Pocisk skrzydlaty Ch-59 jest jednym z taktycznych kierowanych lotniczych środków bojowych wprowadzonych do uzbrojenia radzieckiego lotnictwa taktycznego jeszcze w latach 80. ub. wieku. W wersji z napędem odrzutowym jest produkowany i używany do czasów obecnych, m.in. przez lotnictwo rosyjskie w wojnie rosyjsko-ukraińskiej. Mimo swojego wieku jest nadal – z uwagi na braki w tym segmencie uzbrojenia lotniczego – modernizowany i rozwijany. Najstarsze wersje Ch-59 mają zupełnie inne przeznaczenie, a co za tym idzie konstrukcję, od nowszych wersji o tym oznaczeniu.
Pierwsza generacja Ch-59
Opracowanie nowego pocisku rakietowego dla samolotów lotnictwa frontowego Sił Powietrznych ZSRR rozpoczęto na bazie decyzji rządowej z maja 1972 roku. Miał to być lotniczy kierowany środek bojowy przeznaczony do zwalczania ważnych celów przeciwnika w strefie frontowej, takich jak stanowiska dowodzenia, łączności, stacje radiolokacyjne i inne, przenoszony przez samoloty lotnictwa taktycznego, czyli według ówczesnej radzieckiej nomenklatury bombowce frontowe i samoloty myśliwsko-bombowe. Od nowego pocisku wymagano odpowiedniego zasięgu odpalenia umożliwiającego pozostawanie nosiciela poza strefą rażenia środków przeciwlotniczych. Do jego przenoszenia miały być przystosowane w pierwszej kolejności bombowce frontowe Su-24, które były wówczas podstawowymi samolotami przeznaczonymi do uderzeń jądrowych i konwencjonalnych na obiekty przeciwnika w strefie taktycznej. Według części źródeł planowano przystosować do funkcji nosicieli również myśliwce bombardujące, takie jak Su-17 i MiG-27. Opracowaniem systemu rakietowego o kryptonimie Owod zajęło się Biuro Konstruktorskie Budowy Maszyn (Maszynostroitielnoje Konstruktorskoje Biuro, MKB) „Raduga” w Dubnej, obecnie wchodzące w skład państwowej Korporacji „Taktyczne Uzbrojenie Rakietowe” (Korporacija Takticzeskoje Rakietnoje Woorużenije, KTRW).
Zasadniczymi wymogami stawianymi nowym typom broni tego rodzaju było zwiększenie dokładności trafienia w cel o relatywnie małych wymiarach oraz skuteczności głowicy konwencjonalnej. Oczekiwania co do zwiększenia precyzji trafienia miały być spełnione poprzez wprowadzenie optycznego systemu naprowadzania, z kamerą telewizyjną umieszczoną w nosie pocisku, który umożliwiał pilotowi (lub operatorowi systemu uzbrojenia w samolocie dwumiejscowym) obserwację obiektu ataku na monitorze w kabinie samolotu i korygowanie toru lotu pocisku metodą radiokomendową. Obraz z kamery do samolotu oraz komendy sterowania do pocisku były przesyłane drogą radiową. W związku z tym, że przewidywane nosiciele tego systemu rakietowego nie miały integralnej aparatury radiowej tego rodzaju, przewidziano przenoszenie przez samolot systemu odbioru obrazu z głowicy i wysyłania komend sterujących w podwieszanym zasobniku. Napęd pocisku miał stanowić dwustopniowy silnik rakietowy z przyspieszaczem i stopniem marszowym, rozpędzający pocisk do prędkości naddźwiękowej. Według części źródeł koncepcja i konstrukcja nowego radzieckiego pocisku taktycznego była wzorowana na francusko-brytyjskim pocisku Matra/Hawker Siddeley Martel, który w wersji AJ-168 miał optyczny (telewizyjny) układ naprowadzania na cel.
Projekt wstępny nowego pocisku oznaczonego jako Ch-59 powstał w latach 1972–1973. Pierwotnie w MKB „Raduga” przewidywano, że pocisk będzie modyfikacją naddźwiękowego przeciwradiolokacyjnego pocisku kierowanego Ch-58 z zamontowaną w zmodyfikowanym stożku nosowym głowicą telewizyjną pochodzącą z lżejszego pocisku Ch-29T. W trakcie prac koncepcyjnych okazało się, że półautomatyczne naprowadzanie tak szybkiego pocisku na punktowy cel naziemny będzie wysoce utrudnione. W związku z tym zrezygnowano z adaptacji Ch-58 i opracowano od podstaw pocisk poddźwiękowy z trapezowymi skrzydłami zapewniającymi odpowiednią powierzchnię nośną i stabilizatorami w nosowej części korpusu. Równolegle opracowano podwieszany zasobnik systemu kierowania APK (apparatura pieriedaczi komand) zawierający aparaturę łączności z pociskiem.
Próbne odpalenia prototypów Ch-59 z samolotu Su-17M3 przeprowadzono w latach 1976–1977 i po wprowadzeniu niezbędnych poprawek pocisk skierowano na badania kwalifikacyjne, które zakończyły się wynikiem pozytywnym w październiku 1979 roku. Odnotowano uzyskanie wymaganego zasięgu rażenia umożliwiającego pozostawanie samolotu poza strefą obrony atakowanego celu, a co za tym idzie mniejsze prawdopodobieństwo wymuszenia manewrów przeciwrakietowych, których wykonywanie przy stosowaniu wcześniejszych typów pocisków kończyło się zerwaniem naprowadzania. Pozytywnie oceniono także dokładność trafień w małogabarytowe obiekty.
Przygotowania do produkcji systemu rakietowego Owod rozpoczęto już w 1978 roku. Według pierwotnych planów system rakietowy z pociskiem Ch-59 miał być elementem uzbrojenia dwumiejscowego taktycznego samolotu bombowego Su-24M, który w latach 1980–1981 przechodził ostatnią fazę prób kwalifikacyjnych. Ostatecznie pocisk wraz z zasobnikiem przekazywania komend APK-9 przyjęto do uzbrojenia WWS wraz z samolotem Su-24M w czerwcu 1983 roku. Dwa pociski tego typu były przenoszone na pylonach pod nieruchomymi sekcjami skrzydeł na belkach podwieszeń AKU-58-1, a zasobnik APK-9 pod kadłubem.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
