 1933 r. w Rotterdamie. W 1926 r. również od rządu kupiono inny eksniemiecki parowiec Sâo Vicente (do 1916 r. Würzburg Norddeutscher Lloyd, 1900 r., 5285 BRT), który otrzymał nazwę Luanda /I/, po wycofaniu z eksploatacji w 1938 r. złomowany we Włoszech.

W 1928 r. do eksploatacji wprowadzono dwuśrubowy, jednokominowy i dwumasztowy, zbudowany w 1906 r. eksniemiecki parowiec Joâo Belo (wcześniej: City of Genoa /I/ Ellerman Line; do 1921 r. Windhuk HAPAG, do 1907 r. Gertrud Woermann /II/ Woermann Line, 6475 BRT), złomowany w 1950 r. W 1929 r. zakupiono należący do brytyjskiego armatora Anchor Line dwuśrubowy, jednokominowy i dwumasztowy eksniemiecki parowiec Assyria (do 1921 r. Ypiranga HAPAG, zbud. w 1908 r., 7988 BRT), który wszedł do eksploatacji w CCN pod nazwą Colonial.W 1950 r. został odkupiony przez firmę British Iron & Steel, która zmieniła mu imię na BISCO i pod tą nazwą przeznaczyła do rozbiórki. W tym samym roku, podczas holowania do stoczni złomowej, statek rozbił się koło Campbeltown, po czym został rozebrany na miejscu. W 1930 r. do służby weszła zakupiona we Włoszech bliźniacza jednostka Coloniala – Mouzinho (wcześniej Maria Christina z Lloyd Sabaudo; do 1927 r. Guglielmo Peirce w Sicula Americana, do 1920 r. turecki, rządowy Sueh,do 1919 r. francuski, rządowy Corcovado,do 1917 r. pływający dla HAPAG, zbud. w 1908 r., 7976 BRT), którą złomowano w 1954 r. w Savonie.

Ostatnim z powyższych statków był zakupiony w 1940 r., należący do jugosłowiańskiego przedsiębiorstwa żeglugowego Jugoslavenska Lloyd, dwuśrubowy, jednokominowy i dwumasztowy eksbrytyjski parowiec Princess Olga (do 1935 r. Ebro /III/ Royal Mail Line, zbud. w 1915 r., 8267 BRT), który otrzymał imię Serpa Pinto.Jednostka ta została złomowana w 1954 r. w Antwerpii.

Od drugiej połowy lat 40. XX wieku CCN zaczął już wprowadzać do służby statki nowe. Było to sześć jednostek, które weszły do służby w latach 1947-1961. Cztery z nich złomowano w latach 1973-1974, a dwa w 1974 przeszły do CPTM. W drugiej połowie lat 40. XX w. do eksploatacji wprowadzono dwa bliźniacze dwuśrubowe, jednokominowe i dwumasztowe nowe turbinowce: Pátria (zbud. w 1947 r., 13 196 BRT) i Impéro (zbud. w 1948 r., 13 186 BRT). Oba statki złomowano w Kaohsiung na Tajwanie w latach 1973-1974. Wreszcie w pierwszej połowie lat 50. XX w. CCN wprowadził do eksploatacji dwa bliźniacze liniowce pasażerskie typu Vera Cruz – stały się one jego największymi jednostkami pływającymi – które są głównymi bohaterami poniższego opracowania.

Później armator wprowadził do służby swoje ostatnie dwa statki pasażerskie: Uige (zbud. 1954 r., 10 001 BRT) i Infante Dom Henrique (zbud. 1961 r., 23 306 BRT). Ten pierwszy był jednośrubowym, dwukominowym i dwumasztowym motorowcem, który w 1974 trafił do CPTM, a dwa lata później został odstawiony. W 1978 sprzedano go na złom i następnie dwa lata później rozebrano w Lizbonie. Uige miał także jednostkę bliźniaczą, którą był należący do innego portugalskiego armatora – Companhia Nacional de Navegação (CNN) – statek Niassa (zbud. 1955 r., 10 912 BRT), w 1979 r. złomowany w Bilbao. Z kolei Infante Dom Henrique był dwuśrubowym, jednokominowym i jednomasztowym turbinowcem, który także w 1974 r. trafił do CPTM, a dwa lata później został odstawiony. Od 1988 r. jako Vasco da Gama pływał dla amerykańskiego armatora Trans World Cruises, a od roku następnego – dla portugalskiego Arcalia Shipping Company Limited. Od 1995 r. pod nazwą Seawind Crown był eksploatowany przez greckie przedsiębiorstwo żeglugowe Seawind Cruise Line, a od 1999 r. – przez amerykańskiego armatora Premier Cruise Line. W 2000 r. został odstawiony, a trzy lata później zmienił nazwę na Barcelona,pod którą rozebrano go w 2004 r. w Alangu (północno-zachodnie Indie).

Budowa statków pasażerskich typu Vera Cruz stanowiła część rządowego planu odbudowy i zarazem rozbudowy portugalskiej floty handlowej po II wojnie światowej^[1]. Inicjatorem projektu, określanego jako „Despacho 100”, był minister żeglugi w latach 1944-1958 – Américo de Deus Rodrigues Thomás, który w latach 1958-1974 pełnił funkcję prezydenta Portugalii. Według założeń powyższego 10-letniego planu zamierzano wybudować 56 nowych jednostek, w tym głównie frachtowców. W sierpniu 1949 r. zamówiono dwa bliźniacze duże liniowce pasażerskie w belgijskiej stoczni SA (Société Anonyme) John Cockerill w Hoboken (południowo-zachodnia część Antwerpii). Przedsiębiorstwo to powstało w 1825 r. jako John Cockerill & Compagnie, a od 1842 r. występowało jako SA John Cockerill. W 1955 r. połączyło się z firmą SA Ougréé-Marihaye i utworzyło przedsiębiorstwo SA Cockerill-Ougréé, a w 1981 r. po fuzji z Hainaut-Sambre zmieniło nazwę na Cockerill-Sambre.

Nowe luksusowe transatlantyki (Transatlánticos de Luxo) o nazwach Vera Cruz i Santa Maria wybudowano w latach 1950-1953, a ich portem macierzystym była Lizbona.

^[1] Armator podczas wojny utracił dwa storpedowane przez U-Booty na Atlantyku frachtowce. 20 czerwca 1941 r. Ganda /II/ (do 1930 r. City of Milan /I/ Ellerman Line; do 1921 r. Plauen Deutsch – Australische Dampfschiffs – Gesellschaft – DADG, zbud. w 1907 r, 4332 BRT) został zatopiony przez U 123, a 14 grudnia tego samego roku Cassequel (do 1926 r. portugalski rządowy Pangim, do 1916 r. Numantia HAPAG, zbud. w 1901 r., 4385 BRT) – przez U 108. Co ciekawe, 26 maja 1944 r. na Atlantyku U 541 zatrzymał statek pasażerski Serpa Pinto, którego jednak po kontroli puścił wolno.