Od początku wojny rosyjsko-ukraińskiej, w fazie pełnoskalowej trwającej od 24 lutego 2022 roku, państwa członkowskie UE zdecydowały się wesprzeć Kijów kilkudziesięcioma miliardami euro z unijnej kasy. Ta pomoc finansowa wydatnie pomogła ukraińskiej armii w walce z żołnierzami Federacji Rosyjskiej, a ukraińskiej administracji rządowej w podtrzymaniu funkcjonowania struktur państwa. Skala pomocy wobec kraju, który nie należy do UE, jest bezprecedensowa w historii tej organizacji międzynarodowej. Ponadto 5 marca 2024 roku Komisja Europejska zaproponowała utworzenie nowego instrumentu wsparcia ukraińskiej bazy technologiczno-przemysłowej sektora obronnego.
Europejski Instrument na rzecz Pokoju
Gdy 24 lutego 2022 roku wojska Federacji Rosyjskiej rozpoczęły inwazję na Ukrainę, Unia Europejska nie dysponowała „wojennymi” regulacjami prawnymi, dającymi podstawy do finansowania wsparcia wysiłku wojennego państwa trzeciego, niebędącego członkiem UE i napadniętego przez inne państwo trzecie, także niebędące członkiem UE. Jednak w sytuacji pełnoskalowej wojny w Europie państwa członkowskie UE wraz z instytucjami unijnymi zdecydowały się sięgnąć po Europejski Instrument na rzecz Pokoju (European Peace Facility), który został utworzony 22 marca 2021 roku na mocy decyzji Rady Europejskiej (WPZiB) 2021/509. Jego celem jest finansowanie przez państwa członkowskie działań Unii w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, służących utrzymaniu pokoju, zapobieganiu konfliktom i umacnianiu bezpieczeństwa międzynarodowego. Te cele zostały zinterpretowane funkcjonalnie przez rządy państw UE, stąd Instrument służy w praktyce wspieraniu wysiłku wojennego państwa dotkniętego wojną napastniczą. Instrument zastąpił i rozszerzył wcześniejsze narzędzia finansowe UE w tej dziedzinie, tzn. mechanizm Athena (działał od 1 marca 2004 roku w celu finansowania wspólnych kosztów związanych z unijnymi operacjami wojskowymi) i Instrument na rzecz Pokoju w Afryce (działał od 11 grudnia 2003 roku jako główne źródło unijnego finansowania starań na rzecz pokoju i bezpieczeństwa podejmowanych przez Unię Afrykańską).
Środki finansowe z Instrumentu mogą być przeznaczane na zapewnianie sprzętu wojskowego i obronnego, infrastruktury oraz pomocy technicznej. Gdy Instrument był ustanawiany, to pierwotny pułap finansowy na jego realizację wynosił 5,69 mld euro na lata 2021–2027, ale w marcu 2024 roku, po trzech latach funkcjonowania, było to już ponad 17 mld euro. Instrument jest finansowany poza budżetem unijnym, co oznacza, że państwa członkowskie wpłacają swoją składkę corocznie w wysokości zależnej od przewidywanego na ten cel budżetu. Wydatkowanie środków z tego źródła jest zarządzane przez komitet złożony z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich UE.
Wsparcie z Instrumentu dla Ukrainy
Unia wsparła Ukrainę, korzystając z Instrumentu, jeszcze przed pełnoskalową inwazją Federacji Rosyjskiej. Dnia 2 grudnia 2021 roku Rada Europejska (instytucja złożona z szefów unijnych państw i rządów, przewodniczącego Rady oraz przewodniczącego Komisji Europejskiej) zdecydowała się przeznaczyć skromną ówcześnie kwotę 31 mln euro na sfinansowanie w ciągu trzech lat dostaw dla ukraińskiej armii sprzętu nieśmiercionośnego, który miał służyć wzmocnieniu zdolności jej wojskowych służb medycznych (w tym wyposażenia dla szpitali polowych), służb inżynieryjnych (w tym sprzętu do rozminowywania), służb w zakresie mobilności i logistyki oraz cyberobrony.
W obliczu dokonanej już inwazji rosyjskiej, 25 lutego 2022 roku Ukraina zwróciła się do UE z pilną prośbą o pomoc w zapewnieniu sprzętu wojskowego. Już 28 lutego Rada Europejska, na mocy decyzji 2022/338 w sprawie wykorzystania Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju dla dostarczenia pomocy ukraińskim siłom zbrojnym, zdecydowała o przeznaczeniu 450 mln euro na sfinansowanie dostaw sprzętu wojskowego i platform wojskowych o śmiercionośnej sile oraz 50 mln euro na dostawy środków ochrony indywidualnej, apteczek pierwszej pomocy i paliwa. Rada wprost wskazała, że celem tej pomocy jest: „przyczynienie się do wzmocnienia zdolności i odporności ukraińskich sił zbrojnych, by broniły integralności terytorialnej i suwerenności Ukrainy i chroniły ludność cywilną przed trwającą agresją wojskową”.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
