W trakcie trwającej wojny rosyjsko-ukraińskiej siły zbrojne Ukrainy i Federacji Rosyjskiej podają do publicznej wiadomości statystyki strat zadanych przeciwnikowi. Oto oficjalne wyniki podane przez obie strony za sierpień oraz komentarz co do ich wiarygodności.
Porównanie sukcesów ogłoszonych przez Siły Zbrojne Ukrainy rankiem 1 sierpnia i rankiem 1 września 2023 roku.
Doniesienia Sił Zbrojnych Ukrainy
Według oficjalnej statystyki strat przeciwnika podawanej przez ukraiński Sztab Generalny w czerwcu Siły Zbrojne Ukrainy zadały przeciwnikowi następujące straty (w nawiasach dane za lipiec, czerwiec, maj, kwiecień i marzec):
• personel: 16 800 (17 820 / 20 500 / 17 140 / 16 970 / 24 100) “zlikwidowanych żołnierzy”
• czołgi: 243 (174 / 238 / 104 / 84 / 221)
• pojazdy opancerzone: 408 (337 / 390 / 286 / 219 / 343)
• lufowe systemy artyleryjskie: 691 (677 / 688 / 553 / 211 / 290)
• rakietowe systemy artyleryjskie: 36 (67 / 58 / 31 / 17 / 48)
• systemy przeciwlotnicze: 38 (73 / 56 / 38 / 16 / 32)
• samoloty: 0 (0 / 2 / 5 / 2 / 6)
• śmigłowce: 5 (3 / 10 / 4 / 3 / 6)
• bezzałogowe statki powietrzne: 394 (482 / 414 / 655 / 228 / 193)
• pociski manewrujące: 98 (86 / 154 / 175 / 21 / 38)
• samochody: 685 (530 / 555 / 294 / 317 / 271)
• sprzęt specjalny: 113 (138 / 122 / 99 / 57 / 66)
Zniszczony rosyjski czołg T-80BWM.
Raportowane przez stronę ukraińską rosyjskie straty były w sierpniu w większości kategorii sprzętu wojskowego na poziomie z poprzednich dwóch miesięcy ofensywy. Co ciekawe, drugi miesiąc z rzędu nie odnotowano zniszczenia żadnego samolotu, chociaż z całą pewnością ukraińskie drony zniszczyły na rosyjskich lotniskach bombowiec Tu-22M3 oraz dwa samoloty transportowe Ił-76, ukazało się także nagranie przedstawiające zestrzelenie samolotu szturmowego Su-25 . Przez cały miesiąc zameldowano ponadto zniszczenie pięciu śmigłowców, przy czym bezwzględne potwierdzenie znajduje zniszczenie dwóch Ka-52, ponadto na stronę ukraińską został uprowadzony śmigłowiec Mi-8AMTSz. Strącenie 98 pocisków manewrujących odpowiada natomiast szacowanej zdolności produkcyjnej rosyjskiego przemysłu jeśli chodzi o produkcję uzbrojenia tej kategorii, które jest na bieżąco zużywane.
Bombowiec-nosiciel rakiet Tu-22M zniszczony 19 sierpnia w wyniku ataku ukraińskich dronów na rosyjską bazę lotniczą Sołcy w obwodzie nowogrodzkim.
Doniesienia Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej
Z kolei według danych ogłaszanych przez Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej w ciągu sierpnia Siłom Zbrojnym Ukrainy zadano następujące straty sprzętowe (w nawiasach dane za lipiec, czerwiec, maj, kwiecień i marzec):
• samoloty: 8 (14 / 14 / 17 / 8 / 14)
• śmigłowce: 2 (5 / 5 / 5 / 2 / 16)
• bezzałogowe statki powietrzne: 891 (557 / 438 / 494 / 283 / 369)
• opancerzone wozy bojowe: 520 (637 / 1078 / 425 / 430 / 421)
• rakietowe systemy artyleryjskie: 6 (7 / 29 / 90 / 18 / 31)
• działa i moździerze: 537 (408 / 337 / 251 / 225 / 237)
• systemy przeciwlotnicze: 7 (1 / 2 / 3 / 6 / 9)
• inny sprzęt: 599 (679 / 737 / 694 / 646 / 648)
Wobec paraliżu lotnictwa obu stron o przebiegu działań na froncie może zadecydować większa skuteczność ukraińskiej artylerii.
W okresie ukraińskich działań ofensywnych trwających od początku czerwca ogłoszono zniszczenie 1282 ukraińskich dział i moździerzy oraz 42 systemów rakietowych , co stanowi tylko blisko połowę analogicznych doniesień strony ukraińskiej dotyczących zwalczania artylerii rosyjskiej opiewających na odpowiednio 2056 systemów lufowych i 161 rakietowych. Biorąc pod uwagę, że doniesienia ukraińskie wydają się bardziej rzetelne i są poparte większą liczbą dowodów filmowych, oznacza to, że w walce artyleryjskiej górą zdecydowanie jest strona ukraińska. Jeszcze gorzej sprawa wygląda, jeśli chodzi o zwalczanie ukraińskich systemów przeciwlotniczych. W ubiegłych trzech miesiącach rosyjski resort obrony, niemający w tym względzie umiaru w roku poprzednim, ogłosił bowiem zniszczenie zaledwie 10 systemów tej kategorii. Tymczasem strona ukraińska, dysponując amerykańskimi pociskami przeciwradiolokacyjnymi HARM doniosła w tym czasie aż o 167 sukcesach tego rodzaju. Dane rosyjskie pokazują stały wzrost strat bezzałogowych statków powietrznych przeciwnika, co z jednej strony wiąże się z coraz większym natężeniem ich użycia przez stronę ukraińską, a z drugiej z rosnącymi zdolnościami ich zwalczania.
Problem wiarygodności danych
Osobną kwestią jest na ile dane przedstawiane przez ministerstwa obrony obu państw odpowiadają rzeczywistości. Oczywistym jest, że obie strony przeceniają straty przeciwnika, co jest charakterystyczne dla każdego konfliktu zbrojnego. Ze względu na duże odległości, na które zwykle następuje wymiana ognia, w praktyce nie ma możliwości dokładnego ustalenia faktycznych strat przeciwnika i często dokonuje się tego w sposób szacunkowy.
Należy przyjąć, że rosyjskie straty w zabitych wynoszą około 30-40 procent liczby „zlikwidowanych żołnierzy” podawanej przez stronę ukraińską. W praktyce podawana przez Ukraińców liczba obejmuje więc także rannych. Z kolei jeśli chodzi o rosyjskie straty sprzętowe dotyczące sprzętu wojsk lądowych wiarygodność ukraińskich meldunków odnośnie do liczby zniszczonych wozów bojowych wynosi około 2:3. Dokonując analogicznego porównania znanych strat ukraińskich wozów bojowych z rosyjskimi danymi na ten temat, można zauważyć, że doniesienia strony rosyjskiej są przeszacowane w stopniu około dwukrotnie większym niż strony ukraińskiej, a więc na jeden sukces realny przypadają dwa fikcyjne.
Podsumowanie potwierdzonych imiennie strat rosyjskich oficerów wg statystyki prowadzonej przez czeski blog twitterowy “Russian Officers killed in Ukraine”. W ciągu ostatniego miesiąca potwierdzono 180 nowych nazwisk.
Zawyżenia strat przeciwnik mają szereg przyczyn, typowych dla wszelkich konfliktów zbrojnych. Otóż w celu zmylenia przeciwnika powszechnie stosowaną praktyką po obu stronach frontu jest stawianie makiet sprzętu bojowego, które mają za zadanie ściągnąć na siebie atak wroga. W tym celu stosowane są wraki wcześniej zniszczonego sprzętu, makiety wykonywane doraźnie na miejscu z materiałów podręcznych oraz profesjonalne zestawy fabryczne, specjalnie przeznaczone do mylenia przeciwnika w wielu zakresach obserwacji.
Kolejnym czynnikiem jest ułomność dostępnych technik zwiadu i rozpoznania, które nie zawsze umożliwiają dokonanie dokładnej oceny skutków przeprowadzonych uderzeń. Często cel zakwalifikowany jako zniszczony bywa tylko lekko uszkodzony lub jedynie zasłonięty chmurą dymu po bliskim wybuchu. Należy mieć na uwadze, że ujawniane filmy z dronów przedstawiające niszczenie sprzętu wojskowego przeciwnika są starannie dobierane pod względem wartości propagandowej i przedstawiają jednoznaczne sytuacje, sfilmowane ze stosunkowo bliskiej odległości, co jest statystycznie unikalne. Ponadto dynamicznie zmieniająca się sytuacja taktyczna na polu walki nie pozwala na długie prowadzenie obserwacji jednego miejsca.
Często bywa, że jeden wóz bojowy zostaje uszkodzony i unieruchomiony przez jeden pododdział, a po pewnym czasie ostatecznie zniszczony przez inny. Każdy z nich w dobrej wierze raportuje zniszczenie tego samego pojazdu jako swoje indywidualne osiągnięcie, co sprawia, że w ogólnych statystykach pojedynczy sukces ulega podwojeniu.
Praktyka zawyżania strat przeciwnika najbardziej widoczna jest w przypadku doniesień dotyczących lotnictwa. Otóż liczbę podawanych zniszczonych nieprzyjacielskich statków powietrznych należy traktować raczej jako liczbę maszyn celnie ostrzelanych, a następnie raportowanych jako zniszczone po utracie z nimi kontaktu radarowego lub wzrokowego. Ze względu na zwykle duże odległości, na jakich toczy się walka z samolotami, raportujący w większości przypadków nie mają jakichkolwiek dowodów na sukces. Jeśli takie zaś istnieją, to są niezwłocznie wykorzystywane na polu propagandowym, co jednak zdarza się rzadko w stosunku do liczby oficjalnie ogłoszonych sukcesów. Z przyczyn obiektywnych, przede wszystkim niemożności dotarcia do wraków spoczywających na terenie kontrolowanym przez przeciwnika, faktyczna liczba sukcesów jest większa od bezsprzecznie udokumentowanej, lecz i tak większość raportowanych sukcesów należy uznać za fikcję. Faktyczne dotychczasowe straty obu stron w samolotach czy śmigłowcach dopiero zbliżają się do 100 maszyn w każdej z tych kategorii.
Nierzadkim zjawiskiem, zwłaszcza po stronie rosyjskiej, jest składanie przez dowódców raportów o fikcyjnych lub celowo zawyżonych sukcesach. Przyczyną jest chęć usprawiedliwienia wysokich strat własnych oddziałów, jak również wybujałe ambicje poszczególnych oficerów, czy też naturalna skłonność części osób do przeceniania swoich osiągnięć. Wreszcie powodem wpływającym na zawyżanie własnych sukcesów są towarzyszące walce skrajne emocje, które uniemożliwiają obiektywną ocenę sytuacji na polu walki.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
