Zgodnie z ubiegłorocznymi zapowiedziami, 15 maja 2023 roku rumuńskie Siły Powietrzne (Forțele Aeriene Române), jako przedostatni użytkownik samolotów tego typu w Europie, oficjalnie zakończyły eksploatację myśliwców MiG-21. Ostatnie sześć egzemplarzy rumuńskich MiGów, w zmodernizowanym wariancie LanceR C, zostało tego dnia przebazowanych z 85. Bazy Lotniczej „Porucznik lotnik Gheorghe Mociorniţă” w Borcea i 71. Bazy Lotniczej „Generał Emanoil Ionescu” w Câmpia Turzii do 95. Bazy Lotniczej „Bohater kapitan lotnictwa Alexandru Şerbănescu” w Bacău. Tam z kolei odbyła się oficjalna ceremonia wycofania ich ze służby. W Bacău maszyny poddane zostaną procedurze konserwacji i przygotowania do długotrwałego składowania. Rumunia była jednym z ostatnich użytkowników legendarnych myśliwców MiG-21 w Europie. Wcześniej, bo w grudniu 2015 roku, z eksploatacji tych maszyn wycofały się siły powietrzne Bułgarii, natomiast w maju 2021 roku z MiG-21 pożegnało się lotnictwo serbskie.
Historia „ołówkiem” pisana
Rumuńskie lotnictwo, w ciągu całego okresu służby myśliwców MiG-21 eksploatowało łącznie ponad 300 maszyn tego typu i to w różnych wariantach produkcyjnych. Pierwsze egzemplarze „ołówków”, jeszcze w wariancie MiG-21F-13, zostały dostarczone do Rumunii w październiku 1962 roku. 12 maszyn trafiło wówczas do 93. Pułku Myśliwskiego, stacjonującego w tym czasie w bazie w Giarmata. Kolejny tuzin samolotów w tej samej wersji dostarczono już w sierpniu 1963 roku do 57. Pułku Myśliwskiego rozlokowanego w pobliżu Konstancy. Służba wspomnianych maszyn zakończyła się w praktyce w 1976 roku, choć za stanu ewidencyjnego rumuńskiego lotnictwa formalnie samoloty te zostały spisane dopiero na początku lat 90. ubiegłego wieku. Dostawy kolejnego wariantu MiG-21 do Rumunii rozpoczęły się w 1965 roku. Wtedy to Forțele Aeriene Republicii Socialiste Române odebrało pierwsze egzemplarze z łącznie 38 samolotów nabytych w wersji PF, a więc już wyposażonej w radar RP-21. Maszyny otrzymały lokalne oznaczenie MiG-21RFM. Eksploatacja ostatnich z nich została zakończona również na początku lat 90.
Także w 1965 roku do Rumunii trafiły pierwsze egzemplarze dwumiejscowych wariantów MiG-21. Były to cztery samoloty w wersji MiG-21U izdielije 66-400, do których po pewnym czasie dołączyły trzy kolejne samoloty (izdielije 66-600).
Kolejnym wariantem MiG-21, który trafił do rumuńskiego lotnictwa był MiG-21PFM. Rozpoczęte w 1966 roku dostawy objęły zarówno standardowe samoloty tej wersji (izdielije94A), jak i dostosowane do przenoszenia bomb jądrowych (izdielije94N). Łącznie do rumuńskich jednostek trafiło 51 egzemplarzy MiGów-21PFM, które otrzymały lokalne oznaczenie MiG-21RFMM. Samoloty w tym wariancie pozostały w linii do 2002 roku. Kilka lat krócej potrwała natomiast eksploatacja rozpoznawczych MiGów-21R. 11 (lub 12) maszyn tego typu użytkowano bowiem pomiędzy 1968 a 1998 rokiem. Samoloty w tym wariancie otrzymały lokalne oznaczenie MiG-21C. W tym przypadku C pochodziło od rumuńskiego słowa „cercetare”, czyli rozpoznanie.
Począwszy od 1969 roku do rumuńskich pułków myśliwskich zaczęły trafiać MiGi-21M. Ogółem dostawy objęły 60 (wg innej wersji 68) maszyn tego typu. Ostatnie samoloty w tej wersji dostarczono we wrześniu 1970 roku. Część z nich została później objęta modernizacją do standardu LanceR. W tym samym roku rozpoczęto również do Rumunii dostawy 14 egzemplarzy dwumiejscowych MiGów-21US.
Ostatnim wariantem MiG-21, który trafił do Forțele Aeriene Române, były samoloty MiG-21MF (czyli izdielije 96). Pierwsze z nich dotarły do użytkownika w 1972 roku. Łącznie zaś dostarczono ich 71 (według innych danych 74) egzemplarzy. Przy czym wśród nich znalazły się zarówno samoloty wyprodukowane w Zakładach nr 30 w Moskwie-Chodynce, jak i maszyny, które opuściły linie produkcyjną Zakładów nr 21 w Gorki. Te ostatnie, dostarczane począwszy od 1975 roku otrzymały lokalne oznaczenie MiG-21MF-75 (wyróżniały się elementami wyposażenia kokpitu przejętymi z MiG-21bis).
W końcu, między 1972 i 1980 rokiem, siły powietrzne socjalistycznej Rumunii otrzymały także 31 egzemplarzy dwumiejscowych MiGów-21UM. Był to ostatni z wariantów MiGa-21, który trafił do rumuńskiej służby. Co ciekawe, wszystkie z eksploatowanych w Rumunii szkolno-bojowych wariantów MiG-21 otrzymały identyczne lokalne oznaczenie MiG-21DC. Rumuńskie Siły Powietrzne nie wykorzystywały nigdy MiGów-21bis.
W chwili upadku bloku wschodniego poza ponad 200 MiGami-21, rumuńskie siły powietrzne użytkowały również stosunkowo nieliczne MiGi-29 (począwszy od 1989 roku dostarczono 21 egzemplarzy) oraz MiGi-23 w wariantach MF oraz UB (łącznie do Rumuni trafiło 36 samolotów w wariancie jednomiejscowym oraz dziesięć dwumiejscowych UB). W służbie pozostawały również będące efektem kooperacji rumuńsko-jugosłowiańskiej samoloty IAR-93. Pomimo zdecydowanie większych możliwości bojowych MiG-23 i MiG-29, ostatecznie podjęto decyzję o ich wycofaniu ze względu na problemy związane z ich bardziej wymagającą eksploatacją oraz problemami dotyczącymi zaopatrzenia w części zamienne, a w końcu ograniczonymi funduszami na armię. Decyzja o modernizacji MiG-21 podyktowana była z jednej strony przekonaniem o zbyt wysokich kosztach wymiany wspomnianych maszyn (na co Rumunia nie mogła sobie pozwolić), z drugiej zaś stosunkowo dużymi zapasami resursów. Propozycje modernizacji IAR-93 oraz MiG-29 do standardu Sniper ostatecznie zostały odrzucone. Choć jednocześnie należy zauważyć, że poziom strat rumuńskich MiG-21 był już dość wysoki na początku lat 90. Również straty zmodernizowanych samolotów okazały się być stosunkowo wysokie, bowiem w toku służby utracono łącznie przynajmniej 17 maszyn wszystkich wariantów LanceR.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
