Wojna rosyjsko-ukraińska zmusza obie strony do wykorzystania różnych typów pojazdów opancerzonych. Wiele z nich jest stosunkowo rzadko spotykanych, a nawet o dyskusyjnych możliwościach techniczno-taktycznych. Artykuł przedstawia kilka takich wozów wykorzystywanych przez rosyjskiego agresora.
Armia Federacji Rosyjskiej odziedziczyła po Siłach Zbrojnych ZSRR system uzbrojenia, w którym nie było miejsca dla lekkich pojazdów opancerzonych. Podstawę wojsk zmechanizowanych (w radzieckim/rosyjskim nazewnictwie – strzelców zmotoryzowanych) tworzyły tradycyjne bojowe wozy piechoty oraz czteroosiowe transportery opancerzone (BTR-60/70/80). Lekkie rozpoznawczo-patrolowe samochody opancerzone BRDM-2, pomimo ich stosunkowo dużej powszechności, zostały sprowadzone na margines. BRDM-2 nawet w pododdziałach rozpoznawczych wymieniono na BMP-1 oraz powstałe na ich podwoziu wyspecjalizowane bojowe wozy rozpoznawcze BRM-1K. Sytuacja uległa zmianie w latach 90. XX wieku, kiedy to głównie pod wpływem doświadczeń wojny w Czeczenii, zwrócono uwagę na lekkie pojazdy opancerzone.
Potrzebę posiadania takich maszyn odczuwało nie tylko wojsko, ale również inne „struktury siłowe” (Wojska Wewnętrzne MSW, Służba Pograniczna FSB etc.). Zaowocowało to w końcu przyjęciem do uzbrojenia i masowej produkcji samochodu opancerzonego Tigr oraz stosunkowo krótkim „romansem” z włoskim IVECO w postaci produkcji licencyjnej Lince, znanego w Rosji jako Ryś. Zarówno Tigry, jak i Rysie na szeroką skalę wykorzystano w agresji przeciwko Ukrainie. Znaczne straty doznane w tej klasie pojazdów skutkowały pojawieniem się na froncie jesienią 2022 roku różnego rodzaju egzotycznych wzorów samochodów opancerzonych. Były to zarówno pojazdy przestarzałe, owoce niezbyt udanych eksperymentów z lat 90., jak i najnowsze wzory, powstałe w ostatnich latach.
BPM-97 Wystrieł
Dnia 10 października 2022 roku w sieciach społecznościowych pojawiły się zdjęcia zdobytego przez jednostki ukraińskie pojazdu BPM-97 Wystrieł, znanego również jako KamAZ-43269 vel K-43269. Projektowanie tego typu zapoczątkowano w 1997 roku wspólnie z Moskiewskim Uniwersytetem Technicznym im. N.E. Baumana i zakładami KamAZ. Pojazd ten był przeznaczony dla formacji granicznych i miał w nich zastąpić nieopancerzone ciężarówki GAZ-66 (BPM, czyli bojewaja pogranicznaja maszina). Ze współczesnego punktu widzenia, mowa o samochodzie prymitywnym, wręcz archaicznym, ze słabym opancerzeniem, dużymi oszkleniami dodatkowo osłabiającymi poziom ochrony i absolutnym brakiem odporności przeciw minom i innym ładunkom wybuchowym. Powstała w praktyce swoista reinkarnacja leciwego BTR-40 (który swoją drogą wywodzi się z amerykańskiego wozu Scout Car M3A1). Nawet swoim wyglądem Wystrieł bardzo przypomina „przodka”.
W rezultacie powstał 10-tonowy samochód opancerzony, mieszczący od sześciu do dziesięciu osób, wyposażony w silnik wysokoprężny o mocy 240 KM, opierający się na podwoziu uterenowionej ciężarówki KamAZ-4326. Silnik ulokowano w przedniej części pod stosunkowo długą maską. Dostęp do przedziału załogowego następuje poprzez dwoje drzwi bocznych, które są niewielkie i niewygodne, przypominające kształtem i rozmieszczeniem te znane z BTR-70, oraz dwoje tylnych drzwi „pełnowymiarowych”. W stropie zamontowano dwa okrągłe włazy umieszczone nad stanowiskami dowódcy i kierowcy oraz jeden duży właz nad przedziałem desantowym.
Dla samochodu przewidywano różne opcje uzbrojenia. Wśród nich znalazły się wieżyczka BPU-1 (od BTR-80) z wkm KPWT kal. 14,5 mm i km PKT kal. 7,62 mm, wieżyczki MA7 lub MA8 (z wkm NSWT kal. 12,7 i km PKT) lub inne typy. Wypróbowano również moduł MB2 z armatą automatyczną 2A72 kal. 30 mm i kaemem PKTM. W wersji bezwieżowej instalowano karabin maszynowy (lub wkm) na obrotnicy.
Prawie od razu, od rozpoczęcia programu BPM-97, groziło mu całkowite zaprzestanie. W 1998 roku wskutek problemów rosyjskich finansów publicznych pozbawiono projekt środków. Ratunkiem stała się zgoda na sprzedaż tych pojazdów użytkownikom cywilnym (oczywiście nieuzbrojonych) jako samochodów do przewozu gotówki lub innych wartościowych dóbr. Wydano również pozwolenie na eksport, w wyniku czego udało się sprzedać pewną ich liczbę do Kazachstanu i Azerbejdżanu. Od tych zamawiających natychmiast posypały się reklamacje – pękały wały kardana, resory, zawieszenia, pojawiły się pęknięcia na pancerzu. Ostatecznie państwa te odmówiły przyjęcia już wyprodukowanych pojazdów. W 2008 roku tę wadliwą partię samochodów Wystrieł nabyło Ministerstwo Obrony FR, z przeznaczeniem dla jednostek ochrony dywizji rakietowych Wojsk Rakietowych Strategicznego Przeznaczenia. Wkrótce BPM-97 został także przyjęty do uzbrojenia Służby Pogranicznej FSB.
Montaż samochodów Wystrieł odbywał się w zakładach Remdizel (miejscowość Nabierieżnyje Czełny w Tatarstanie). Polegał on na instalacji zespołów silnika, przekładni i podwozia ciężarówki KamAZ-4326 w opancerzonych kadłubach, dostarczanych z zakładów Kurganmaszzawod. Skala produkcji okazała się stosunkowo niewielka, ponieważ BPM-97 w końcu nie wytrzymał konkurencji z pojazdem Tigr (a właściwie jego zmodernizowaną odmianą Tigr-M).
Według informacji sprzed pięciu lat, w armii i u pograniczników znajdowało się około stu BPM-97. Do grupy tej nie wliczono kilkunastu (a może nawet kilkudziesięciu) takich pojazdów w wariancie nieuzbrojonym, znajdujących się na wyposażeniu pododdziałów specnazu Federalnej Służby Wykonania Kar, formacji odpowiadającej za tłumienie zamieszek w więzieniach.
Po raz pierwszy podczas agresji przeciwko Ukrainie samochody opancerzone Wystrieł zostały zauważone jeszcze w grudniu 2014 roku, w okupowanym Ługańsku, w liczbie dziesięciu egzemplarzy. Wygląda więc na to, że pojazdy te oddano do dyspozycji bojowników tzw. Ługańskiej Republiki Ludowej. Przynajmniej dwa, a może nawet trzy takie pojazdy z nich zostały zniszczone w styczniu i lutym 2015 roku.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
