Jak poinformowała 7 lutego amerykańska agencja DSCA rząd USA zatwierdził sprzedaż do Polski czterech aerostatów dozorowych oraz towarzyszącego im sprzętu i usług za maksymalną kwotę 1,2 miliarda USD.
Oficjalnie przedmiotem potencjalnej transakcji mają być aerostaty z możliwością obserwacji celów powietrznych, lądowych i morskich, pokładowe radary wczesnego ostrzegania (AEW) z modułem identyfikacji swój-obcy (IFF), bliżej niesprecyzowane systemy czujników elektronicznych, systemy cumownicze z wbudowanym kablem zasilającym i światłowodem do transmisji danych, naziemne stanowisko kontroli oraz dodatkowe systemy i usługi. Jako podmioty zaangażowane w realizację zamówienia wskazano firmy Raytheon Intelligence and Space, TCOM, ELTA North America oraz Avantus Federal LLC (spółka będąca w całości własnością QinetiQ).
O wysłaniu do Stanów Zjednoczonych zapytania ofertowego w sprawie możliwości nabycia czterech aerostatów rozpoznawczych polskie Ministerstwo Obrony Narodowej poinformowało 26 maja 2023 roku. Prace analityczne w tym kierunku były prowadzone co najmniej od 2018 roku. Potrzeba zakupu statków powietrznych tego typu została zapisana w Planie Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych, w którym programowi nadano kryptonim „Barbara”.
Głównym sensorem dozorowego aerostatu klasy strategicznej jest radar dalekiego zasięgu, który jest szczególnie przydatny do wykrywania nisko latających obiektów, w tym lekkich samolotów, śmigłowców, bezzałogowców i pocisków manewrujących. W porównaniu do istniejącej sieci urządzeń naziemnych naziemnych dzięki szerszemu horyzontowi obserwacji wyniesione wysoko w górę sensory mają większy zasięg i dobre pokrycie terenu. Ponadto wyposażenie dodatkowe może stanowić sprzęt telekomunikacyjny, a także systemy rozpoznania elektronicznego.
Ponieważ chodzi o pozyskanie zdolności do prowadzenia dozoru radiolokacyjnego w trybie ciągłym, zakup będzie dotyczył zakotwiczonych do ziemi aerostatów bezzałogowych, które są zdolne do długotrwałego przebywania w powietrzu. Eksploatacji tej klasy statków powietrznych jest rozwiązaniem wielokrotnie bardziej ekonomicznym niż samoloty AEW czy wyposażone w radar aparaty bezzałogowe cięższe od powietrza. Wspomniana w notyfikacji firma TCOM jest producentem platformy powietrznej typu 71M, która była promowana podczas kieleckich targów MSPO 2023. Charakteryzuje się ona długością 71 m, udźwigiem do 2155 kg, wysokością operacyjną sięgającą 4600 m i długotrwałością lotu przekraczającą 30 dni. W praktyce aerostaty tej wielkości mogą pracować bez przerwy całymi tygodniami, a jednym z niewielu istotnych ograniczeń jest wiatr, którego prędkość nie powinna przekraczać 90 węzłów.
Wymagania dotyczące systemu nadzoru radarowego trybie powietrze-powietrze obejmują obserwację BSP, pocisków manewrujących, samolotów i śmigłowców z odległości 350 km z prawdopodobieństwem wykrycia co najmniej 85 proc. dla pojedynczego skanu. Tryby obserwacji ziemi (GMTI) obejmują zdolność do wykrywania, śledzenia oraz dostarczania informacji o prędkości i kierunku ruchu pojazdów o skutecznej powierzchni odbicia wynoszącej 5 m2 przy minimalnym zasięgu 50 km. Zdolność do obserwacji powierzchni morza powinna pozwalać na wykrycie jednostek pływających o minimalnej długości 10 stóp przy stanach wody od 1 do 3. Wzmianka o firmie ELTA sugeruje, że systemem wczesnego ostrzegania będzie stacja ELM-2083 , w której zastosowano impulsowy radar dopplerowski w technologii AESA. ELTA opisuje ELM-2083 jako system aerostatowy działający w paśmie L, zapewniający możliwości wczesnego ostrzegania dalekiego zasięgu i kontroli przestrzeni powietrznej.
Zintegrowany z całym zestawem misji czujnik rozpoznania elektronicznego ELINT ma zapewnić 360-stopniowe pokrycie i geolokalizację wrogich emiterów z dokładnością do 0,5 stopnia, w wyniku fuzji danych z dwóch lub więcej odbiorników. Czujnik ELINT o minimalnym zakresie częstotliwości 0,5 – 18 GHz ma rejestrować parametry emiterów w celu tworzenia i aktualizowania polskiej bazy danych.
Zgodnie z dostępnymi informacjami pierwsze posterunki z aerostatami miałyby powstać do 14 miesięcy od momentu podpisania umowy, zaś wstępną gotowość operacyjną radar miałby osiągnąć w drugiej połowie 2026 roku. Oznacza to, że umowa na zakup systemów powinna zostać zawarta niebawem. W czerwcu 2022 roku rozpoczęto nawet pewne działania związane z zaprojektowanie infrastruktury dla pierwszego posterunku. W listopadzie 2023 roku rozpoczęło się formowanie aerostatowego batalionu radiotechnicznego. Łącznie mają być zbudowane cztery posterunki, które według planów będą zlokalizowane w pobliżu miejscowości Sędzice, Karbowskie, Pobikry i Kurzyna Wielka.