• Wtorek, 29 kwietnia 2025
X

Bitwa o Chersoń

W czasie agresji na Ukrainę wojskom rosyjskim udało się zdobyć tylko jedno ukraińskie miasto obwodowe – Chersoń. Rosjanie nie zdołali jednak go utrzymać i już w listopadzie w wyniku udanej operacji ofensywnej armia ukraińska wyzwoliła ośrodek miejski i generalnie całe okupowane terytorium na prawym brzegu Dniepru. Niniejszy artykuł odtwarza przebieg działań wojennych w regionie.

 

Inwazja rosyjska

Biorąc pod uwagę ukształtowanie terenu, linie komunikacyjne, a przede wszystkim przeszkody wodne, oczywistym było, że miasto i cały region chersoński będzie jednym z głównych celów rosyjskiego uderzenia wyprowadzonego z Krymu. Bez względu bowiem na to, który kierunek natarcia wybraliby agresorzy jako zasadniczy – na zachód do Mariupola, na Odessę lub na środkową Ukrainę – z operacyjnego punktu widzenia nie można było pozostawić tak dużego miasta na skrzydle własnych wojsk.

To właśnie przez region Chersonia przepływa kanał, który zaopatruje Krym w wodę, a na wschód od miasta, w jego bezpośrednim sąsiedztwie, znajdują się dwa strategicznie ważne mosty na Dnieprze — drogowy i kolejowy. Sam Chersoń jest położony dość dogodnie do obrony. Miasto rozlokowane jest na północnym (prawym) brzegu Dniepru, który w dolnym biegu ma szerokość około kilometra, stanowiąc przez to poważną przeszkodę wodną, której forsowanie wymaga zaangażowania dużych sił inżynieryjnych. Chersoń ma dwie dość duże strefy przemysłowe, a ich znaczna część położona jest na odizolowanej wyspie w rozlewisku Dniepru, stanowiąc swego rodzaju rejon obronny. W związku z tym odpowiednio liczne i zmotywowane siły broniące miasta mogły sprawić, że szturm na ośrodek byłby bardzo trudny, długi i krwawy.

Rosyjskie siły zgrupowanie na Krymie i przeznaczone do ataku na Ukrainę z kierunku południowego stanowiło Zgrupowanie „Południe” (ros. Jug), pod dowództwem gen. Surowikina. W jego skład wchodziły 8. i 49. Armia Ogólnowojskowa z Południowego Okręgu Wojskowego, 22. Korpus Armijny (wojska obrony wybrzeża) rosyjskiej Marynarki Wojennej oraz jednostki Wojsk Powietrznodesantowych (WDW). W sumie było to około 20 batalionowych grup bojowych liczących około 13 tys. żołnierzy, około 150 czołgów i 800 wozów bojowych. Wsparcie siłom lądowym zapewniały przede wszystkim jednostki lotnicze 4. Armii Sił Powietrznych i Obrony Powietrznej z Południowego Okręgu Wojskowego oraz lotnictwo Marynarki Wojennej rozlokowane w bazach na Krymie.

Więcej informacji o zgrupowaniu rosyjskim nacierającym na Chersoń i Mikołajów uzyskano, gdy w rękach ukraińskich znalazła się mapa z pozycjami wojsk rosyjskich w rejonie Chersonia datowana na 10 marca. Widniały na niej jednostki, które walczyły na tym kierunku w pierwszej fazie agresji. Z 49. Armii Ogólnowojskowej należy wymienić dwa jej zasadnicze oddziały – 205. Brygadę Piechoty Zmotoryzowanej i 34. Brygadę Zmechanizowaną (Górską). W składzie 22. Korpusu Armijnego były m.in. 126. Brygada Obrony Wybrzeża i 127. Brygada Rozpoznawcza. Z jednostek 8. Armii Ogólnowojskowej wydzielono na ten kierunek działania 20. Dywizję Zmechanizowaną. Z kolei zgrupowanie WDW składało się głównie z oddziałów i pododdziałów 7. Dywizji Desantowo-Szturmowej (Górskiej) z Południowego Okręgu Wojskowego (w tym włączony w jej skład 56. Pułk Desantowo-Szturmowy, powstały z 56. Gwardyjskiej Samodzielnej Brygady Desantowo-Szturmowej z Kamyszyna) oraz 11. Brygady Desantowo-Szturmowej ze Wschodniego Okręgu Wojskowego. W składzie zgrupowania znajdowała się również 10. Samodzielna Brygada Specjalnego Przeznaczenia (Specnaz) oraz pododdziały Rosgwardii.

W rejonie Chersonia znalazły się również liczne jednostki rakietowe i artylerii, które zostały użyte w późniejszym czasie do walki ogniowej, w tym 227. i 291. Brygady Artylerii (ta druga z 58. Armii Ogólnowojskowej), 1. Brygada Rakietowa i 439. Brygada Artylerii Rakietowej (z odwodów Południowego Okręgu Wojskowego) oraz pododdziały przeciwlotnicze, w tym 90. Przeciwlotnicza Brygada Rakietowa.

Ukraińcy dysponowali na kierunku chersońsko-mikołajowskim m.in. 28. Brygadą Zmechanizowaną im. Bojowników Kampanii Zimowej, 57. Brygadą Piechoty Zmotoryzowanej im. atamana Kostii Gordienko, 59. Brygadą Piechoty Zmotoryzowanej im. Jakowa Handziuka, 79. Brygadą Desantowo-Szturmową oraz jednostkami Obrony Terytorialnej, w tym 123. i 124. Brygadą Obrony Terytorialnej, a także pododdziałami 35. Samodzielnej Brygady Piechoty Morskiej im. kontradmirała Mychajła Ostrogradzkiego.

Ofensywa wojsk rosyjskich z kierunku południowego rozpoczęła się w nocy z 23 na 24 lutego. Już w pierwszych godzinach siły rosyjskie wtargnęły w głąb Ukrainy na kilkadziesiąt kilometrów. Co istotne, mimo że od wiosny 2014 roku budowano tu linie obronne, opór ze strony sił ukraińskich był sporadyczny i słaby. Dlaczego tak się stało, to temat na odrębną ocenę postawy wojsk ukraińskich w tym rejonie. Na obecnym etapie konfliktu ukraińsko-rosyjskiego należy jedynie stwierdzić, że Rosjanie osiągnęli tu powodzenie.

Równolegle z atakiem sił lądowych agresor wykonał uderzenia lotniczo-rakietowe na lotniska Kulbakino, Czarnobajewka oraz rozpoznane pozycje ukraińskich systemów obrony przeciwlotniczej w regionie południowym. Miały one wszakże bardzo ograniczone efekty. Dysponując informacjami wywiadowczymi, dowództwo Sił Powietrznych Sił Zbrojnych Ukrainy prewencyjnie podniosło sprawne samoloty i śmigłowce w powietrze, część maszyn w stanie lotnym oraz niektóre elementy sprzętu naziemnego ewakuowano, a niesprawne pozostałe w obu bazach posłużyły jako wabiki.

Pierwsze starcia miały miejsce przed świtem 24 lutego, gdy rosyjskie kolumny, przy wsparciu artylerii i śmigłowców szturmowych, zaatakowały posterunki Państwowej Służby Granicznej (PSG) Ukrainy. Przykładowo, w Skadowsku lotnictwo ostrzelało budynki oddziału prewencji i szybkiego reagowania PSG Ukrainy. W ciągu kilku godzin Rosjanie przebyli kilkadziesiąt kilometrów. Do południa czołgi i wozy bojowe oznaczone literą Z były już na podejściach do Nowej Kachowki, 60 km od administracyjnej granicy z okupowanym Krymem. Uchwycenie miejscowości była dla Rosjan bardzo istotne, ponieważ znajduje się tam elektrownia wodna i zaczyna się Kanał Północnokrymski, który dostarcza wodę z Dniepru na Krym. Jeszcze tego samego dnia rosyjskie czołówki przebiły się również do Mostu Antoniwskiego na Dnieprze i zdobyły miejscowość Aleszki znajdującą się na południowym brzegu rozlewiska Dniepru. Przeprawa mostowa jest zorientowana praktycznie południkowo, na północnym brzegu droga przechodzi przez Antoniwkę i przedmieścia Chersonia, a następnie biegnie obwodnicą wokół miasta. Sądząc po nagraniu z miejsca wydarzeń i relacji ukraińskich sił zbrojnych, Most Antoniwski został zajęty przez rosyjski desant śmigłowcowy. Dopiero w rejonie mostu rosyjskie siły idące z Krymu po raz pierwszy od wkroczenia napotkały opór, który przez kilka godzin stawiali czołgiści 59. Brygady Piechoty Zmotoryzowanej oraz żołnierze 79. Brygady Desantowo-Szturmowej. Powstrzymanie natarcia Rosjan umożliwiło wycofanie większości sił 59. Brygady, ale niestety amunicja i część sprzętu wojskowego pozostała w polowym składzie zorganizowanym w rejonie Radenska na południe od Aleszek.

Wykorzystując powodzenie, Rosjanie jeszcze tego samego dnia przy minimalnych stratach sforsowali Dniepr i zdobyli węzeł drogowy oraz tamę w Nowej Kachowce. Dniepr mógł stać się trudną przeszkodą na drodze atakujących, ale tak się nie stało. Kolumny armii rosyjskiej rozciągały się wokół Chersonia w kierunku Mikołajowa. Dodatkowe siły zaczęły przemieszczać się na północ i przez Nową Kachowkę.

Na drugim, częściowo rozbieżnym kierunku natarcia z Krymu, na północny wschód, Rosjanie już pierwszego dnia zajęli Heniczesk. Miejscowość znajduje się na wschodnim krańcu obwodu chersońskiego nad Morzem Azowskim i jednocześnie na skrzydle natarcia na Melitopol i dalej w kierunku Zaporoża. W tym rejonie ukraińskie siły próbowały zatrzymać atak wroga – saperzy 35. Samodzielnej Brygady Piechoty Morskiej wysadzili most drogowy Geniczesk-Arbacka Striłka tuż przed nadjeżdżającą kolumną rosyjską, co znacznie spowolniło postępy agresora na tym odcinku. Bohaterską śmiercią zginął przy tym marynarz Witalij Skakun, saper pododdziału inżynieryjno-saperskiego z batalionu tej brygady, który zdetonował ładunek. Jako jeden z pierwszych w tej wojnie pośmiertnie odznaczony został tytułem Bohatera Ukrainy.

Po wykonaniu uderzenia na lotniska i bazy ukraińskie rosyjskie lotnictwo pierwszego dnia działało dość intensywnie. Przeprowadzono kilkanaście ataków na kolumny ukraińskich pojazdów na drogach wokół Chersonia. Naloty na otwartych i niezalesionych obszarach stepowych w tym rejonie były skuteczne – strona ukraińska poniosła w nich spore straty. W rejonie Mostu Antoniwskiego zniszczono m.in. kolumnę 55. Samodzielnej Brygady Artylerii, a pod Aleszkami dużą kolumnę zaopatrzeniową.

W pierwszych dniach agresji nad Chersoniem operowało także lotnictwo ukraińskie, ponosząc znaczne straty. 26 lutego cztery ukraińskie samoloty szturmowe Su-25 z 299. Brygady Lotnictwa Taktycznego próbowały zaatakować Most Antoniwski, wchodząc w strefę działania rosyjskiej naziemnej obrony powietrznej. W rezultacie zestrzelone zostały aż trzy samoloty. Zginęli kpt. Aleksander Szczerbakow i kpt. Andriej Antychowicz, a st. por. Andriej Maksimow trafił do niewoli. Następnego dnia ponownie podjęto próbę ataku na przeprawy przez Dniepr. Tym razem jeden ukraiński Su-25 został uszkodzony przez pociski przenośnych zestawów rakietowych, ale zdołał wrócić do bazy. Z kolei lotnictwo rosyjskie straciło śmigłowiec Mi-35M, który został zestrzelony w miejscowości Sahy na południe od Chersonia.

Podsumowując, pierwszego dnia Rosjanie na kierunku chersońskim odnieśli bardzo poważne sukcesy. Zdobyli przeprawę przez Dniepr i zagrozili wyjściem na kierunki mikołajowski oraz kriworoski, a później w głąb Ukrainy. Od pierwszych godzin agresji sytuacja ukraińskich sił podporządkowanych Dowództwu Operacyjnemu „Południe” (Piwdeń) stała się trudna z uwagi na rozległość terenu operacji i szybkość postępów rosyjskich, która wymusiła organizowanie obrony nie na dogodnej przeszkodzie wodnej jaką jest Dniepr, ale na północny zachód od rzeki, na kierunku mikołajowskim.

Reklama
Reklama

Archiwum

Najpopularniejsze

Reklama

Najnowsze czasopisma

Zobacz wszystkie
X
Facebook
Twitter
X

Dołącz do nas

X