Jorma „Zamba” Sarvanto przeszedł do historii lotnictwa jako najskuteczniejszy pilot wojny zimowej. Spośród 13 uzyskanych w jej trakcie zwycięstw powietrznych aż sześć uzyskał w legendarnej walce powietrznej stoczonej 6 stycznia 1940 roku. Jego łupem w ciągu kilku minut padło wówczas sześć radzieckich bombowców dalekiego zasięgu DB-3. Dało mu to pierwszy w czasie II wojny światowej tytuł „asa w jednym locie”. Ten wyjątkowy sukces znalazł pełne potwierdzenie w danych radzieckich.
Oglądany przez Finów wrak jednego z zestrzelonych 6 stycznia 1940 roku bombowców DB-3 z 6. DBAP.
Jorma Sarvanto urodził się 22 lutego 1912 roku w szwedzkiej rodzinie Gustafssonów. Fińskie nazwisko, pod którym jest powszechnie znany, przybrał dopiero w późniejszym okresie. Wychował się w Turku w Finlandii. Po ukończeniu w 1933 roku tamtejszej szkoły trafił do służby wojskowej w pułku piechoty stacjonującym w Pori. Kiedy fińskie siły powietrzne ogłosiły nabór kandydatów na oficerów, postanowił skorzystać z okazji i został wysłany na kurs pilota oficera rezerwy w bazie lotniczej Kauhava. Szkolenie ukończył w 1934 roku. Następnie wstąpił do Akademii Wojskowej, którą ukończył w maju 1937 roku z czołowym wynikiem w swojej klasie.
Sarvanto został najpierw wysłany do Lentoasema 1 (Stacja Lotnicza 1) w Utti, gdzie latał na myśliwcach Bristol Bulldog. Później przeniesiono go jako nawigatora do Lentorykmentti 4 (4. Pułku Lotniczego), który był jednostką bombowców Bristol Blenheim Mk I. Ponieważ pragnął latać na myśliwcach, więc poprosił o przeniesienie do Lentolaivue 24 (24. Dywizjonu Lotniczego), na co otrzymał pozwolenie wkrótce po awansie na stopień porucznika. W 1937 roku zaczął latać Fokkerem D.XXI. W czasie ćwiczebnych strzelań powietrznych wyróżnił się celnym okiem, osiągając średni wynik trafień 92%. Już wkrótce umiejętność tę miał spożytkować w walkach z lotnictwem sowieckim.
30 listopada 1939 roku wybuchła wojna zimowa i Finlandia stanęła do walki o przetrwanie w starciu ze Związkiem Radzieckim. Pierwszą walkę powietrzną Sarvanto stoczył 19 grudnia, ale nie udało mu się wówczas uzyskać sukcesu. Już 23 grudnia odniósł jednak dwa zwycięstwa powietrzne, z których drugie określono jako zestrzelenie bez świadków (w lotnictwie fińskim były one wliczane do ogólnej liczby zwycięstw pilota). Dywizjon LLv 24 podczas przechwycenia bombowców SB w przedziale czasowym 10.48–11.15 odnotował ponadto jedno zestrzelenie będące dziełem por. Yrjö Turkka, podczas gdy dwa inne sukcesy podzielono między odpowiednio trzech i sześciu pilotów. O godz. 12.00 kolejnego SB strącić miał mjr Gustaf Magnusson. Meldunki te odpowiadają danym sowieckim – 44. SBAP (ros. skorostnoj bombardirowocznyj awiacjonnyj połk, pol. pułk lotniczy szybkich bombowców) stracił osiem bombowców SB oraz 14 członków załóg, z których czterech trafiło do fińskiej niewoli. W walce powietrznej zestrzelonych zostało pięć bombowców pułku pilotowanych przez kpt. Iwana Borodina, st. lejt. Borysa Głazowa, lejt. Iwana Sorokina, lejt. Nikołaja Kołosowa i lejt. Petra Smorodina, podczas gdy samoloty st. lejt. M. Gołowanowa i lejt. Michaiła Zajcewa zostały według danych radzieckich strącone zarówno przez ogień z ziemi, jak i myśliwce, a maszyna lejt. Aleksieja Moskalewa wyłącznie ogniem z ziemi.
6 stycznia 1940 roku doszło do najsłynniejszego starcia powietrznego Wojny Zimowej. 17 podzielonych na dwie formacje bombowców DB-3 z bazującego w Kreczewicy w Estonii 6. DBAP (ros. dalnij bombardirowocznyj awiacjonnyj połk, pol. pułk lotniczy bombowców dalekiego zasięgu) zaatakowało stację kolejową i pobliską fabrykę amunicji w Kuopio. Major Bałaszow poprowadził pierwszą formację dziewięciu bombowców z 1. i 2. Eskadry, które wróciły bez strat. Druga formacja składała się z dziewięciu bombowców z 1. i 3. Eskadry, prowadzonych przez mjr. Majstrenko, ale jeden samolot zawrócił z powodu awarii. Lot odbywał się powyżej górnej granicy zachmurzenia, na wysokości 3300 m. Ta druga formacja zboczyła z kursu w kierunku wschodnim i przeleciała nad lotniskiem Utti. Od 1 stycznia stacjonowała tam 4. Eskadra dywizjonu LLv 24 z zadaniem przechwytywania formacji bombowców zmierzających nad ważny węzeł kolejowy w Kouvola. Eskadra składała się z sześciu myśliwców Fokker D.XXI. Były to samoloty FR-81 mł. por. Mustonena, FR-92 por. Soveliusa, FR-97 por. Sarvanto, FR-99 dowodzącego oddziałem mjr. Magnussona, FR-102 st. sierż. Ikonena i FR-115 sierż. Sealanpyaa. Tego dnia siły eskadry były uszczuplone o samolot FR-102, który dzień wcześniej został wysłany na przegląd techniczny.
Przeciwko nadlatującej sowieckiej formacji Finowie poderwali alarmowo dwa Fokkery. W powietrzu znajdował się także por. Per-Erik Sovelius, który właśnie wykonywał lot z Lappeenranta, gdzie jego osobisty samolot FR-92 przeszedł przegląd. Jako jedyny z Finów przechwycił on przeciwnika i o godz. 10.10 zestrzelił lewoskrzydłowy samolot znajdujący się na skraju sowieckiej formacji, według Finów lecącej na wysokości 3000 m. Była to maszyna nr 727 załogi komisarza politycznego 3. Eskadry starszego instruktora politycznego Pawła Iwanowicza Gramotkina, który poległ wraz dwoma pozostałymi załogantami, lejt. Wiktorem Nikołajewiczem Gołubiewem i star. Piotrem Iwanowiczem Kisielewem. Co ciekawe, w raporcie 6. DBAP liczbę atakujących fińskich myśliwców określono na siedem lub osiem, przypisując strzelcom pokładowym zestrzelenie trzech z nich. Około godz. 11.00 wszystkie trzy fińskie myśliwce wylądowały w Utti. Maszyna Soveliusa otrzymała osiem trafień, ale uszkodzenia były powierzchowne.
Pozostałe DB-3 dotarły nad wyznaczony cel, nad którym o godz. 12.25 czasu radzieckiego zwolniły ładunek składający się z 70 bomb FAB-100, dwóch FAB-50 oraz sześciu ZAB-50. Bombardowanie nie wyrządziło jednak żadnych istotnych szkód. Lot powrotny sowieckiej formacji wiódł tą samą trasą, przypuszczalnie mjr. Majstrenko obawiał się bowiem popełnienia błędu nawigacyjnego. W konsekwencji tej decyzji i tym razem bombowce pojawiły się nad lotniskiem Utti. Pierwszym poderwanym Fokkerem był pilotowany przez sierż. Sarvanto.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
