W dniu 6 stycznia 1940 roku porucznik Jorma Sorvanto dokonał niezwykłego czynu. Pilotując Fokkera D.XXI (FR-97) zestrzelił sześć radzieckich bombowców typu Iliuszyn DB-3, należących do 6. DBAP (Dalniebombardirowocznyj Awiacjonnyj Połk— pułk lotnictwa bombowego dalekiego zasięgu) i to w niespełna cztery minuty.
W listopadzie 1939 roku, w dniu wybuchu wojny, Finowie dysponowali zaledwie 235 maszynami, w tym 114 zdatnymi do lotu. Wśród nich było 31 myśliwskich Fokkerów D.XXI (pięć znajdowało się w naprawie) oraz 10 przestarzałych brytyjskich dwupłatów Bristol Bulldog Mk IVA (23 grudnia 1939 roku porucznik Teva z LLv 26 zestrzelił dwa radzieckie bombowce SB z 24. SBAP pilotując taki samolot). Do marca 1940 roku Finom udało się pozyskać kilkadziesiąt maszyn, co sprawiło, że w momencie zakończenia działań zbrojnych dysponowali już 100 samolotami myśliwskimi. Strona radziecka do walki skierowała 2318 maszyn, w tym 1044 myśliwców, 835 bombowców oraz 425 samolotów innych typów (rozpoznawczych, łącznikowych). Zaangażowanie radzieckiego lotnictwa stale rosło. W marcu na froncie fińskim dysponowano 3818 samolotami, w tym 1719 myśliwcami, 1416 bombowcami i 566 samolotami innych typów. W trakcie trzymiesięcznych walk lotnictwo radzieckie utraciło 579 samolotów (207 zestrzelili fińscy piloci, 314 artyleria przeciwlotnicza, pozostałe to najprawdopodobniej wypadki lotnicze). Przewaga Rosjan była zatem przytłaczająca — co nie powinno dziwić, należy zauważyć, że część winy za taki stan dysproporcji ponosili sami Finowie. Skala zaniedbań, jakie trapiły fińskie Siły Powietrzne, była duża i nie można jej wytłumaczyć tylko brakiem odpowiednich funduszy.
W dniu 17 kwietnia 1918 roku niemiecki oficer lotnictwa, kapitan Karl Seber, został dowódcą Sił Powietrznych (Ilmavoimat). Pierwsze loty (głównie rozpoznawcze) miały miejsce jeszcze w lutym i marcu, gdy trwały walki z Czerwoną Gwardią i były dziełem niemieckich i szwedzkich pilotów, a wykonano je na niemieckim i rosyjskim sprzęcie. Seber dysponował dwoma Oddziałami Lotniczymi nr 1 i 2 (Lento-Osasto 1 i 2). Łącznie dowodził 16 pilotami. W lotnictwie rosyjskim, stacjonującym na terenie Finlandii, było zaledwie czterech lotników pochodzenia fińskiego: Valfrid Nykänen (został zabity 4 lutego 1918 roku, gdy dostał się do niewoli), Väinö Mikkola, Arvi Pajunen (obserwator) i Bertil Mårtenson. Było także fińskich 11 mechaników. Do grudnia zdołano sformować dwa kolejne oddziały lotnicze i łącznie dysponowano 31 maszynami (aż 20 z nich to łodzie latające) 14 różnych typów. 15 grudnia 1918 roku wojska niemieckie rozpoczęły ewakuację z Finlandii i nowym dowódcą Sił Powietrznych został płk Sixtus Hjelmman.
Wiosną 1919 roku Ilmavoimat „dostał się pod opiekę” francuskiej misji wojskowej. Francuz, mjr Raoul Etienne, zorganizował kursy dla mechaników oraz podstawowy kurs pilotażu. Oczywiście armia fińska dokonała zakupu odpowiedniego sprzętu we Francji. Kupiono 20 samolotów Breguet XIV. W 1923 roku dokupiono kolejnych 18 sztuk i wyposażono je w silniki Fiat A-12bis) i 12 łodzi latających Georges Levy 40 HB2. W czerwcu 1919 roku por. Pajunen został wysłany do Francji w celu zakupu maszyn szkolnych. W 1920 roku do Finlandii przybyło sześć maszyn Caudron G.3. Łącznie Siły Powietrzne użytkowały 19 maszyn tego typu (sześć zmontowano w Wojskowych Warsztatach Lotniczych). 26 października 1920 roku nowym dowódcą został mjr Arne Sakari Somersalo. Był to oficer o bardzo szerokich horyzontach, dostrzegał ważną rolę jaką lotnictwo może pełnić w trakcie konfliktu zbrojnego. Dostrzegał także konieczność produkowania w Finlandii samolotów i silników lotniczych. Dzięki jego staraniom uruchomiono w 1921 roku w Państwowej Fabryki Samolotów (Valtion Lentokonetehdas) licencyjną produkcję wodnosamolotów Hansa-Brandenburg W.33 (koszt licencji wyniósł 400 tys. marek fińskich). W latach 1922–1936 wyprodukowano 120 egzemplarzy samolotu I.V.LA.22. W styczniu 1926 roku uruchomiano produkcję francuskich Caudron C.60 (34 egzemplarze), a także zbudowano kilka prototypów maszyn zaprojektowanych przez Finów (Haukka, Kurki).
Somersalo opracował także projekt rozbudowy Sił Powietrznych (w 1922 roku). Zgodnie z nim miały one składać się z lotnictwa lądowego, morskiego i sił jeziora Ładoga. W skład lotnictwa lądowego miały wchodzić cztery eskadry szkolne (w każdej 12 samolotów, razem 48 sztuk), jedna eskadra rozpoznawcza (12 samolotów), osiem eskadr szturmowych (w każdej po siedem samolotów, razem 56 sztuk), 11 eskadr myśliwskich (w każdej po siedem samolotów, razem 77 sztuk) i trzy eskadry bombowe (w każdej po osiem samolotów, razem 24 sztuki). Łącznie lotnictwo lądowe miało liczyć 217 samolotów. W lotnictwie morskim miały się znajdować: trzy eskadry szkolne (po sześć samolotów, razem 18 maszyn), trzy eskadry myśliwskie (w każdej po siedem maszyn, razem 21 sztuk), trzy eskadry bombowe (w każdej po osiem maszyn, razem 24 sztuki) oraz eskadra torpedowa (osiem maszyn). Łącznie dawało to 71 samolotów. Siły operujące na jeziorze Ładoga miały się składać z czterech eskadr: dwóch szkolnych (12 maszyn, po sześć samolotów), myśliwskiej (siedem samolotów) i bombowej (osiem maszyn), Łącznie było to 27 samolotów. Zgodnie z planem Siły Powietrzne miały dysponować 315 samolotami, a koszty całego programu obliczono na 530 mln marek fińskich. Oczywiście program ten nigdy nie został zrealizowany. W 1923 roku w skład Sił Powietrznych wchodziły: Szkoła Lotnicza, Eskadra Myśliwska, Eskadra Bombowa, Eskadra Rozpoznania Lądowego, Eskadra Rozpoznania Morskiego oraz Wojskowe Warsztaty Lotnicze. Łącznie dysponowano 135 samolotami szkolnymi i bojowymi. 6 kwietnia 1925 roku Somersalo został oddelegowany do Sztabu Generalnego (w 1926 roku został dyrektorem linii lotniczych Aero Oy) i pełniącym obowiązki dowódcy lotnictwa został mjr Väniö Vuori (Wuori). 4 lutego 1926 roku został on mianowany dowódcą Sił Powietrznych.
W dniu 1 kwietnia 1926 roku płk Vuori wprowadził nową organizację Sił Powietrznych. Lotnictwo składało się wówczas z: Dywizjonu Lotnictwa Lądowego (dwie eskadry: myśliwska na samolotach Gourdou-Leseurre G.L.22, i rozpoznawcza na Breugetach XIV, w Utti), 1. Samodzielnego Dywizjonu Morskiego w Viipuri, 2. Samodzielnego Dywizjonu Morskiego (Sortavala) i 3. Samodzielnego Dywizjonu Morskiego w Turkusaari, Szkoły Lotniczej i Wojskowych Warsztatów Lotniczych w Santahamina (wszystkie na wodnosamolotach I.V.L. A.22). Niestety Vuori okazał się oficerem niekompetentnym. Zaniedbał szkolenie lotnicze. Państwowa Fabryka Samolotów nie otrzymywała zamówień. Fatalny obraz dopełniły nietrafione zakupy zagraniczne – choć tu trzeba zaznaczyć, że to nie płk Vuori był głównym winowajcą.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
