Proces modernizacji technicznej polskiego lotnictwa wojskowego w ostatnim czasie objął dostarczenie pierwszych egzemplarzy lekkich samolotów bojowych FA-50. W Stanach Zjednoczonych rozpoczął się natomiast proces produkcji wielozadaniowych samolotów bojowych F-35A. Z kolei myśliwce F-16C/D Jastrząb w najbliższych latach mają zostać poddane gruntownej modernizacji, która pozwoli podtrzymać ich potencjał bojowy na wysokim poziomie. Po stronie ubytków odnotowano przekazanie walczącej Ukrainie połowy floty myśliwców MiG-29.
Postępy przy F-35A
Najważniejszym przedsięwzięciem modernizacyjnym Sił Powietrznych w zakresie sprzętu lotniczego pozostaje program Harpia, czyli pozyskanie 32 wielozadaniowych samolotów bojowych F-35A Lightning II. Na mocy umowy zawartej w styczniu 2020 roku Polska otrzyma 32 egz. F-35A z wyposażeniem TR-3 (Technology Refresh 3) i w standardzie Block 4. TR-3 reprezentuje najbardziej zaawansowany obecnie wariant produkcyjny F-35. Produkcja zamówionych przez Polskę maszyn zostanie rozciągnięta na partie Lot 15, 16 i 17.
W kwietniu 2023 roku w fazę montażu wszedł pierwszy egzemplarz F-35A dla polskich Sił Powietrznych. Uroczysta inauguracja produkcji miała miejsce na linii montażowej centropłatów F-35 w zakładach koncernu Lockheed Martin w Marietcie w stanie Georgia. Pierwszy element, jaki został umieszczony w przyrządzie montażowym, to wręga centropłata (center fuselage wing assembly, CWA). Stanowi ona jeden z pięciu głównych elementów siłowych w centralnej sekcji kadłuba samolotu. Na dalszym etapie, podczas montażu końcowego realizowanego w zakładach Lockheeda Martina w Fort Worth, do centropłata będą mocowane skrzydła oraz przednia i tylna sekcja kadłuba.
Pierwsze polskie F-35A zostaną ukończone w 2024 roku i posłużą najpierw do praktycznego szkolenia polskiego personelu, który w tym roku rozpocznie stosowne kursy na terenie Stanów Zjednoczonych. Co warte odnotowania, w przeciwieństwie do sytuacji, gdy przejmowaliśmy myśliwce F-16, tym razem strona polska zrezygnowała z wykorzystywania do szkolenia maszyn amerykańskich. Pierwsze F-35 zostaną przebazowane do Polski dopiero w 2026 roku. Dostawy kolejnych maszyn będą kontynuowane aż po rok 2030.
W 2028 roku w naszym kraju powinno znaleźć się minimum osiem egzemplarzy F-35A, co jest liczbą niezbędną do osiągnięcia przez eskadrę w Łasku wstępnej gotowości bojowej. Na potrzeby drugiej eskadry F-35A przygotowywane jest lotnisko w Świdwinie.
Zakup FA-50
W lipcu ub. roku nastąpiło podpisanie umowy ramowej dotyczącej zakupu na potrzeby Sił Powietrznych 48 lekkich samolotów bojowych KAI FA-50PL wraz z pakietem uzbrojenia, logistycznym i szkoleniowym. Z kolei we wrześniu doszło do podpisania dwóch umów wykonawczych, które w szczegółach precyzują zapisy lipcowej umowy. W pierwszym etapie, za kwotę 705 mln USD netto, Polska otrzyma 12 egz. w przejściowej konfiguracji FA-50GF, które mają zostać dostarczone do końca 2023 roku, a towarzyszące im elementy wsparcia logistycznego do 2025 roku. Dwa pierwsze polskie FA-50GF dotarły na warszawskie lotnisko Okęcie w lipcu br. i w następnym miesiącu zaprezentowane oficjalnie na defiladzie z okazji Święta Wojska Polskiego.
Równolegle, w czerwcu szkolenie lotnicze oficjalnie zakończyła pierwsza grupa czterech polskich pilotów, którzy zostali wysłani na kurs do Korei Południowej. W Korei wciąż przebywa druga grupa czterech polskich lotników, która rozpoczęła szkolenie w kwietniu. Dla niej zakończenie nauki planowane jest w okolicach października.
Począwszy od 2025 roku producent zacznie przekazywanie partii 36 egz. w docelowej konfiguracji FA-50PL, które wyceniono na 2,3 mld USD netto. Dostawy tych samolotów mają potrwać kolejne trzy lata. FA-50PL będą zbliżone do obecnie projektowanej wersji Block 20. Mają być wyposażone w lekki radar PhantomStrike z anteną AESA produkowany przez amerykańską spółkę Raytheon Technologies, łącze wymiany danych w standardzie Link-16, wyświetlacz nahełmowy oraz wysuwaną sondę do pobierania paliwa w locie. FA-50PL Block 20 będzie mógł korzystać również z nowoczesnych pocisków powietrze-powietrze AIM-9X, znajdujących się już w arsenale naszych Sił Powietrznych. Będzie miał też możliwość zabierania dodatkowych zbiorników paliwa o pojemności oraz zasobnika celowniczego Sniper, który pozwoli na samodzielne podświetlanie celów dla broni powietrze-ziemia kierowanej laserowo.
W kwestii zasobników w sierpniu br. została zawarta umowa na dostawę zasobników celowniczych AN/AAQ-33 Sniper (Advanced Targeting Pod, ATP) oraz związanego z nimi wyposażenia i usług. W latach 2025-2028 strona polska otrzyma łącznie 34 zasobników, które wejdą na wyposażenie samolotów FA-50.
Wszystkie wcześniej dostarczone samoloty FA-50GF zostaną doprowadzone do najnowszego standardu PL. Od 2026 roku rozpocznie funkcjonowanie w Polsce centrum serwisowe samolotów FA-50. W przyszłości w naszym kraju zostaną również ustanowione pełne zdolności szkoleniowe, dzięki zakupowi symulatorów lotu i misji oraz trenażerów.
Zakup FA-50PL ma pozwolić na szybsze wycofanie z uzbrojenia malejącej liczby uderzeniowych Su-22M4/UM3K oraz myśliwskich MiG-29A/UB. Są to maszyny nie tylko przestarzałe i o niewielkiej wartości bojowej, ale stwarzające problemy eksploatacyjne, które w przyszłości mogą tylko narastać. Aktualnie planuje się, że Su-22 zostaną wycofane do końca 2025 roku, aczkolwiek do tego czasu dotrwają tylko pojedyncze egzemplarze, mające największy zapas resursu. Myśliwskie MiG-i-29 mają posłużyć nieco dłużej, bo do 2027 roku. Ich flota uległa jednak gwałtownemu zmniejszeniu, gdy polski rząd zdecydował się na przekazanie 14 z 28 posiadanych maszyn walczącej Ukrainie.
W związku zakupem FA-50 zainicjowano szereg inwestycji na lotnisku w Mińsku Mazowieckim związanych z remontem schronohangarów oraz oświetlenia ścieżki podejścia i płyt postojowych, montaż systemu hamowania BAK, budowa hangaru paliwowego i dostosowanie systemów łączności. W dalszej perspektywie ma również pojawić się budynek symulatora oraz szereg innych obiektów, jak dodatkowe hangary i płaszczyzny postojowe dla kolejnych 36 maszyn,magazyn części zamiennych czy pomieszczenia socjalne dla zwiększonej liczby personelu.
Kolejne eskadry bojowe?
W związku z tym, że program Harpia przewidywał zakup 64 nowych samolotów dla czterech eskadr, pozyskanie 32 egz. F-35A dla dwóch eskadr nie pokrywa wszystkich potrzeb. W dokumentach planistycznych obejmujących okres przyszłej dekady przewiduje się zakup samolotów bojowych dla dwóch kolejnych eskadr, tak aby w okolicach 2035 roku osiągnąć stan 160 maszyn bojowych w 10 eskadrach lotniczych. W zaistniałych po 24 lutego 2022 roku okolicznościach plany zakupu „brakujących” 32 samolotów miały zostać przyśpieszone. Wypowiedzi najwyższych polskich czynników politycznych sugerują, że poszukiwane są maszyny wielozadaniowe, lecz ze szczególnym naciskiem na funkcje myśliwskie, służące do wywalczania przewagi w powietrzu.
W tym kontekście w naszym kraju szczególnie promowany jest Eurofighter Typhoon, który jest ciągle rozwijany i w najnowszej wersji produkcyjnej Tranche 5 reprezentuje wysoki potencjał bojowy. W tym przypadku najprawdopodobniej można byłoby liczyć na jakieś rozwiązanie przejściowe, które pozwoliłoby przeszkolić personel i relatywnie szybko wdrożyć maszyny do służby. Coraz wyraźniej dostrzegalna jest obecność na naszym rynku Boeinga proponującego myśliwiec F-15EX Eagle II. Największą spójność z flotą polskich maszyn dałyby jednak produkty koncernu Lockheed Martin – F-16V lub F-35A. Problem w tym, że kolejka oczekujących na fabrycznie nowe F-16V jest niezwykle długa i pierwsze zamówione maszyny byłyby gotowe najwcześniej pod koniec dekady. Znacznie bardziej perspektywiczną inwestycją byłyby kolejne F-35A, które przypuszczalnie byłyby dostępne w podobnych terminach. Różnica w koszcie jednostkowym pomiędzy F-16V a F-35A nie jest obecnie zbyt duża, a przyrost możliwości bojowych zdecydowanie przemawia za nowszą konstrukcją.
Myśliwiec Eurofighter Typhoon jest proponowany Polsce przez włoski koncern Leonardo.
F-16 Jastrząb
W kontekście tych samolotów wciąż prowadzone są analizy dotyczące planowanej modernizacji w połowie cyklu życia (Mid-Life Update, MLU) do oferowanego przez producenta standardu F-16V Viper. Wybierane są poszczególne elementy pakietu nie tylko pod kątem przyrostu osiągów, ale też czasu wykonania i kosztów. Co najważniejsze, modernizacja obejmie całą flotę F-16, a jej sercem będzie radar APG-83. Wstępnie zakłada się, że prototypową modernizację dwóch samolotów wzorcowych (po jednym wersji C i D) zrealizuje w swoich zakładach Lockheed Martin. Reszta maszyn będzie przebudowana już całkowicie w Polsce. Proces konwersji będzie miał formę montażu zestawów modernizacyjnych, które zostaną przysłane z USA. Rozpoczęcie fazy realizacyjnej planowane jest na rok 2025.
Pod koniec ub. roku zakończył się przetarg na dostawę taktycznego systemu symulacji lotów dla Jastrzębi. W grudniu 2022 roku Agencja Uzbrojenia zawarła kontrakt z izraelską firmą Elbit Systems, która ma dostarczyć cztery symulatory lotu (piąte urządzenie jest wskazane jako zakup opcjonalny). Urządzenia mają służyć do szkolenia pilotażowego, utrzymania nawyków i treningu procedur awaryjnych, a także do kompleksowego przygotowania personelu latającego do misji bojowych, w tym do wykonywania zadań w ugrupowaniach taktycznych z użyciem środków bojowych.
Myśliwce F-16C/D Jastrząb w najbliższych latach mają zostać poddane gruntownej modernizacji, która pozwoli podtrzymać ich potencjał bojowy na wysokim poziomie.
Drugie, wciąż toczące się postępowanie dotyczy ogłoszonego w październiku 2020 roku zamiaru nabycia sytemu rozpoznania powietrznego z radarem o syntetycznej aperturze (Synthetic Aperture Radar, SAR) do obserwacji ziemi. W skład sytemu mają wchodzić trzy zasobniki rozpoznania powietrznego wyposażone w radar SAR wraz z integracją na polskich samolotach F-16C/D. Według stanu na sierpień 2023 roku procedura ta wciąż nie znalazła swojego finału.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
