W ostatnich dniach kwietnia br. podpisane zostały dwie umowy wykonawcze o łącznej wartości przekraczającej kwotę 15 mld PLN brutto na pozyskanie głównych elementów dla łącznie 22 baterii Zestawów Rakietowo-Artyleryjskich Pilica+. System ten będzie najniższą warstwą, nowo budowanego w Polsce naziemnego, wielowarstwowego systemu obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej.
Pilica+ częścią wielowarstwowej obrony powietrznej
W przypadku wystąpienia konfliktu zbrojnego do największych zagrożeń zalicza się te pochodzące z domeny powietrznej. Można do nich wliczyć ataki z wykorzystaniem m.in: samolotów, śmigłowców, bezzałogowych statków powietrznych (BSP), taktycznych pocisków balistycznych (TBM), pocisków manewrujących, pocisków rakietowych powietrze–ziemia, bomb i zasobników szybujących oraz amunicji artyleryjskiej, rakietowej i moździerzowej (RAM).
Obecnie polski system naziemnej obrony powietrznej (NOP) składa się z trzech komponentów. Pierwszy, należący do Sił Powietrznych, tworzy sześć dywizjonów rakietowych Obrony Powietrznej (drOP): 32., 33., 34., 35., 36. i 37., wchodzących w skład 3. Warszawskiej Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej. Drugi komponent NOP tworzy jedenaście dywizjonów przeciwlotniczych (dplot) w składzie trzech operacyjnych pułków przeciwlotniczych (4., 8. i 15.) Wojsk Lądowych oraz nowe dplot powstające w ramach formowanego 18. Pułku Przeciwlotniczego. Trzeci komponent NOP składa się z dwunastu dplot w składzie brygad Wojsk Lądowych(w tym jednego w trakcie formowania) oraz dwóch dplot Marynarki Wojennej. Uzupełnieniem NOP są systemy przeciwlotnicze zainstalowane na okrętach Marynarki Wojennej.
Dwa pierwsze z ww. komponentów w najbliższych latach czeka proces integracji, zmian organizacyjnych i przezbrojenia w nowe systemy. W rezultacie w ich składzie znajdą się: cztery dywizjony zestawów rakietowych obrony powietrznej (ZROP) średniego zasięgu Wisła i 12 dywizjonów ZROP krótkiego zasięgu Narew oraz 22 baterie Zestawów Rakietowo-Artyleryjskich (ZRA) Pilica+. Te ostatnieprzydzielone zostaną do obrony baz lotniczych (pięć baterii) oraz będą podlegały dywizjonom Wisła i służyły do ich osłony (16 baterii), a jedna bateria zostanie wydzielona do szkolenia. Dywizjony będą formalnie podzielone pomiędzy Siły Powietrzne i Wojska Lądowe, ale ujednolicone pod względem: organizacyjnym, strukturalnym, systemu dowodzenia, sposobu działania oraz wykorzystywanego wyposażenia, tworząc zintegrowany i wielowarstwowy system NOP. Posiadane zasoby będzie można elastycznie przydzielać w zależności od potrzeb, zarówno do zadań związanych z ochroną infrastruktury krytycznej, jak i do osłony obszarów koncentracji i działań jednostek Wojsk Lądowych. Nowy system będą tworzyły trzy warstwy: najniższa o zasięgu do 25 km, zbudowana w oparciu o 22 baterie ZRA Pilica+, pośrednia o zasięgu do 45 km i zdolna do zwalczania celów niskolecących, zbudowana w oparciu o 23 baterie ZROP krótkiego zasięgu Narew oraz górna o zasięgu do ok. 100 km i zdolna do zwalczania głowic taktycznych pocisków balistycznych oraz części zagrożeń hipersonicznych, zbudowana w oparciu o osiem baterii ZROP średniego zasięgu Wisła (Patriot). W skład systemu NOP wejdą także polskie radary dalekiego zasięgu P-18PL oraz Systemy Pasywnej Lokacji (PCL/PET).
Cel to osłona baz lotniczych
Historia systemu Pilica sięga 2006 roku, kiedy to zespół specjalistów z Wojskowej Akademii Technicznej (WAT) we współpracy z Szefostwem Obrony Przeciwlotniczej Sił Powietrznych opracował pierwsze założenia nowego systemu obrony przeciwlotniczej baz lotniczych. Uznano, że system taki powinien charakteryzować się m.in.: wysoką skutecznością zwalczaniu celów niskolecących (BSP i pocisków manewrujących), zdolnością do długotrwałego utrzymania wysokiego stopnia gotowości, małą liczebnością obsługi, dużą żywotnością, zdolnością do przerzutu samolotami, możliwością pasywnej pracy (sensory optoelektroniczne, światłowodowe połączenia elementów systemu) czy też zdolnością współdziałania z organami kierowania ruchem lotniczym.
Przeprowadzone analizy wykazały, że biorąc pod uwagę dostępne technologie, jedynym systemem uzbrojenia, na bazie którego można zbudować nowe rozwiązanie spełniające ww. wymagania był Przeciwlotniczy System Rakietowo-Artyleryjski PSR-A ZUR-23-2KG Jodek-G, choć jednocześnie jako bazę do przyszłych modyfikacji wybrano armatę ZU-23-2, co miało ułatwić możliwość eksportu. Planowanej do opracowywania jednostce ogniowej (JO) nadano nazwę ZUR-23-2SP Jodek-SP.
Wstępne prace w latach 2007–2009 prowadzono w ramach trzech projektów rozwojowych: „Opracowanie zintegrowanego systemu kierowania ogniem plutonu przeciwlotniczego osłony bazy lotniczej z zestawami ZUR-23-2KG i celownikami CP-1SP”, „Aparatura Wspomagania Procesu Kierowania Ogniem (AWPKO) w systemie obrony przeciwlotniczej obiektu punktowego” (zgodnie z wymaganiami kr. Pilawa) oraz „Synteza systemu kierowania ogniem w przeciwlotniczym zestawie artyleryjskim”.
Jesienią 2010 roku powołano konsorcjum, którego liderem została WAT, a członkami OBR Sprzętu Mechanicznego Sp. z o.o. i Bumar Sp. z o.o. Podjęło się ono realizacji projektu rozwojowego pod nazwą „Przeciwlotniczy zestaw rakietowo-artyleryjski krótkiego zasięgu systemu osłony bazy lotniczej Pilica”. Projekt z dofinansowaniem z MNiSzW miał wartość 8 mln PLN. Prace wykonano w okresie od grudnia 2010 roku do czerwca 2013 roku. Ich celem było opracowanie m.in. demonstratora JO Jodek-SP, którego próby na terenie Centralnego Poligonu Sił Powietrznych (CPSP) w Ustce przeprowadzono w sierpniu 2012 roku. Opracowany demonstrator wyposażony był wówczas w tymczasową głowicę optoelektroniczną PCO ZMO-2 Horus.
Z wydarzeń mających miejsce w 2012 roku należy odnotować jeszcze przyjęcie w grudniu nowego „Planu Modernizacji Technicznej na lata 2013–2022”, w którym zapisano zamiar pozyskania sześciu baterii PSR-A Pilica, a także podpisanie przez ZM Tarnów S.A. z Ministerstwem Skarbu Państwa umowy o wartości 22,5 mln PLN na „Wdrożenie do produkcji seryjnej PSR-A Pilica”, na mocy której zakład otrzymał dofinansowanie w wysokości 21,7 mln PLN.
Warto także wspomnieć, że w 2011 roku w PIT S.A. rozpoczęto realizację pracy rozwojowej pod nazwą „Mobilny zestaw radaru obrony przeciwlotniczej bliskiego zasięgu z nadajnikiem półprzewodnikowym kryptonim Bystra”.
W 2013 roku na demonstratorze JO Jodek-SP zamontowano nową głowicę optoelektroniczną GOS-1 Aurora (w pierwotnej konfiguracji z kamerami po prawej stronie i dalmierzem laserowym po lewej stronie, co w toku dalszych prac zmieniono) i poddano kolejnym badaniom na terenie CPSP w Ustce, które zakończono w czerwcu 2013 roku.
W latach 2013–2014 prace koncentrowały się na wyprodukowaniu prototypu drugiej JO Jodek-SP i kontenerowego stanowiska dowodzenia na podwoziu Jelcz 442.32. Do testów systemu Pilica wykorzystywano stację radiolokacyjną Soła, którą początkowo zamierzano włączyć w skład systemu, ale ostatecznie tak się nie stało. Poligonowe badania weryfikacyjne prototypowych elementów systemu Pilica z udziałem wojska odbyły się w październiku i listopadzie 2015 roku, najpierw na lotnisku w Chrcynnie koło Nasielska, a następnie na CPSP. Ich pozytywny rezultat otworzył drogę do rozpoczęcia negocjacji warunków umowy na dostawy.
Pierwsze sześć baterii Pilica
Postępowanie na pozyskanie sześciu baterii PSR-A Pilica rozpoczęto 18 marca 2016 roku. Do realizacji programu w kwietniu 2016 roku powołano Konsorcjum PGZ-PILICA w składzie: Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. (lider), ZM Tarnów S.A., PCO S.A. i PIT-Radwar S.A., z którym 24 listopada 2016 roku Inspektorat Uzbrojenia podpisał umowę na dostawy. Udzielone zamówienie miało wartość 746,2 mln PLN brutto i przewidywało wykonanie prac w latach 2019–2022.
Po opracowaniu i zatwierdzeniu Projektu Wykonawczego systemu 31 października 2018 roku doszło do zawarcia aneksu, w wyniku którego zmieniono kilka wymagań. W szczególności uzgodniono, że system nie otrzyma stacji radiolokacyjnej Soła, ale przewoźny izraelski radar Elta/IAI ELM-2106 NG, któremu nadano polskie oznaczenie SRL-97. W wersji produkcyjnej Pilicy zmianie miało ulec również stanowisko dowodzenia. Na etapie demonstratora umieszczono je wraz z elementami systemu łączności w 15-stopowym kontenerze zamontowanym na podwoziu Jelcz 442.32 z krótką kabiną załogi. W wersji produkcyjnej stanowisko dowodzenia miało znajdować się w wydłużonej kabinie ciężarówki Jelcz 442.32, a wyposażenie łączności umieszczono w 10-stopowym kontenerze o obniżonej wysokości, co miało umożliwić transport lotniczy. Podpisany aneks zmienił także termin dostawy pierwszej baterii z 2019 na 2020 rok.
Ze względu na skutki pandemii COVID-19, w tym szczególnie z powodu problemów z dostawami niektórych komponentów elektronicznych, do umowy z 2016 roku w dniu 3 grudnia 2021 roku dołączony został aneks nr 6, wydłużający termin zakończenia dostaw z 2022 na 2023 rok.
W skład pojedynczej baterii PSR-A Pilica weszły następujące elementy:
- stanowisko dowodzenia (SD), służące do dowodzenia i kierowania ogniem JO Jodek-SP, zbudowane na podwoziu Jelcz 442.32 P06 z 10-stopowym kontenerem mieszczącym sprzęt łączności i agregaty prądotwórcze oraz z wydłużoną sześciomiejscową kabiną przeznaczoną dla czterech żołnierzy obsługi PSR-A Pilica, w której umieszczono konsole operatorów systemu dowodzenia;
- przewoźna stacja radiolokacyjna SRL-97 (ELM-2106 NG);
- sześć JO ZUR-23-2SP Jodek-SP, z ciągnikami artyleryjskimi (CA) Jelcz 442.32 S04 z wydłużoną czteromiejscową kabiną dla operatorów JO;
- sześć przenośnych konsol zdalnego sterowania (PKZS) wyposażonych w wyświetlacz i wolant do zdalnego kierowania JO Jodek-SP z kabiny CA lub z odległości do 100 m od JO;
- infrastruktura sieciowa zapewniająca łączność cyfrową za pomocą połączeń światłowodowych (na odległości do 5 km) i radiowych pomiędzy SD a JO Jodek-SP oraz pomiędzy SD a radarem SRL-97;
- dwa pojazdy transportowe (PT) na podwoziu Jelcz 442.32 S02 z kabiną dwumiejscową;
- dwa pojazdy amunicyjne (PA) na podwoziu Jelcz 442.32 S02 z kabiną dwumiejscową;
- amunicja kalibru 23×152 mm, pociski rakietowe Grom/Piorun.
Wszystkie ww. podwozia Jelcz 442.32 posiadają napęd 4×4 i przystosowane są do jazdy w warunkach terenowych. Łącznie w każdej baterii Pilica jest 11 tego typu wozów. Podsystem łączności, podsystem zasilania, stanowiska operatorskie i JO mogą być transportowane z wykorzystaniem samolotu C-295M, natomiast pojazdy baterii do transportu powietrznego wymagają zastosowania samolotu C-130 Hercules lub większego.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
