Rozpoczęcie 24 lutego 2022 roku przez Federację Rosyjską inwazji na Ukrainę doprowadziło do gwałtownego pogorszenia bezpieczeństwa Polski. Skutkiem tych wydarzeń było podjęcie w ubiegłym roku bezprecedensowych działań mających na celu pilne zwiększenie zdolności Sił Zbrojnych RP, w tym poprzez przyspieszenie procesu modernizacji technicznej oraz zwiększenie liczebności armii. W rezultacie, zawarto dziesiątki umów na dostawy nowego sprzętu wojskowego o łącznej wartości przekraczającej 140 mld PLN, podpisano kilka umów ramowych oraz wysłano zapytania ofertowe inicjujące kolejne zamówienia.
Uwarunkowania
Rosyjska agresja na Ukrainę bezpośrednio spowodowała, że znaczne ilości sprzętu wojskowego (SpW) znajdującego się na wyposażeniu Wojska Polskiego przekazano armii ukraińskiej. Mowa tu o m.in. o: większości posiadanych przez Polskę czołgów T-72, armatohaubicach samobieżnych (AHS) Krab, haubicach samobieżnych 2S1 Goździk, bojowych wozach piechoty BWP-1, wyrzutniach rakiet BM-21 Grad, zestawach obrony powietrznej S-125 Newa-SC i 9K33 Osa, uzbrojeniu lotniczym, przenośnych przeciwlotniczych pociskach rakietowych Grom i Piorun, granatnikach RPG-76 Komar i RGP-40, karabinkach Grot oraz znacznych ilościach amunicji. Decyzje w tym zakresie spowodowały, że w wielu jednostkach garaże i magazyny zostały puste i należało pilnie uzupełnić powstałe braki. Dodatkowo nie można wykluczyć, że wojna na Ukrainie potrwa jeszcze dość długo, co może wiązać się z koniecznością dalszych dostaw SpW, w tym także z zasobów Wojska Polskiego.
Prowadzony dotąd proces modernizacji technicznej niestety przebiegał zbyt wolno, w rezultacie czego w nowoczesny SpW udało się przezbroić jedynie niewielką część jednostek. Realnie są to wyspy nowoczesności w morzu sprzętu, którego okres eksploatacji sięga 30–50 lat.
Rosyjska inwazja na Ukrainę wpłynęła także na podjęcie decyzji o konieczności zwiększenia wielkości Sił Zbrojnych RP, m.in. o dwie nowe dywizje Wojsk Lądowych, czego skutkiem było wygenerowanie potrzeb dotyczących pozyskania jeszcze większych ilości nowego SpW, szczególnie dla Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych. Potrzeby Marynarki Wojennej uznano za mniej priorytetowe.
Na ubiegłoroczny proces modernizacji technicznej wpływ miało także przyjęcie 11 marca 2022 roku ustawy o obronie Ojczyzny (U3O) oraz powołanie Agencji Uzbrojenia (AU), która rozpoczęła funkcjonowanie 1 stycznia 2022 roku. Dzięki U3O od 2023 roku podniesiono coroczne wydatki na obronność do poziomu 3% PKB. Ustawa zapewniła także dodatkowe, pozabudżetowe źródło finansowania potrzeb modernizacyjnych w postaci Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych (FWSZ), który zastąpił dotychczasowy Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych (FMSZ).
Obie zmiany spowodowały, że budżet planowany na modernizację techniczną w 2022 roku wzrósł o ok. 11 mld PLN (dzięki środkom z FWSZ), a w 2023 roku o ok. 48,1 mld PLN (dzięki wzrostowi wydatków na obronność z 2,2% PKB do 3% PKB (o 7,3 mld PLN) i dzięki środkom FWSZ (o 40,8 mld PLN). Również w kolejnych latach środki na ten cel powinny być znacznie wyższe niż przed wejściem w życie U3O. Przypomnijmy, z chwilą przyjęcia w październiku 2019 roku „Planu Modernizacji Technicznej (PMT) na lata 2021–2035 z uwzględnieniem 2020 roku”, budżet modernizacyjny (w latach 2020–2035) planowano na kwotę 524 mld PLN. Obecnie wzrosła ona do ok. 687,7 mld PLN (z czego 38,7 mld PLN stanowią wydatki poniesione w latach 2020–2021, a 649 mld PLN wydatki planowane przez MON na lata 2022–2035). Do tego dochodzą dodatkowe środki z FWSZ, które tylko w latach 2022–2026 szacuje się na ponad 200 mld PLN. Trzecim źródłem finansowania potrzeb modernizacyjnych, w zakresie zakupu środków bojowych, w tym amunicji, jest Plan Zakupów Środków Materiałowych (PZŚM).
Utworzenie FWSZ pozwolić ma na radykalne zwiększenie możliwości finansowania wydatków modernizacyjnych. Niestety, negatywnym skutkiem tego wzrostu będzie zwiększenie poziomu zadłużenia państwa, bowiem większość dochodów FWSZ ma pochodzić z mechanizmów dłużnych, w tym m.in. z tytułu emisji obligacji. W perspektywie wieloletniej, powstałe zadłużenie może stanowić istotne obciążenie dla budżetu na obronność.
Potrzebę zwiększenia wielkości Sił Zbrojnych RP, w tym w zakresie nowego SpW, ujęto w opracowanym w pierwszej połowie 2022 roku niejawnym dokumencie „Model 2035”, którego najważniejsze założenia zaprezentowano podczas odprawy kierowniczej kadry MON oraz Sił Zbrojnych RP 13 czerwca 2022 roku. Następnie wskazane w dokumencie cele uwzględniono w „Pakiecie Wzmocnienia Sił Zbrojnych RP na lata 2023–2025” (PWSZ 2023–2025) oraz zaktualizowanej wersji „Programu Rozwoju Sił Zbrojnych RP w latach 2021–2035” (PRSZ 2021–2035). Pierwszy z nich opracowany został na podstawie wymagań określonych w U3O i zaakceptowany jednogłośnie przez sejmową Komisję Obrony Narodowej (SKON) 7 lipca 2022 roku. Dokument określa m.in. planowane dostawy nowego SpW, które powinny zostać zrealizowane w najbliższych trzech latach. Potrzeby wieloletnie ujęto natomiast w zaktualizowanej wersji PRSZ 2021–2035. Dokument został zaakceptowany przez SKON 5 sierpnia 2022 roku i w formie zarządzenia podpisany przez ministra ON 18 sierpnia 2022 roku. Na podstawie obu ww. dokumentów nadrzędnych, korektą techniczną dokonano również aktualizacji PMT na lata 2021–2035.
Na szeroką skalę w ubiegłym roku wprowadzono mechanizm umów ramowych koordynowanych przez AU, na podstawie których udziela się następnie szeregu umów wykonawczych. Takich umów ramowych w 2022 roku zawarto siedem. Model ten pozwala zamawiającemu na większą elastyczność i kontrolę realizacji poszczególnych programów modernizacyjnych, ale z drugiej strony może mieć wpływ na ograniczenie konkurencyjności.
Zamówienia udzielane w 2022 roku podzielono zasadniczo na dwie grupy. Pierwsza dotyczyła zamówień pilnych, ujętych głównie w PWSZ 2023–2025 i finansowanych spoza budżetu państwa, ze środków FWSZ, zarówno w zakresie SpW, jak i środków bojowych do niego. Druga grupa to zamówienia wieloletnie i bieżące wynikające z PRSZ 2021–2035, finansowane z budżetu państwa, ze środków PMT w zakresie SpW (w tym rakiety) oraz PZŚM w zakresie środków bojowych.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
