Budowa naziemnego, wielowarstwowego i zintegrowanego systemu obrony powietrznej, to jedno z najbardziej priorytetowych i kosztowniejszych zadań związanych z modernizacją techniczną Sił Zbrojnych RP, na którego wykonanie w latach 2020–2035 roku planuje się przeznaczyć budżet w wysokości 122,6 mld PLN. Warto więc przypomnieć, które programy wchodzą w skład tego zadania, jakie są ich cele oraz przybliżyć, na jakim etapie realizacji obecnie się znajdują.
Możliwe zagrożenia z powietrza od czasów I wojny światowej systematycznie rosną i mają coraz większe znaczenie na współczesnym polu walki. Początkowo były to tylko samoloty, obecnie zalicza się do nich także: śmigłowce, bezzałogowe statki powietrzne (BSP), amunicję artyleryjską, rakietową i moździerzową (RAM) oraz najtrudniejsze do zwalczania – pociski manewrujące i taktyczne pociski balistyczne (TBM). Te ostatnie stanowią zagrożenie, któremu Siły Zbrojne RP do tej pory nie były w stanie przeciwdziałać. Sytuację komplikuje dodatkowo możliwość równoczesnego użycia ww. środków. Należy także wspomnieć o rozwijanej broni hipersonicznej (o prędkości kilkukrotnie przekraczającej prędkości dźwięku), której zwalczanie wymaga dalszego rozwoju systemów przeciwrakietowych.
W większości konfliktów międzynarodowych, które miały miejsce na świecie w okresie ostatnich lat, intensywnie wykorzystywano lotnictwo. W tych najnowszych dodatkowo wzrosło znaczenie i skala stosowania BSP i pocisków manewrujących. Rola obrony powietrznej w warunkach współczesnego pola walki jest zatem kluczowa dla zapewnienia ochrony krytycznej infrastruktury państwa oraz zgrupowań wojsk.
W tym miejscu warto odpowiedzieć na pytanie, dlaczego dla Polski szczególnie naziemny system obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej (skrótowo OP) ma tak duże znaczenie. Infrastruktura i zgrupowania wojsk znajdujące się na terytorium Polski narażone są na intensywne ataki z powietrza już w pierwszych godzinach potencjalnego konfliktu. Jednocześnie możliwość wykorzystania własnego (oraz sojuszniczego) lotnictwa będzie ograniczona z następujących powodów:
- krótkiego czasu od wykrycia ataków do podjęcia działań obronnych (bliskość granicy);
- zasięgów systemów obrony powietrznej potencjalnego przeciwnika, obejmujących znaczny obszarze Polski, w tym strefę działań wojsk;
- silnego lotnictwa potencjalnego przeciwnika;
- możliwości uszkodzenia lub utrudnionej dostępności własnych lotnisk z powodu złych warunków atmosferycznych.
Nawet w przypadku uzyskania wsparcia lotnictwa NATO, potencjalny przeciwnik nadal będzie miał możliwość efektywnego atakowania ważnych obiektów w głębi kraju, w tym baz lotniczych, z wykorzystaniem TBM i pocisków manewrujących. System OP, aby posiadał zdolność eliminacji różnego rodzaju zagrożeń musi być wielowarstwowy, czyli składać się z kilku podsystemów charakteryzujących się różnymi osiągami w zakresie maksymalnego zasięgu. Zgodnie z klasyfikacją NATO można podzielić go na cztery zasadnicze warstwy:
- bardzo krótkiego zasięgu (BKZ)/VSHORAD – o zasięgu do 10 km;
- krótkiego zasięgu (KZ)/SHORAD – o zasięgu od 10 do 50 km,
- średniego zasięgu (SZ)/MRAD – o zasięgu od 50 do 100 km,
- dalekiego zasięgu (DZ)/LRAD – o zasięgu powyżej 100 km.
W skład systemów BKZ wchodzą: zestawy rakietowe obrony powietrznej (ZROP) bardzo krótkiego zasięgu (ZROP-BKZ), przeciwlotnicze systemy rakietowo-artyleryjskie (PSR-A), przeciwlotnicze systemy artyleryjskie (PSA), przeciwlotnicze systemy laserowe (PSL) oraz przeciwlotnicze systemy z bronią elektromagnetyczną (PSEM). Szczególnym rodzajem ZROP-BKZ są przenośne przeciwlotnicze zestawy rakietowe (PPZR). W przypadku systemów o większym zasięgu wykorzystywane są już praktycznie tylko ZROP, odpowiednio: krótkiego zasięgu (ZROP-KZ), średniego zasięgu (ZROP-SZ) oraz dalekiego zasięgu (ZROP-DZ).
Aktualny potencjał polskiego systemu OP tworzy przede wszystkim 30 dywizjonów:
- sześć dywizjonów rakietowych Obrony Powietrznej (drOP) w składzie 3. Warszawskiej Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej;
- 11 dywizjonów przeciwlotniczych (dplot) w składzie trzech pułków przeciwlotniczych Wojsk Lądowych (WL);
- 11 dywizjonów przeciwlotniczych w składzie brygad WL;
- dwa dywizjony przeciwlotnicze Marynarki Wojennej (MW).
Z dostępnych informacji wynika, że dodatkowo w trakcie formowania znajduje się 18. Pułk Przeciwlotniczy z Zamościa, w skład którego prawdopodobnie wejdą kolejne cztery dywizjony przeciwlotnicze. Nowo formowany jest również dplot w ramach 19. Lubelskiej Brygady Zmechanizowanej. Po sformowaniu ww. jednostek w składzie Sił Zbrojnych RP będzie znajdowało się łącznie 35 dplot i drOP.
Eksploatowane obecnie: ZROP-DZ S-200 Wega-C, ZROP-KZ S-125 Newa-SC, ZROP-KZ 2K12 Kub i ZROP-BKZ 9M33 Osa oparte są o radzieckie rozwiązania technologiczne z lat 70. ubiegłego wieku i zostały tylko częściowo zmodernizowane przez polski przemysł. Nie są one w stanie zwalczać głowic TBM, w związku czym Polska jest praktycznie bezbronna w przypadku potencjalnego ataku przy użyciu takich systemów jak 9K720 Iskander-M. Mocno ograniczone są również ich możliwości zwalczania nowoczesnych pocisków manewrujących. Ponadto, ww. zestawy posiadają następujące ograniczenia: wymagają kierowania rakietami komendami ze stacji naprowadzania na całym odcinku toru ich lotu, są jednokanałowe, tzn. jeden zestaw może prowadzić ogień tylko do jednego celu oraz wymagają śledzenia przez stację radiolokacyjną zestawu zwalczanego celu przez cały czas aż do jego zniszczenia, emitując przez ten czas promieniowanie elektromagnetyczne, co ułatwia przeciwnikowi jej wykrycie. Ponadto zestawy posiadają miejscocentryczny charakter. Za wyjątkiem stacjonarnego zestawu Wega-C wszystkie wykorzystywane ZROP charakteryzują się zasięgiem nie przekraczającym 25 km, co powoduje, że nie mają one zdolności do zwalczania części potencjalnych zagrożeń. Co chyba jednak najbardziej istotne, ze względu na swój wiek od 34 do 47 lat, będą musiały zostać w najbliższych latach całkowicie wycofane z eksploatacji.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
