W trakcie trwającej wojny rosyjsko-ukraińskiej siły zbrojne Ukrainy i Federacji Rosyjskiej podają do publicznej wiadomości statystyki strat zadanych przeciwnikowi. Oto oficjalne wyniki podane przez obie strony za styczeń oraz komentarz co do ich wiarygodności.
Porównanie sukcesów ogłoszonych przez Siły Zbrojne Ukrainy rankiem 1 stycznia i rankiem 1 lutego 2024 roku.
Doniesienia Sił Zbrojnych Ukrainy
Według oficjalnej statystyki strat przeciwnika podawanej przez ukraiński Sztab Generalny w styczniu Siły Zbrojne Ukrainy zadały przeciwnikowi następujące straty (w nawiasach dane za grudzień, listopad, październik, wrzesień, sierpień, lipiec, czerwiec, maj, kwiecień i marzec):
• personel: 26 220 (29 970 / 28 550 / 22 920 / 15 080 / 16 800 / 17 820 / 20 500 / 17 140 / 16 970 / 24 100) “zlikwidowanych żołnierzy”
• czołgi: 339 (419 / 341 /521 / 243 / 243 / 174 / 238 / 104 / 84 / 221)
• pojazdy opancerzone: 686 (715 / 538 / 843 / 378 / 408 / 337 / 390 / 286 / 219 / 343)
• lufowe systemy artyleryjskie: 744 (551 / 681 / 773 / 947 / 691 / 677 / 688 / 553 / 211 / 290)
• rakietowe systemy artyleryjskie: 33 (31 / 66 /48 / 63 / 36 / 67 / 58 / 31 / 17 / 48)
• systemy przeciwlotnicze: 38 (23 / 39 /26 / 37 / 38 / 73 / 56 / 38 / 16 / 32)
• samoloty: 3 (6 / 2 / 5 / 1 / 0 / 0 / 2 / 5 / 2 / 6)
• śmigłowce: 0 (0 / 0 / 8 / 0 / 5 / 3 / 10 / 4 / 3 / 6)
• bezzałogowe statki powietrzne: 479 (681 / 508 /425 / 584 / 394 / 482 / 414 / 655 / 228 / 193)
• pociski manewrujące: 138 (142 / 26 / 18 / 84 / 98 / 86 / 154 / 175 / 21 / 38)
• samochody: 937 (931 /715 / 741 / 874 / 685 / 530 / 555 / 294 / 317 / 271)
• sprzęt specjalny: 185 (40 / 118 / 86 / 102 / 113 / 138 / 122 / 99 / 57 / 66)
Szacowane straty osobowe wojsk rosyjskich były niższe niż w poprzednim miesiącu. Spadły też straty w pojazdach opancerzonych, zwłaszcza czołgach. Dużą część z nich przypadała na prowadzone już czwarty miesiąc z rzędu tzw. szturmy mięsne w rejonie Awdijiwki. Na filmach i zdjęciach z rejonu miasteczka naliczono już blisko 600 zniszczonych rosyjskich wozów bojowych, przy jedynie kilkudziesięciu ukraińskich. Rosjanie zaktywizowali się także na północnym odcinku frontu, gdzie w rejonie Kupiańska nie ważąc na straty próbują podejść pod tę stolicę regionu. Z kolei wzrosły rosyjskie straty w artylerii, osiągając trzeci wynik miesięczny w toku działań wojennych. Dobry wynik przyniosły również działania zmierzające do eliminacji rosyjskich systemów przeciwlotniczych.
Zdjęcie dające pojęcie o wielkości wykorzystywanego przez siły rosyjskie słynnego irańskiego drona uderzeniowego Szahid-136, w Rosji określanego jako “Gerań-2”. Maszyna o długości 3,5 m i rozpiętości 2,5 m ma masę 200 kg, z których 50 kg stanowi głowica bojowa.
Najgłośniejszym sukcesem było zestrzelenie późnym wieczorem 14 stycznia nad wybrzeżem Morza Azowskiego samolotu wczesnego ostrzegania oraz dowodzenia A-50U Titan-U oraz ciężkie uszkodzenie samolotu dowodzenia Ił-22M-11 SURT. Wydarzenie było o tyle doniosłe, że był to pierwszy w historii wojen przypadek zestrzelenia samolotu wczesnego ostrzegania. 24 stycznia w rejonie Biełogrodu ukraiński zestaw Patriot zestrzelił z kolei rosyjski samolot transportowy Il-76, który jakoby miał przewozić ukraińskich jeńców w celu ich wymiany na własnych żołnierzy, co jednak nie zostało przez Rosjan udokumentowane. Według danych ukraińskich 29 stycznia miał zostać zestrzelony także samolot uderzeniowy Su-34. Sporym sukcesem strony ukraińskiej był wykonany ostatniego dnia miesiąca atak na rosyjskie bazy wojskowe na okupowanym Krymie.
Kilka rosyjskich ataków na cele o znaczeniu strategicznym i operacyjnym przyniosło zestrzelenie 138 pocisków manewrujących, w tym wielu Ch-101 oraz kilku szeroko reklamowanych przed wojną “Kindżałów”. Co ciekawe spadła liczba zniszczonych dronów, co może wiązać się z ograniczeniem ich działań na skutek panujących niskich temperatur, z czym rosyjskie aparaty mają problemy.
W nocy z 5 na 6 stycznia br. miało miejsce ukraińskie uderzenie na krymskie lotnisko Saki. Trafione pociskiem manewrującym zostało podziemne stanowisko dowodzenia, w którym zginął podpułkownik pilot Aleksandr Iwanowicz Czernobriwyj – zastępca dowódcy stacjonującego tam 43. Samodzielnego Pułku Lotnictwa Szturmowego Floty Czarnomorskiej, latającego na wielozadaniowych samolotach bojowych Su-30SM.
Doniesienia Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej
Z kolei według danych ogłaszanych przez Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej w ciągu stycznia Siłom Zbrojnym Ukrainy zadano następujące straty sprzętowe (w nawiasach dane za grudzień, listopad, październik, wrzesień, sierpień, lipiec, czerwiec, maj, kwiecień i marzec):
• samoloty: 3 (25 / 37 / 17 / 8 /14 / 14 / 17 / 8 / 14)
• śmigłowce: 2 (2 / 4 / 3 / 2 /5 / 5 / 5 / 2 / 16)
• bezzałogowe statki powietrzne: 1262 (970 (836 / 1198 / 1021 / 891 /557 / 438 / 494 / 283 / 369)
• opancerzone wozy bojowe: 454 (688 / 649 / 842 / 660 / 520 /637 / 1078 / 425 / 430 / 421)
• rakietowe systemy artyleryjskie: 20 (7 / 15 / 13 / 12 / 6 /7 / 29 / 90 / 18 / 31)
• działa i moździerze: 342 (375 / 273 / 330 / 449 / 537 /408 / 337 / 251 / 225 / 237)
• systemy przeciwlotnicze: 12 (3 / 1 / 2 / 5 / 7 /1 / 2 / 3 / 6 / 9)
• inny sprzęt: 1199 (1094 / 966 / 1209 / 1054 / 599 /679 / 737 / 694 / 646 / 648)
Należy przyjąć, że znaczna część oficjalnych doniesień o zniszczeniu sprzętu przeciwnika tyczy się makiet, takich jak ta wysokiej jakości atrapa niemieckiego systemu przeciwlotniczego IRIS-T SLM.
W styczniu proporcja rosyjskich roszczeń odnośnie do ukraińskich strat w artylerii lufowej, w porównaniu do analogicznych danych ukraińskich co do strat rosyjskich, pogłębiła się na niekorzyść Rosjan, wynosząc 1: 2,17. W stosunku do artylerii rakietowej, ogłoszenie zniszczeniu 12 ukraińskich systemów sprawiło, że różnica była najmniejsza w ciągu roku, wynosząc 1:1,65. Rosjanie polepszyli także statystykę zniszczonych systemów przeciwlotniczych przeciwnika, ogłaszając zniszczenie 12, podczas gdy Ukraińcy odpowiedzieli doniesieniami o 38 sukcesach w tej kategorii. Same dane liczbowe są oczywiście zawyżane przez obie strony, acz nie w równomiernym stopniu. Jeśli wziąć pod uwagę większą wiarygodność danych ukraińskich, co popierają opublikowane filmy, stosunek faktycznych start jest zapewne około dwukrotnie korzystniejszy Ukraińców niż pokazują to oficjalnie ogłoszone dane obu stron.
Niespodzianka jest natomiast ogłoszenie przez stronę rosyjska zestrzelenia tylko trzech samolotów i dwóch śmigłowców, co w tej pierwszej kategorii przynosi kilkukrotny spadek w stosunku do danych z poprzednich miesięcy. Przypuszczalnie dokładnie zweryfikowano sukcesy zgłaszane przez poszczególne jednostki. Dane co do ogłaszanej liczby zniszczonych maszyn ukraińskich były bowiem do tej pory zupełnie oderwane od rzeczywistości, dochodząc do 568 samolotów i 265 śmigłowców. Strona ukraińska przyznała się w styczniu do utraty jednego myśliwca MiG-29 wraz z pilotem.
Problem wiarygodności danych
Osobną kwestią jest na ile dane przedstawiane przez ministerstwa obrony obu państw odpowiadają rzeczywistości. Oczywistym jest, że obie strony przeceniają straty przeciwnika, co jest charakterystyczne dla każdego konfliktu zbrojnego. Ze względu na duże odległości, na które zwykle następuje wymiana ognia, w praktyce nie ma możliwości dokładnego ustalenia faktycznych strat przeciwnika i często dokonuje się tego w sposób szacunkowy.
Podsumowanie potwierdzonych imiennie strat rosyjskich oficerów wg statystyki prowadzonej przez czeski blog twitterowy “Russian Officers killed in Ukraine”. Od 27 grudnia 2023 r. do 1 lutego 2024 r. potwierdzono 167 nowych nazwisk.
Należy przyjąć, że rosyjskie straty w zabitych wynoszą około 25-30 procent liczby „zlikwidowanych żołnierzy” podawanej przez stronę ukraińską. W praktyce podawana przez Ukraińców liczba obejmuje bowiem także rannych. Z kolei jeśli chodzi o rosyjskie straty sprzętowe dotyczące sprzętu wojsk lądowych wiarygodność ukraińskich meldunków odnośnie do liczby zniszczonych wozów bojowych wynosi około 2:3. Dokonując analogicznego porównania znanych strat ukraińskich wozów bojowych z rosyjskimi danymi na ten temat, można zauważyć, że doniesienia strony rosyjskiej są przeszacowane w stopniu około dwukrotnie większym niż strony ukraińskiej, a więc na jeden sukces realny przypadają dwa fikcyjne.
Zawyżenia strat przeciwnika mają szereg przyczyn, typowych dla wszelkich konfliktów zbrojnych. Otóż w celu zmylenia przeciwnika powszechnie stosowaną praktyką po obu stronach frontu jest stawianie makiet sprzętu bojowego, które mają za zadanie ściągnąć na siebie atak wroga. W tym celu stosowane są wraki wcześniej zniszczonego sprzętu, makiety wykonywane doraźnie na miejscu z materiałów podręcznych oraz profesjonalne zestawy fabryczne, specjalnie przeznaczone do mylenia przeciwnika w wielu zakresach obserwacji.
Dostarczony przez Polskę czołg PT-91 “Twardy” w służbie ukraińskiej 117. Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej.
Kolejnym czynnikiem jest ułomność dostępnych technik zwiadu i rozpoznania, które nie zawsze umożliwiają dokonanie dokładnej oceny skutków przeprowadzonych uderzeń. Często cel zakwalifikowany jako zniszczony bywa tylko lekko uszkodzony lub jedynie zasłonięty chmurą dymu po bliskim wybuchu. Należy mieć na uwadze, że ujawniane filmy z dronów przedstawiające niszczenie sprzętu wojskowego przeciwnika są starannie dobierane pod względem wartości propagandowej i przedstawiają jednoznaczne sytuacje, sfilmowane ze stosunkowo bliskiej odległości, co jest statystycznie unikalne. Ponadto dynamicznie zmieniająca się sytuacja taktyczna na polu walki nie pozwala na długie prowadzenie obserwacji jednego miejsca.
Często bywa, że jeden wóz bojowy zostaje uszkodzony i unieruchomiony przez jeden pododdział, a po pewnym czasie ostatecznie zniszczony przez inny. Każdy z nich w dobrej wierze raportuje zniszczenie tego samego pojazdu jako swoje indywidualne osiągnięcie, co sprawia, że w ogólnych statystykach pojedynczy sukces ulega podwojeniu.
Praktyka zawyżania strat przeciwnika najbardziej widoczna jest w przypadku doniesień dotyczących lotnictwa. Otóż liczbę podawanych zniszczonych nieprzyjacielskich statków powietrznych należy traktować raczej jako liczbę maszyn celnie ostrzelanych, a następnie raportowanych jako zniszczone po utracie z nimi kontaktu radarowego lub wzrokowego. Ze względu na zwykle duże odległości, na jakich toczy się walka z samolotami, raportujący w większości przypadków nie mają jakichkolwiek dowodów na sukces. Jeśli takie zaś istnieją, to są niezwłocznie wykorzystywane na polu propagandowym, co jednak zdarza się rzadko w stosunku do liczby oficjalnie ogłoszonych sukcesów. Z przyczyn obiektywnych, przede wszystkim niemożności dotarcia do wraków spoczywających na terenie kontrolowanym przez przeciwnika, faktyczna liczba sukcesów jest większa od bezsprzecznie udokumentowanej, lecz i tak większość raportowanych sukcesów należy uznać za fikcję.
Nierzadkim zjawiskiem, zwłaszcza po stronie rosyjskiej, jest składanie przez dowódców raportów o fikcyjnych lub celowo zawyżonych sukcesach. Przyczyną jest chęć usprawiedliwienia wysokich strat własnych oddziałów, jak również wybujałe ambicje poszczególnych oficerów, czy też naturalna skłonność części osób do przeceniania swoich osiągnięć. Wreszcie powodem wpływającym na zawyżanie własnych sukcesów są towarzyszące walce skrajne emocje, które uniemożliwiają obiektywną ocenę sytuacji na polu walki.
Reklama
Zobacz również
Reklama
Reklama
