Samolot uderzeniowy (bombowo-szturmowy) Su-34 ma za sobą długą drogę rozwojową: od projektu na bazie szkolnej dwumiejscowej wersji myśliwca Su-27, po praktycznie nowy samolot z przeprojektowaną przednią częścią kadłuba i nowymi elementami płatowca. Stanowi zwieńczenie radzieckiej jeszcze koncepcji dwumiejscowego dwusilnikowego taktycznego samolotu bombowego z miejscami załogi obok siebie, zdolnego do operowania w każdych warunkach atmosferycznych, w dzień i w nocy. Maszyna wprowadzona do produkcji i eksploatacji w pierwszych latach XXI wieku stanowi obecnie podstawę siły uderzeniowej rosyjskiego lotnictwa frontowego (taktycznego) i w stopniowo ulepszanych wersjach będzie zapewne produkowana jeszcze przez dłuższy czas.
Widoczne już w czasie opracowania myśliwca Su-27 wysokie osiągi samolotu uzasadniały rozpoczęcie prac nad kilkoma wersjami wyspecjalizowanymi, dla których bazą miał być myśliwiec w wersji podstawowej Su-27S (oznaczenie konstrukcyjne T-10S). Już w kwietniu 1977 roku radziecki resort obrony sformułował plan perspektywicznych prac doświadczalno-konstrukcyjnych (Opytno-konstruktorskaja rabota, OKR), w którym uwzględniono projekt samolot szturmowego (uderzeniowego) nowej generacji, i wraz z harmonogramem przekazał je Biuru Doświadczalno-Konstrukcyjnemu (Opytno-konstruktorskoje biuro, OKB) im. P.O. Suchoja, które mieściło się w Moskiewskim Zakładzie Produkcji Maszyn im. P.O. Suchoja (Moskowskij Maszynostroitielnyj Zawod imieni P.O. Suchowo, MMZ). Na tej podstawie OKB rozpoczęło prace nad koncepcjami nowych maszyn bojowych, w których miano wykorzystać w większym lub mniejszym stopniu elementy bazowej konstrukcji płatowca Su-27, napędu i jego systemów. Ministerstwo obrony nie sformułowało jednak formalnego zapotrzebowania na Su-27Sz, a w 1979 roku nadzór nad tą OKR przejął resort przemysłu lotniczego (Ministierstwo Awiacjonnoj Promyszlennosti, MAP).
Opracowane w OKB propozycje obejmowały budowę dwumiejscowego samolotu szturmowego Su-27Sz (T-10Sz), rozpoznawczego Su-27R (T-10R) i walki elektronicznej Su-27P (T-10P), które zasadniczo miały bazować na dwumiejscowym wariancie Su-27UB (T-10U). Wyposażenie zadaniowe i uzbrojenie miało być przenoszone w konforemnym zasobniku podkadłubowym KKW, a dodatkowe paliwo w konforemnych zbiornikach paliwa KTB. Formalne rozpoczęcie prac nad uderzeniowym Su-27Sz datuje się na styczeń 1980 roku. W toku prac rozpatrywano zastosowanie różnego typu wyposażenia zadaniowego, w tym stacji radiolokacyjnej i optoelektronicznej stacji obserwacyjno-celowniczej, a także kilka wariantów KKW i KTB.
Su-27Sz miał mieć masę maksymalną 35 600 kg i udźwig uzbrojenia 8000–10 000 kg. Prace nad T-10Sz trwały do września 1981 roku i z uwagi na brak decyzji MAP o kontynuacji OKR zostały zarzucone. Dość szybko jednak powrócono do tematu – jeszcze w październiku tegoż roku wydano zarządzenie, w którym OKB Suchoja zlecono prace nad perspektywicznym samolotem uderzeniowym i rozpoznawczym. Zostało ono uzupełnione w lutym następnego roku o zlecenie na projekt samolotu walki elektronicznej. Samoloty miały powstać na bazie rozwojowej wersji dwumiejscowego Su-27UB i mieć napęd w postaci opracowywanych silników odrzutowych TRDD-83 (izdielije 79) lub RD-107 (izdielije 107); w przypadku tego ostatniego z podwójną komorą spalania (tryby jednoprzepływowy i dwuprzepływowy). Wersja taktycznego samolotu uderzeniowego otrzymała oznaczenie Su-27IB (istriebitiel-bombardirowszczik, pol. myśliwsko-bombowy).
Zlecenie opracowania samolotu otrzymano w styczniu 1983 roku, a już w marcu OKB Suchoja przedłożyło propozycję techniczną. Ostatecznie nowy samolot wykorzystywał płatowiec i układ napędowy dwumiejscowego Su-27UB z kabiną załogi w układzie tandem. Wyposażenie miało być przejęte częściowo z projektu zmodernizowanego wielozadaniowego Su-27M (T-10M). Obejmować miało stacje radiolokacyjne obserwacji przedniej i tylnej półsfery, zasobniki z optoelektroniczną stacją obserwacyjno-celowniczą Rjabina, termowizyjnym systemem obserwacji przedniej półsfery Nocz, systemami naprowadzania pocisków rakietowych, a także nahełmowy układ wskazywania celów. Planowano zastosowanie szerokiej gamy uzbrojenia kierowanego powietrze-ziemia, w tym pocisków rakietowych z naprowadzaniem laserowym lub telewizyjnym Ch-25MŁ/MT i Ch-29Ł/T, przeciwokrętowych i przeciwradiolokacyjnych Ch-31A/P i Ch-58U, czy uniwersalnych Ch-58M oraz bomb kierowanych laserowo i telewizyjnie wagomiaru 500 i 1500 kg, a także uzbrojenia powietrze-powietrze oraz niekierowanych bomb i pocisków rakietowych stosowanych w Su-27. Zrezygnowano natomiast z konforemnych zasobników KKW. Nowy samolot miał być napędzany dwoma silnikami turbowentylatorowymi AŁ-41F (izdielije 20) z dopalaniem lub izdielije 79. Ich zabudowa wymagałyby jednak poważnego przeprojektowania konstrukcji, dlatego OKB Suchoja kontynuowało równolegle opracowanie wersji napędzanej silnikami AŁ-31FM (izdielije 99M), czyli mocniejszą wersją jednostek napędowych stosowanych w myśliwcach Su-27.
W styczniu 1984 roku w OKB ukończono pierwszą propozycję techniczną (koncepcję) wersji Su-27IB, jednocześnie zawieszając prace nad samolotem szkolno-bojowym Su-27UB (T-10U). Założeniem konstruktorów było, aby ten pierwszy był przeznaczony zarówno do zadań bojowych, jak i szkolenia zaawansowanego. Już w kwietniu tegoż roku decyzja ta została jednak cofnięta i wznowiono prace nad „sparką” T-10U. Ostateczna propozycja techniczna została wydana w grudniu 1984 roku, samolot otrzymał oznaczenie biura konstrukcyjnego T-10B (B – bombardirowszczik). Dokonano jednak pewnych zmian w dokumentacji, m.in. zrezygnowano z radaru, zamiast którego wprowadzono zabudowany w nosie kadłuba nowy optoelektroniczny system nawigacyjno-celowniczy Woschod/Szkwał, dzięki któremu samolot miał mieć możliwość wykonania zadań szturmowych na małych wysokościach.
W lipcu 1985 roku ukończono uzupełnioną propozycję techniczną, ale oceniono ją negatywnie – uznano, że nie można polegać wyłącznie na optoelektronicznym systemie celowniczym, ponieważ zagrażałoby to zdolnościom samolotu do operowania w nocy i w trudnych warunkach atmosferycznych. W związku z tym, zgodnie z zaleceniem, w projekcie ponownie przewidziano radar, ale nie była to zmodyfikowana stacja N011 z wersji myśliwskiej Su-27, lecz system radiolokacyjny optymalizowany do zadań wykrywania i śledzenia celów naziemnych, projektowany dla innego samolotu OKB Suchoja – bombowca operacyjnego T-60S (izdielije 54). Dostosowany do płatowca T-10B radiolokator z komputerami Argon otrzymał oznaczenie W004. Planowano także montaż radaru obserwacji tylnej półsfery W005 (N012) w powiększonym zasobniku pomiędzy statecznikami pionowymi („żądle”). Maszyna miała również mieć nowy optoelektroniczny układ celowniczy Platan z podświetlaczem laserowym.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
