

Na platformie społecznościowej X pojawiło się nagranie z Ukrainy, które przedstawia zmodyfikowany samolot rolniczy Zlin Z-137 Agro Turbo wyposażony w pociski rakietowe powietrze-powietrze typu R-73. Wskazuje to na zamiar użycia tej konstrukcji przeciwko rosyjskim bezzałogowcom uderzeniowym w rodzaju Szahidów.
A modified Z-137 Agro Turbo aircraft armed with two R-73 air-to-air missiles on a combat mission. https://t.co/INhgwTeDRf pic.twitter.com/HA9XcO4RPz
— Special Kherson Cat 🐈🇺🇦 (@bayraktar_1love) August 8, 2025
Zlin Agro Turbo to popularny w Europie Wschodniej samolot do opryskiwania pól. Dzięki sporemu udźwigowi ładunku i możliwości stacjonowania na lądowiskach trawiastych stał się atrakcyjnym kandydatem do przeróbek. Choć szczegóły techniczne pozostają nieznane, samo nagranie wskazuje, że mamy do czynienia z rzeczywiście funkcjonalnym rozwiązaniem bojowym, które zaprojektowano we współpracy z przemysłem zbrojeniowym i wojskiem. Kluczowym atutem nie jest tu jednak zaawansowana technologia, lecz łatwość dostosowania samolotu do nowych zadań, czyli do zestrzeliwania stosunkowo powolnych celów powietrznych. Ukraina, stawiająca czoła znacznie silniejszemu przeciwnikowi, szuka niskokosztowych sposobów wyrównania szans w walce z atakami dronowymu, nawiązując tym samym do wcześniejszych przykładów wykorzystania cywilnych samolotów szkolnych Jak-52 w działaniach wojennych.
Ukraiński Zlin to nie tylko osobliwość techniczna, ale kontynuacja szerszego trendu, polegającego na adaptowaniu cywilnych i nietypowych platform do celów militarnych. Na Zachodzie również powstają tego rodzaju rozwiązania. Na początku lat 80. amerykański Departament Stanu zaangażował się w zwalczanie narkotyków, opryskując uprawy koki i maku w Ameryce Łacińskiej i Azji. Początkowo używano do tego samolotów OV-10 Bronco, lecz ich ograniczona manewrowość przy niskich lotach nad górami sprawiły, że okazały się nieefektywne. W odpowiedzi w 1983 roku firma Ayres opracowała na ich zlecenie zmodyfikowaną wersję rolniczego samolotu – Turbo Thrush S2R-T65/400, wyposażoną w system NEDS do zwalczania upraw narkotykowych. Maszyna mogła lecieć bardzo wolno, pozostając w powietrzu do 7 godzin. Dodatkowo została opancerzona, by chronić załogę i zbiorniki paliwa przed ostrzałem. Miała podwójne sterowanie, nowoczesną awionikę, a opcjonalnie także system GPS i możliwość montażu zaawansowanych urządzeń obserwacyjnych. Samolot stanowił skuteczne połączenie cywilnej konstrukcji z wojskowymi wymaganiami operacyjnymi.
Z nowszych konstrukcji warto wspomnieć samolot OA-1K Sky Warden, który w lipcu 2024 roku wszedł na wyposażenie amerykańskich sił zbrojnych. Jest to odmiana turbośmigłowego samolotu rolniczego Air Tractor AT-802, który został dostosowany do wypełniania zadań wsparcia ogniowego i rozpoznawczych. Dzięki solidnej konstrukcji i stałemu podwoziu jest zdolny do startu i lądowania na nieutwardzonych lądowiskach z ograniczoną infrastrukturą, co pozwala na rozmieszczenie tych maszyn bardzo blisko obszaru działań np. w pobliżu polowej bazy operatorów sił specjalnych.

AT-802U Sky Warden jest odmianą samolotu rolniczego Air Tractor AT-802, który został dostosowany do wypełniania zadań bojowych i rozpoznawczych przez firmę L3Harris.
Przy czym AT-802U Sky Warden jest znacznie bardziej zaawansowana konstrukcją. Samolot ma 11 węzłów podwieszeń – po cztery pod każdym skrzydłem i trzy pod kadłubem. Łączna masa podwieszeń zewnętrznych wynosi 2700 kg. Wariant podstawowy jest oferowany z uzbrojeniem w postaci zasobników lekkich rakiet kalibru 70 mm (niekierowanych HYDRA lub kierowanych APKWS), z możliwością rozszerzenia o ciężkie pociski przeciwpancerne AGM-114 Hellfire. Ponadto możliwe jest zawieszenie zasobników strzeleckich i ćwierćtonowych bomb kierowanych GBU-12 i GBU-58. Ciekawostką jest ośmiolufowy zasobnik Common Launch Tube, który można zapełnić mikroamunicją kierowaną (np. bomby AGM-176 Griffin) lub niewielkimi bezzałogowcami klasy amunicji krążącej lub rozpoznawczymi.